వెల్లంకి సాహితీ పాలకంకి

“పల్లియలోనే పుట్టితిని పల్లియయె నను పెంచె, పల్లియె ఇల్లును వాకిలిన్ కలిమినిచ్చె బతుకు మెరుంగుపెట్టె’, ఆ పల్లియ ‘అమ్మ’, ‘ఆవనుచు’ పల్కులు పలుకగ నేరిపించె, నా పల్లియ నాకు దైవతము ప్రాణము ఓ ప్రభు విఠలేశ్వరా !

పల్లె వాసనల మట్టి పరిమళం అద్దుకొని, మల్లెలంత తెల్లని మనసుతో, చేను చెల్కల మీద పశువుల గిట్టల శబ్దాల నడుమ ఉదయించిన వెల్లంకి సాహితీ పాలకంకి డా|| కూరెళ్ళ విఠ్ఠలాచార్య గారు. తండ్రి ఛాయలు తెల్వదు ఆయన అనుపాలను నోచుకోలేదు. అమ్మ చేతుల పెరిగి అమ్మ తాతల గారాలపట్టిగా, మేనమామ మురిపాల అల్లుడై పల్లె పెరిగిన ఆచార్యుల వారు తన జీవితాన్ని పల్లెతోనే ముడివేసుకొని వెల్లంకిలోనే స్థిరపడినారు. ఆధునిక భావాలు, తిరుగుబాటు చిన్నప్పుడే అలవాటు చేసుకొని అన్ని కులాల పిల్లలను ఒకచోట చేర్చి సహపంక్తి భోజనం చేయించిన సాహసి. తదుపరి అనేక పరిణామాలకు బాధ్యుడిగా నిలిచి సమానత్వపు ఊపిరు లూదిన విఠలుని విరాట్ స్వరూపం. కష్టం వారి చిరునామ, కన్నీళ్ళు వారి దాహం తీర్చాయి. ఉపవాసాలు, పెద తండ్రి చిన్నచూపు అన్నీ కలిసి కూరెళ్ళ వారిలో చదువువైపు అడుగులు వేయించింది. ఒక ఆశయం, ధ్యేయంవైపుకు సాగే నిరంతర శ్రామికులై విద్యాసాధన చేసిన వినమ్రశీలి.

యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా రామన్నపేట మండలంలోని నీరునెముల గ్రామంలో కూరెళ్ళ లక్ష్మమ్మ వేంకటరాజం దంపతులకు జన్మించినారు. ఉర్దూ మాద్యమంలో ప్రారంభమైన చదువులోఎక్కడా వెనకబడలేదు. ఏడవ తరగతిలోనే తెలుగులో ఉత్తమ మార్కులు పొంది బేతోజు లక్ష్మీనారాయణ ఈశ్వరమ్మ ల పురస్కారం పొందిన పట్టుదల వీరిది. వీరి ఊరి కరణం కుమారుడు శ్రీహరిరావుగారిచ్చిన ప్రోత్సాహమే వీరి ఉన్నత విద్యకు కారణం. 7వ తరగతిలోనే వీరి తాతగారు బేతోజులక్ష్మీనారాయణ గారు మరణించినపుడు ‘స్మృతి కావ్యం’ రచించారు. 9వ తరగతిలో గోవిలాపంరాసారు. ఇది పాఠశాల కుడ్య పత్రిక ఉదయంలో ప్రచురించబడింది.

1954లో వెల్లంకి గ్రామంలో మిత్రులతో కలిసి శ్రీశంభు లింగేశ్వర స్వామి పేర గ్రంథాలయంస్థాపించారు. పెదనాయిన ఆధిపత్య ధోరణి కూరెల్ల వారిని వామపక్ష భావాల వైపు వెళ్ళేటట్లు చేసికమ్యూనిస్టుల పత్రిక విశాలాంధ్ర చదివేవారు. ఆ పత్రిక చదువద్దని ఆనాటి ప్రభుత్వం పోలీసు నిఘాపెట్టింది. నాటి కమ్యూనిస్టు నాయకుడు రావి నారాయణరెడ్డి పక్క గ్రామానికి వస్తే గొంగడి కప్పుకొనివెళ్ళి రహస్యంగా చూసి వచ్చిన సాహసి. రెవెన్యూ, కో-ఆపరేటివ్, విద్యుత్, న్యాయస్థానం, సేల్ టాక్స్ఆఫీసులలో ఉద్యోగం చేసినా నచ్చక ఉపాధ్యాయ వృత్తిని ఎంచుకొన్న కర్మశీలి.

