తెలంగాణలో నివసించే ఒక గిరిజన తెగ కోయ. ఇది షెడ్యూల్డు తెగల జాబితాలో 18వ కులంగా నమోదైంది. తెలంగాణలో వీరు వరంగల్‌, ఖమ్మం, కరీంనగర్‌ జిల్లాల్లో విస్తరించియున్న దట్టమైన అడవులైన తూర్పు కనుమలలో కనిపిస్తారు. భారతీయ కుల వర్గీకరణ ప్రకారం వీరు షెడ్యూల్‌ ట్రైబ్‌ గ్రూపుకి చెందినవారు. దేశభక్తి, ఐక్యత ఎక్కువగా ఉన్న వీరు 1880లో బ్రిటీషు పాలనపై తిరుగుబాటు చేశారు. భారతీయ స్వాతంత్య్ర పోరాట చరిత్ర ప్రకారం దీనినే కోయ తిరుగుబాటు అని అంటారు. కోయవారు మాట్లాడే భాష కోయి – తెలుగు భాషకు పోలికగా ఉంటుంది’’.
కోయవారి నమ్మకం ప్రకారం మొదటిగా జీవి నీటిలోని పుట్టింది. నాలుగు సముద్రాల మధ్య ఘర్షణ ఏర్పడి అందులోంచి నాచు, కప్పలు, చేపలు, సన్యాసులు పుట్టుకొచ్చారు. ఆఖరిగా దేవుడు పుట్టుకొచ్చి తునికి, రేగుపళ్ళను సృష్టించాడు. 18వ శతాబ్దంలో మరాఠాలు పెట్టిన చిత్రహింసలు భరించలేక వీరు కొండల్లో తలదాచుకొన్నారు. ఈ సమయంలో యాత్రికులు వీరిని అనాగరికులుగా పరిగణించేవారు. తరువాతి కాలంలో నిజాంవారు భద్రాచలం తాలూకాను బ్రిటీషువారికిచ్చారు. ఆప్పుడు ఆ డివిజన్లో 225 కోయ గ్రామాలుండేవి.
కోయవారిలో రాచకోయ, లింగదారి కోయ, కమ్మర కోయ, అరిటి కోయ అనే ఉప కులాలున్నాయి. ఈ ఉపకులాల్లోనే ఆహారపు అలవాట్లు ఒకలా ఉండవు. లింగదారి కోయలు గొడ్డు మాంసం తినరు. ఇతరులతో భోజనం చేయరు. కులాంతర వివాహాల వచ్చే నష్టాలను నివారించడానికి కొన్ని పూజలు చేస్తారు. రాచ కోయలు గ్రామ పెద్దలుగా ఉంటారు. పండుగ సమయాల్లో వీరు కూడా కొన్ని పూజలు చేస్తారు. కమ్మర కోయలు వ్యవసాయ పనిముట్లను తయారుచేస్తారు.
కోయ జనాభా ఈశాన్య తెలంగాణలో ఉన్నారు. తెలంగాణలో వీరు ప్రధానం ఖమ్మం, భద్రాది కొత్తగూడెం మరియు వరంగల్‌ జిల్లాలలో నివసిస్తున్నారు. అంతేకా పాత ఆదిలాబాద్‌, కరీంనగర్‌ జిల్లాలలో చాలా తక్కువగా కనిపిస్తారు. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఆంధ్రప్రదేశ్‌, తెలంగాణాలోని కోయల జనాభా 5,90,739. అయీ పోలవరం ప్రాజెక్టు సమయంలో తమ భూములు ఆంధ్రప్రదేశ్లో భాగమైనప్పుడు చాలా ఆంధ్రప్రదేశ్లో నివాసితులయ్యారు.
ఎడ్గార్‌ థర్స్టన్‌ ప్రకారం – కోయలు గతంలో వివిధ పాలెగార్ల సేవలో సాయ సైనికులుగా ఉన్నారు. పోడు సాగును అభ్యసించారు. నేడు కోయలు ప్రధానంగా స్థిరపడిన సాగుదారులు, కళాకారులు, ఫెన్సింగ్‌ కోసం చాపలు, డస్ట్‌ పాన్లు, బుట్టలతో సహా వెదురు ఫర్నిచర్‌ను తయారు చేసే నైపుణ్యం కలిగి ఉన్నారు. వీరు జొన్న, రాగి, బజ్రా, ఇతర మినుములను పండిస్తారు.