దేవుడొక్కడే నివసించు దేశమొక్కటే

జాతి ఒక్కటి చేయు భోజనమునొకటే

అయిన నెందుకో? కులముల పైన శ్రద్ధ

ఎవరో తలలేనివారు సృష్టించినారు

అని రాసిన అపర వేమన. తన అభిప్రాయాన్ని సూటిగా అలతి పదాలతో అద్భుతంగా రాసిఆదరణ పొందినారీ కవివరేణ్యులు. ఒకవైపు ఉద్యోగం మరొకవైపు రచనా వ్యాసంగంతో పాటుఉన్నత విద్య ఆర్జించాలనే తపనతో 1972లో ఎం.ఏ. పరీక్ష రాసి ఉత్తీర్ణులై ఉపాధ్యాయుని పదవినుండి ఉపన్యాసకులుగా ఎదిగారు. ఇంటి గేదెకు వైద్యం చేయించుచుండగా అది మీదపడటంమూలాన కూరెళ్ళ వారి కాలు విరిగింది. మూడు నెలలు బెడ్ మీద ఉండి కూతుర్లతో తను చెప్తూ’విఠలేశ్వర శతకం’ పూర్తిచేసిన ఘనత వీరిది.

తన విలువైన ఆస్తి ఆరెకరాల సారవంతమైన పంట భూమిని పేదల ఇళ్ళ నిర్మాణానికి అందించినఘనత వీరిది. నిరాడంబరత, నిర్భీతి, నిగర్వం, నిబద్ధత, నిజాయితీలతో కూడిన జీవితం విఠలాచార్యగారిది. నిండైన తెలుగు వేషధారణతో కన్పిస్తారు. క్రమశిక్షణ, సమయపాలన వీరికి రెండు కళ్ళలాంటివి. కార్యసాధన, వినమ్రత, కృతజ్ఞత, ఆదరణా ఆప్యాయతతో పూర్ణ

స్వర్ణభాండ మూర్తిమత్వంవీరిది. వీరి ప్రోత్సాహంతో ఎదిగిన వారిలో డా|| ఏనుగు నర్సింహారెడ్డి గారు, డా|| పోరెడ్డి రంగయ్య,కూరెళ్ళ శ్రీనివాస్, ఏలె లక్ష్మణ్, డా|| వాసా భూపాల్, సాగర్ల సత్తయ్యలాంటి వారు ఎందరో.

“నాకు కవిత్వమె బ్రతుకు, నాకు శ్రమియించెడివాడు ఇష్టుడున్” అని వీరు రాసిన త్రిపదలుదొందు దొందే రిక్షా కార్మికునికి అంకితం చేసిన ఆదర్శవంతులు.

పద్యాన్ని ప్రాణప్రదంగా ప్రేమించినా కాన్ఫిడెన్షియల్ రిపోర్ట్ అనే గద్య రచనను శక్తివంతంగాఅందించిన ధీశాలురు. జీవచైతన్యపు రచన ఇది. శ్రీ శ్రీ మహాప్రస్థానమ్ లాగా సాగిందీ రచన. మరొకఅద్భుత రచన శిల్పాచార్యులు. ఇందులో మనకు తెలుగు

గొప్పతనం, కవుల పరిచయాలు, కళాకారులుసకలం కల్పి వడ్డించిన విస్తరిది.

నానీల నేత్రాలు రాసి ప్రజలకు మరింత చేరువయినారు. మహాకవి దాశరథి పురస్కారాలతోపాటు అనేక పురస్కారాలు అందుకొన్న వీరు అన్నీ సాహితీ ప్రక్రియలను సుసంపన్నం చేశారు.ఇంకా 12 అముద్రిత గ్రంథాలున్నాయి. అయితే! సాహితీ బ్రహ్మ కూరెల్ల విగ్ధలాచార్య గారి సమగ్రసాహిత్యం ఒకే చోటికి రావాలని ఆశిస్తున్నాం. పదండి వారి ఇంటర్వ్యూలోకి వెళదాం…..

 1. ప్ర. బాల్యంలో కష్టపడిన ఉన్నత విద్యను అభ్యసించిన మీ విద్యా ప్రస్థానం గురించి తెల్పండి?

మా తండ్రిగారు నేను ఐదు నెలలపుడే ఈ లోకాన్ని వదిలి వెళ్ళారు. అమ్మ లక్ష్మమ్మకుఅప్పుడు 15 సం||లు మాత్రమే. మా మాతామహులు బేతోజు లక్ష్మీనారాయణ, ఈశ్వరమ్మ గారిగ్రామం నీరునెములలో విద్యాభ్యాసం ప్రారంభమైంది. మసూల్ దార్ అనే ముస్లిం ప్రయివేటు టీచర్  వద్ద పీర్ల కొట్టంలో అక్షరాభ్యాసం జరిగింది. ఉర్దూ మాధ్యమంగా విద్య కొనసాగింది. తిరిగి వెల్లంకికి వచ్చి షేక్ అహ్మద్ అనే ప్రైవేటు ముస్లీం టీచర్ వద్ద చేరి ఫీజు కట్టలేక బడి ఊడ్చి చదివాను. మా ఊరి కరణం కొడుకు బసవరాజు శ్రీహరిరావు గారి ప్రోద్బలం వలన రామన్నపేటలో 7వ తరగతి వరకు చదివాను. పన్నెండేళ్ళ వయసులోనే తాతగారి మరణం ‘స్మృతి కావ్యాన్ని’ రాయించింది. 1954- 55లో విశ్వకర్మ హాస్టల్ లో చేరి చదువు ప్రారంభించినా కష్టాల కడలిలోనే తేలియాడి, ప్రతి ఇంటిని ఆశ్రయించాను. హైస్కూలులో సుప్రసిద్ధ పండితులు కోవలె సంపత్కుమారాచార్యులు గారు సంస్కృతం బోధించినారు. 9వ తరగతిలో పాఠశాల కుడ్య పత్రిక ‘ఉదయ’కు సంపాదకుడని అయ్యాను. జనగామ రైలు ప్రమాదం పేరిట ‘అధిక వృష్టి’ కవిత వ్రాసి కరుణశ్రీ జంధ్యాల వారి పుస్తకం బహుమతిగా పొందాను. అందులోని పుష్పవిలాప ఘట్టం చూసి ‘గో విలాపం’ రాసాను. 1957లో హెచ్.ఎస్సీ. పూర్తి చేసాను. అనేక చిన్నాచితక ఉద్యోగాలనంతరం మేడ్చల్ ఉపాధ్యాయ కళాశాలలో శిక్షణ పూర్తి చేసుకొని నాటి గవర్నరు చేత షీల్డు అందుకున్నాను.

2. ప్ర. పాఠశాల ఉపాధ్యాయుడి నుండి ఉపన్యాసకుల వరకు మీరున్న ప్రతిచోట సాహిత్య వాతావరణం, సాంస్కృతిక వైభవం తీసుకొని వచ్చారు. ఇది ఎలా సాధ్యమైంది?

1960 లోనే భువనగిరి సమితిలోని వడాయిగూడెంలో అక్షరాస్యతా ఉద్యమం ప్రారంభించి “చచ్చేముందు సంతకమైనా చేయాలని” వయోధికులకు చదువు నేర్పించాను. నాకు మొదటి నుండి సాహిత్యం కళలు అంటే ఎక్కువ మక్కువ. గూడెం ప్రజలందరినీ చైతన్యపరిచి నాటకం వేయించి బహుమతులు ఇప్పించాను. సాహితీ సాంస్కృతిక వాతావరణం ద్వారా పిల్లల్లో సృజనాత్మకత పెంచవచ్చుననే ఉద్దేశ్యంతోనే ఈ కార్యక్రమాలను ముందుకు తీసుకెళ్ళాను. విద్యార్థుల సర్వతోముఖాభివృద్ధియే లక్ష్యం పెట్టుకొని పాఠశాల నుండి జూనియర్ కళాశాల స్థాయినకు ఎన్నో సాహితీ పత్రికలు ప్రారంభించి తోటివారి ప్రోత్సాహం కరువైనా నా లక్ష్యం పూర్తి చేసాను. నాకు ఇష్టమైన ఈ కృషికి ఎందరో సహకరించారు.