ప్రపంచీకరణ పెరుగుతున్న కొద్దీ ఆదివాసీల అస్థిత్వం ప్రమాదంలో పడుతోంది. 13వ శతాబ్దంలో కాకతీయ రాజులను కాపాడేందుకు ఢల్లీి సుల్తానులతో వీరోచితంగా పోరాడిన ఆదివాసీలు.. తరువాత క్రమంలో ముస్లిం రాజుల ఊచకోతలకు బలయ్యారు. ఈ క్రమంలో తమను తాము కాపాడుకోవడం కోసం, ఢల్లీి సేనలను తమను గుర్తుపట్టకుండా ఉండడం కోసం ఆదివాసీ తెగలు తమ సంప్రదాయాలను, వేష భాషలను వదులుకున్నారు. తరువాత తరాల్లో కోయభాష మాట్లాడే వారి సంఖ్య మెల్లమెల్లగా తగ్గుతుండడంతో చివరికి ఆ తెగ తమ అస్థిత్వం కోల్పోయే ప్రమాదం ఏర్పడిరది.
గిరిజనుల సామాజిక నిర్మాణం బహిర్భూమి వంశ వ్యవస్థపై ఆధారపడి ఉంటుంది. గోండ్‌, కోయ, కొలాం మొదలైన కొన్ని గిరిజన సమూహాలు ఫ్రాట్రీ వ్యవస్థను కలిగి ఉన్నాయి. గిరిజనుల వంశాలు టోటెమిక్‌ స్వభావం కలిగి ఉంటాయి.
గిరిజనుల టోటెమిక్‌ వస్తువులు కొన్ని: పొంగి R గాలిపటం, వంతల R పాము, కిల్లో R పులి, గొల్లోరి R కోతి, కొర్ర R సూర్యుడు, మత్య R చేప, కిముడు R ఎలుగుబంటి.
గిరిజనులు ఈ టోటెమిక్‌ వస్తువుల పట్ల ప్రత్యేక గౌరవం చూపుతారు. గిరిజనులు తమ సహచరులను పొందడంలో వివిధ పద్ధతులను అనుసరిస్తారు.
4 కోయలు వారి గూడెంలో ఎవరి ఇంట్లో శుభం జరిగినా అశుభం జరిగినా లేదా మరే ? పనిచేయాలన్న ఊళ్ళో వారందరూ కలిసిచేస్తారు. ప్రతి ఒక్కరు కలిసికట్టుగా పనిచేస్తారు. ‘‘గృహాలను నిర్మించాలన్న ఊళ్ళో వాళ్ళందరూ అడవికి వెళ్ళి కలపను తెచ్చి ఇంటిని నిర్మించుకుంటారు. ఇంటి నిర్మాణంలో ప్రాధాన్యత వహించే సంభాన్ని మూలస్తంభంగా భావిస్తారు. కోయ భాషలో దీనిని ‘వెన్ను మద్ది’ అని అంటారు. మనిషి శరీరానికి వెన్నెముక ఎలాంటిదో గృహ నిర్మాణానికి కూడా ఇది ప్రాధాన్యత వహిస్తుంది కాబట్టి దీనికి ఆ పేరు పెట్టారు. వెన్నుబండల మీద వెదురు కర్రలు పెట్టి వాసాలు దూరుస్తారు. కదలకుండ వెదురు బద్దలను ‘‘పెండికట్టు’’ తాటినారతో కడుతారు. వాటిపైన ఈతగడ్డి, చీపురుగడ్డి, అవిరిగడ్డి, తాటాకుల్ని కప్పుతారు. వీటిలో అవిరిగడ్డి ఎక్కువకాలం ఉంటుంది. దూలాల మీద తడకలు విరిచి సామాను దాచుకోవడానికి వీలుగా ఉంచుతారు. వాటిని ‘‘అటకలు’’ అంటారు. ఈ అటకలు ప్రతి ఇంట్లోను ఉంటాయి’’.