౩. ప్ర. ఉపాధ్యాయ ఉద్యమనేతగా, సాహితీ విస్తరణ, గ్రంథాలయం ఉద్యమం ఇలా బహుముఖీనంగా జీవనంలో పోరు అలవాటుగా సాగి విజయం పొందారు విశేషాలు తెల్పండి?

సాహిత్యం నా శ్వాస నా రచనలను ఎప్పటికప్పుడు కొనసాగిస్తూనే, ఇవి నాతో ఆగకుండా వుండటానికి నా విద్యార్థులను రచనలవైపు ప్రోత్సహించాను. అలా అప్పటి నా విద్యార్థులు సాహితీవేత్తలుగా ఎదిగినారు. పరిశోధన చేసి, డాక్టరేటును పొందడం సంతోషకరమైన అంశం.

స్టేట్ టీచర్స్ యూనియన్ బాధ్యునిగా ఉపాధ్యాయుల సమస్యల పరిష్కారం కోసం పోరాటం చేశాను. ఉపాధ్యాయులు ప్రశాంతంగా ఉంటే పాఠశాల విద్య ప్రశాంతంగా కొనసాగుతుందని అభిప్రాయంతో వారికి అండగా నిలిచాను.

4.ప్ర. మీ సాహితీ ప్రస్థానానికి బీజాలు వేసి మిమ్మల్ని ప్రభావితం చేసిన గురవరేణ్యులు ఎవరు?

శ్రీ డోకూరి బాలబ్రహ్మచారి గారి వారు పుట్టు అధులు, అష్టావధాని. వారి అష్టావధానం విని ప్రభావితుణై వారికి చేరువయినాను. వారికి దృష్టిలోపం వలన నేనే అనేక గ్రంథాలు చదివి వినిపించాను. వారి ప్రభావం నాపై ఉంది. పద్యరచనలో నాకు వారు మార్గదర్శకమయినారు. కోవెల సంపత్కుమార గారి సంస్కృత బోధన నాకు బలాన్నిచ్చింది. బి.ఎన్.శాస్త్రి గారి లాంటి వారెందరో నా రచనలకు ప్రోత్సాహాన్ని అందించినారు.

5.ప్ర. మీరు చాలా సాహిత్య పత్రికలు నడిపారు కదా, వాటి వివరాలు తెల్పండి?

1961లో బాపూభారతీ అనే పత్రికను గోకారం పాఠశాలలో ప్రారంభించి విద్యార్థుల రచనలు పొందుపరిచాను. 1963లో మా ఊరు వెల్లంకి పాఠశాలకు ఉపాధ్యాయునిగా వచ్చి ‘మా తెలుగు తల్లి’ కుడ్య పత్రికను, 1967లో వలిగొండ ఉన్నత పాఠశాలలో ‘వలివెలుగు’ను ప్రారంభించి విద్యార్థులను కలం తట్టి ప్రోత్సహించాను. 1977లో సిరిపురం ఉన్నత పాఠశాలలో ‘చిరంజీవి’ పత్రికను ఏర్పాటు చేశాను. 1979లో నల్లగొండ ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉపన్యాసకునిగా పదోన్నతి పొందాను. 1980లో ‘ప్రియంవద’ పత్రికను కళాశాల విద్యార్థులకు కొరకు వెలువరించాను. రామన్నపేట ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలో ‘ముచికుంద’ అనే వార్షిక సంచికను 1987లో తీసాం. రాష్టోపాధ్యాయ సంఘం పక్షాన, రామన్నపేట నుండి ‘మన పురోగమనం’ అనే పత్రిక తీసుకొచ్చి నడిపాం.

6.ప్ర. మీ పద్యాలు సులభశైలిలో ఉంటాయి. సమాజాన్ని ఆలోచింప చేస్తాయి, వీటి గురించి చెప్పండి?

‘విఠలేశ్వర శతకం’ సామాజిక స్పృహతో నిండిన శతకం అనేక అంశాలతో సాగింది. ‘శిల్పాచార్యులు’ పద్య సంకలనం సాహితీవేత్తలను, తెలుగు భాషను ఉగాది లాంటి సందర్భాలనో అక్షరబద్ధం చేశాను. ఇవన్నీ శ్రోతలకు ఆనందాన్ని, ఆలోచనలను కలిగిస్తాయి. కవితా చందనం, తెలంగాణా కాగడాలు, స్మృత్యంజలి లాంటి పద్య శైలిలో తీసుకొచ్చాను. నా పద్యాలు సులభశైలిలో నడుస్తాయి.

7.ప్ర. మీరు డాక్టరేటు పట్టా కోసం చేసిన పరిశోధన విశిష్టమైందీ విలక్షణమైంది వివరాలు చెప్పండి?

1977లో ఎం.ఫిల్ పరిశోధనకు ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయంలో చేరాను. అప్పటివరకు ఎవరూ సృష్టించని ‘తెలుగులో గొలుసుకట్టు నవల’ ప్రక్రియను పరిశోధనాంశంగా తీసుకొని పరిశోధన కొనసాగించాను. ఆచార్య ఇరివెంటి కృష్ణమూర్తి గారి పర్యవేక్షణలో ఇరువది నాలుగు రచయితలు, రచయిత్రులను ఇంటర్వ్యూ చేసి వారి కొత్త అంశాలను వివరించాను. 1988లో ఆచార్య ముదిగొండ శివప్రసాద్ గారి మార్గదర్శకత్వంలో ‘తెలుగు నవలల్లో స్వాతంత్ర్యోద్యమ చిత్రణ’ అనే అంశంపై పరిశోధన చేసి డాక్టరేటు పట్టాను పొందటం మరిచిపోరాని అనుభవం.

8.ప్ర. చాలా సాహితీ సంస్థలను, విద్యా సంస్థలను ప్రోత్సహించి ముందుకు నడిచేలా వెన్నుదన్నుగా నిలిచి మార్గదర్శకత్వం చేశారు. వీటి గురించి చెప్పండి?

నేను ఎక్కడ పని చేసానో, ఆ కార్యక్షేత్రం నాకు మక్కువయింది. అందువల్ల ప్రతీచోట సాహితీ సంస్థను స్థాపించి కవులను, కవయిత్రులను ప్రోత్సహించాను. నృత్యభారతి, ప్రజాభారతి, మల్లెల భారతి, జనభారతి, మహిళాభారతి, భువనభారతి, అక్షరభారతి వేరువేరు ప్రదేశాల్లో ఎన్నో సంస్థలను స్థాపించినాను. కొన్ని సంస్థలు ఇప్పటికీ చాలా చక్కగా పనిచేస్తున్నాయి. ఎన్నో మంచి కార్యక్రమాలు నిర్వహించటం జరిగింది. అలాగే సాంస్కృతిక ఆధ్యాత్మిక సంస్థలను కూడా స్థాపించాను. సత్యగాయత్రీ ఆశ్రమం, వెల్లంకి, చైతన్య కళాస్రవంతి, సాహితీ స్నేహితులు, స్పందన- రామన్నపేట, స్ఫూర్తి సిరిపురం, పూర్వ విద్యార్థుల సమిది-వెల్లంకిలో ప్రారంభించాను. గీతాజయంతి ఉత్సవ సమితి- ఇంద్రపాల నగరం, సీనియర్ సిటిజన్ సమాఖ్య, బతుకమ్మతల్లి కళాబృందం లాంటి 25 సంస్థల వరకు స్థాపించి, ప్రోత్సహించాను. 11 విద్యాసంస్థల స్థాపనలో ముందున్నాను. అందులో మైత్రీ విద్యాలయం – సంతోష్ విద్యామందిర్ వెల్లంకి, 5 స్కూల్లు రామన్నపేటలో చందన ప్లే స్కూలు, చౌటుప్పల్ లో స్థాపనకు ముందున్నాను. శ్రీ శ్రీ విద్యాలయం చిట్యాలలో ఆ సంస్థలు చక్కగా కొనసాగుతున్నాయి.

9.ప్ర. మీ ఇంటినే గ్రంథాలయంగా మార్చి అనేక సాహిత్య గ్రంథాలను పరిశోధకులకు, సాహితీ పిపాసకులకు అందుబాటులోకి తెచ్చారు. ఈ ప్రాజెక్టు రూపకల్పన ఎలా జరిగింది?