ప్రపంచంలోని ఏ భాషలోనైనా జానపద కథా లక్షణాలను పరిశీలించినప్పుడు అన్ని కథలు ఒకే తీరుగా ఉన్నట్లు గమనించవచ్చు. రూపాన్ని, ప్రకటనా పద్ధతినిబట్టి కథలను ముఖ్యంగా గేయ కథలు, కథలు అని రెండు విధాలుగా వర్గీకరించవచ్చు. కోయలవి వచన, గేయ మిశ్రితమైన కథలు. కోయ భాషకు లిపి లేనందువల్ల వాటిని జిల్లాలోని వృద్ధుల నుంచి చెప్పించుకొని పరిశీలించడం జరిగింది.
‘‘దేవతాపరమైన ఆఖ్యానాలే కథలు, కథ అంటే వృత్తాంతం. కొన్ని సత్యాంశాలతో కూడుకొన్న కల్పిత కథనం. గేయరూపంలోకాక వచనరూపంలో ఉన్న కథనం, జానపదత్వంలో కూడుకొని సత్యాంశాలతో మేళవించిన, కథన రూపకంగా ఉన్న కల్పిత జానపద కథ.’’’
ఒక సంఘటనను లేదా యదార్థాన్ని తెలియజేయవలసిన అవసరం మనిషికి ఏర్పడడంతోనే మొట్టమొదట కథకు ఆవిష్కరణ జరిగిందని చెప్పవచ్చు. మనిషికి జరిగిన సంఘటనలను కథనాలుగా చెప్పటం మనిషి జీవనంలో భాగంగా మారింది. రానురానూ ఎన్నో కథలు, గాథలు మనిషి జీవితంలో చేరిపోయాయి. ఒక విషయాన్ని సమగ్రంగా అర్థం చేసుకోవాలంటే ఆ విషయానికి సంబంధించిన కథనం తెలియాలి. కథనం పూర్తిగా అవతలివారు అర్థం చేసుకోవాలంటే ఒక కథారూపంగాని, గేయ కథారూపంగాగాని చెప్పినప్పుడు రక్తి కడుతుంది. ఏదైనా ఒక చారిత్రక కథనాన్ని లేదా పురాణాన్ని లేదా ఐతిహ్యాన్నిగాని, వాస్తవ గాథనుగాని సామూహికంగా తెలియజేసేటప్పుడు జనానికి వినడానికి ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది. ఆసక్తిని కలిగించడం కోసం కొంత కల్పితాలను జత చేయడం పరిపాటి. అలాగే కథలను, గాథలను రచించేవారు కూడా కొంతవరకు తమ స్వంత కవిత్వాన్ని కలపడం జరుగుతూ ఉంది. అలాంటి కథలు, కథనాలు కల్పిత కథలుగా చలామణి అవుతున్నాయి.
కోయ భాషలో కథలు, నవల కూడా వున్నాయి. కోయ భాషలో చాలా వరకు పాటలు కూడా వున్నాయి. కోయ సంస్కృతి సంప్రదాయాల పైన పరిశోధనలు కూడా జరుగుతున్నాయి. కోయ సస్కృతి సంప్రదాయాలు తెలుగువారిని పోలి ఉంటాయి. కోయ భాష తెలుగు భాషకు దగ్గరి సంబంధం ఉంటుంది. తెలుగు భాష మాదిరిగానే కోయ భాషలో సామెతలు, పొడుపుకథలు, జాతీయాలు విరివిగా ఉపయోగిస్తారు.
ఈ విధంగా తెలుగు సాహిత్యంలో కోయ సంస్కృతికి స్థానం కలిగింది. భవిష్యత్తులో కోయ సంస్కృతి, భాష, సాహిత్యం పటిష్టంగా నిలదొక్కుకోవాల్సిన అవసరం ఉందని ఆశిద్దాం.
`