అందరినీ చదివించాలన్నదే నా ధ్యేయం. ముఖ్యంగా సాహితీ సృజన జరుగటానికి చదవటం సోపానం. మా అమ్మాయిలను ఒప్పించి రెండు కోట్ల విలువగల మా ఊరు వెల్లంకిలో ఉన్న మా ఇంటిని గ్రంథాలయంగా మార్చి వేసాను. 2 లక్షల రూపాయల విలువ గల పుస్తకాలను సేకరించి ఉంచాను. చదువరులకు ఈ గ్రంథాలయం తలుపులు ఎప్పుడూ తెరిచే ఉంటాయి. ముఖ్యంగా నేను చదువుకొనేప్పుడు పడిన ఇబ్బంది ఇప్పటివారు పడకూడదనే ఈ గ్రంథాలయం స్థాపించాను. నా ఇంటిని గ్రంథాలయంగా మార్చినాక దాని ప్రక్కన చిన్న స్థలంలో రెండు గదులను నిర్మించుకొని అందులోనే ఉంటున్నాను. నా సర్వస్వం గ్రంథాలయం మాత్రమే.

10.ప్ర. మీ రచనల పైన ఎం.ఫిలు, డాక్టరేట్లు వచ్చాయి కదా వీటి గురించి చెప్పండి సార్?

నా ‘వ్యక్తిత్వం – సాహిత్యం’పై పరిశోధన చేసి ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి నాగపురి శ్రీనివాసులు పిహెచ్.డి. పట్టాను అందుకొన్నారు. ‘విఠలేశ్వర శతకం’పై రెబ్బల మల్లికార్జున్ ఎం.ఫిల్ చేశారు. నా ‘శిల్పాచార్యులు’ గ్రంథంపై గంజి కళావతి ఎం.ఫిల్ చేశారు. ఇంకా అనేక పరిశోధనలు వివిధ విశ్వ విద్యాలయాల ద్వారా జరుగుతున్నాయి.

11.ప్ర. మీరు చాలా పురస్కారాలు, బిరుదులు పొందినారు కదా, పురస్కారాల మీద మీ అభిప్రాయం ఏమిటి?

దాశరథి పురస్కారం, రాధేయ, తేజా ఆర్ట్స్ జీవన సాఫల్య పురస్కారం లాంటివి ఎన్నో పొందాను. అభినవ పోతన, తెలంగాణ వేమన లాంటి బిరుదులు అందుకున్నాను. పురస్కారాలు, బిరుదులు వాటంతటవే మన సాహిత్య సృజనకు వెతుక్కుంటూ రావాలి. కాని మనం వాటికోసం పెంపర్లాడరాదు. పురస్కారాలు మనల్ని ప్రోత్సహిస్తాయి. అవి మనను ఇవి ముందుకు నడిపిస్తాయి.

12. ప్ర. మీరు సృజియించిన సాహితీ ప్రక్రియ ‘త్రిపద’ ప్రత్యేకత ఏమిటి?

త్రిపద నేను సృజియించిన ప్రక్రియ. అనుకోకుండా భావాత్మకంగా నేను రాసిన మూడు పాదాల రచనయే త్రిపదగా రూపుదిద్దుకుంది. జీవితంలోని అనేక సంఘటనలు సన్నివేశాలు, సంభాషణలు నా మనసుకు చిక్కి నన్ను కలిచివేసినప్పుడు పుట్టినవి ఈ త్రిపదలు. ఇందులో మొదటి రెండు పాదాలు భావ స్వామ్యం గలవిగా ఉంటూ మూడవ పాదం దాన్ని సమర్థిస్తూ మకుటంగా మలచబడింది.

“దేవుడు లేని గుడి / దేశికుడు లేని బడి / దొందూ దొందే” ఇలా సాగినాయి. ఈ ప్రక్రియ కవులందరు కొనసాగిస్తే బావుంటుంది.

13. ప్ర. వర్ధమాన కవులు మీరు ఎలా ఉండాలనుకుంటున్నారు?

నేటి కవులలో అధ్యయనం చాలా తగ్గిపోయింది. తమ రచనలను మాత్రమే చదువుతారు. అలా కాకుండా ఇతర కవులను, సాహిత్యాన్ని, ఇతర భాషల సాహిత్యాన్ని పరిశీలించాలి. అధ్యయనం బాగా జరుగాలి. అప్పుడే సృజన బయటికొస్తుంది. కవి వాదసిద్ధాంతిగా మిగులకూడదు. ఆచరణావాదిగా మిగలాలి. ఈ సిద్ధాంతంపైన నేను నడిచాను. ఇదే ప్రబోధిస్తాను.

14. ప్ర. తెలంగాణా ఉద్యమంలో మీరు పాలుపంచుకున్న విధానం ఏమిటి?

నల్లగొండకు మంజూరైన విశ్వవిద్యాలయానికి ‘పోతన’ విశ్వవిద్యాలయంగా నామసాధనోద్యమం ప్రారంభించి నాయకత్వం వహించాను. ‘బతుకమ్మ’ కళాబృందం స్థాపించి ఉద్యమానికి స్ఫూర్తిని రగిలించాను. 1952లో విద్యార్థిగా తొలి ఉద్యమంలో 1969 మలి ఉద్యమంలో 2001 నుండి తుది ఉద్యమంలో కవి, రచయిత, సీనియర్ సిటిజన్ గా పాలుపంచుకున్నాను. అందరు నగరాలలో స్థిరపడ్డా మా వెల్లంకిలో స్వంత ఇంటిని ‘సాయీ సాహితీ’ కుటీరంగా ఏర్పరుచుకొని, ఇక్కడినుండే సాహితీ, సాంస్కృతిక, సామాజిక, విద్య, ఆధ్యాత్మిక కార్యకలాపాలు కొనసాగిస్తున్నాను. ఏ కవియైనా నన్ను వారి పుస్తకానికి ముందుమాట రాయమంటే, పల్లెటూరిలో ఆవిష్కరణ చేసుకుంటే తప్ప రాయను అని నిష్కర్షగా తెలిపి, దాని మీదనే, ఆ మాట మీదనే ఇప్పటివరకు నిలబడి ఉన్నాను.

15. ప్ర. వచన పద్యగేయ వ్యాస ప్రక్రియలను అన్నింటినీ నిర్వహించారు కదా మీకు ఏది చాలాఇష్టం?

కాన్ఫిడెన్షియల్ రిపోర్టు (గద్య కవితా సంకలనం) రాసినా, పంచమి సాహిత్య సంపుటి వేసినా ఏం రాసినా నా ఆయువుపట్టు పద్యం నాకిష్టమైనది పద్యం. అందుకే నా సాహిత్యంలో సింహ భాగం పద్యాలు ఆక్రమించాయి. అన్ని ప్రక్రియలు ప్రత్యేకమైనవే వేటికవి గొప్పవే.

16. ప్ర. మీ ఈ సాహితీ యానంలో మీ కుటుంబ పాత్రను తెల్పండి ?

నాకు 1963లో యమునతో వివాహం జరిగింది. ముగ్గురు కుమార్తెలు నర్మద, తపతి, సరస్వతి. అందరికీ వివాహాలు జరిగాయి. తపతి ఉపన్యాసకులుగా పని చేస్తుంది. అందరూ సత్సంతానం పొందినారు. నా భార్య యమున పక్షవాతంతో మరణించింది. తాను ఎప్పుడూ నా సాహితీ సృజనను ప్రోత్సహించిందే తప్ప నిరుత్సాహ పరుచలేదు. అలాగే మా అమ్మాయిలు మా ఇంటిని గ్రంథాలయంగా మార్చడానికి ఇవ్వడం సంపూర్ణంగా సహకరించినారు.

17.ప్ర. మీరు ఇంకా సాధించలేనివి ఏమైనా ఉన్నాయని అనుకుంటున్నారా?

పుస్తకాలతో ఒక వాహనం ఏర్పాటుచేసి, ఇంటింటికి పంపి అందరినీ చదువరులుగా మార్చాలి అన్నదే నా ధ్యేయం. గ్లకోమా వలన ఏర్పడిన అంధత్వాని అధిగమించి ముందుకు వెళ్ళే ప్రయత్నం చేస్తున్నా. నా ఈ కోరిక నెరవేరాలని ఆశిస్తున్నా. చదువరులను తయారుచేసే ప్రణాళికలు రూపొందిస్తున్నా.

18. ప్ర. సాహితీ సంస్థలకు మీరందించే సందేశం ఏమిటి?

సాహితీ సంస్థలు ప్రణాళికాబద్ధంగా నడపాలి. వైవిధ్యభరిత కార్యక్రమాలు రూపొందించాలి. వ్యక్తి కేంద్రంగా కాకుండా సమిష్టిగా సాహితీ కార్యక్రమ నిర్వహణ జరిగితే మంచిది.