నాలుగు అన్నం పొట్లాలను వారి చేతికిచ్చి ”ఇగ నడవుండ్రి” అన్నడు. అవి దీస్కున్న జోగమ్మ, పుల్లయ్య, సామి, సాయమ్మలు
వారికి చేతులెత్తి నిండ సలామ్‌లు పెట్టిర్రు అలా పెట్టి వారు వడివడిగా ముందాుకు కదిలారు.
అటువైపునుంచి ఓ కాళీ ట్రాలీ ఆటో రయ్యిమంటు దాూసుకొచ్చింది. ఆ పెద్దాసారు దాన్ని ఆపి ”ఎటువైపు
ఎల్తున్నవ్‌రా” అని అడిగాడు. ”సారు మా ఇంటికెళ్తున్న” అని ఆటో అతననగానే ”అచ్చ మూటముళ్లెత్తుకుని పోతున్న
గాళ్లను, వారు వెళ్లే చివరి బస్టాప్‌లో దింపు.” అని తన మానవతను చాటుకున్నాడు. డ్యూటీలో లాటిపట్టి కఠినంగా
వ్యవహరించే అతను తనలోను సాటిమనుషులపట్ల దాయాజాలికరుణ ఉందాన్నడనికినిదార్శనంగా నిలిచాడు అతను.
”అలాగే సార్” అంటు ట్రాలీ ఆటో ముందాుకు పోనిచ్చి వారి ముందాపిండు, ఆటో దిక్కు కంగారుపడుతూ
చూసింది సాయమ్మ ”ఇగో సూడండి ఆ పెద్దా సారు చెప్పిండు బస్టాపుల దింపుత జల్ది ఎక్కుర్రి” అని ఆటో అతననగానే
”అమ్మయ్య కశ పాణం తావున పడ్డది సారు దాయళ్లోడేరో ఎక్కుర్రా” అని శిడంల ఎక్కి కూకుండ్రు అందారు. ఆటో
రయ్యిమంటు ముందాుకు దాూస్కపోతుంది.
”ఏంది పుల్లయ్య బావ మనబతుకు ఇట్టైపోయే బతికిచెడ్డోని భాగ్యం చూడల్నట చెడిబతికినోని చెంపలు చూడలట,
చెంపలు ఉబ్బిందిలేదాు, బాగుపడ్డది లేదాు” అని సాయమ్మ అనగానే ”ఏం చేస్తం పిల్ల లోకం మీదా పాపం పెర్గింది ఇది
దాుర్గాలం అందాుకే కాలం ఇట్టైంది. ఇది ఎన్కటి కాలమా మనిషిని మనిషి పీక్కతినే కాలం, మనకు ఇగ గతిలేని పానాన్కి
గంజినీల్లె పాన్కం అదే ఆసరైతది గనిపా” అని నిరాష వదానంతో అన్నడు పుల్లయ్య.
ఆటో రైయిమంటు ముందాుకు సాగింది వారు చెప్పిన చోట ఆగింది. వారు దిగి వీస్తూపోయి అటిటు దిక్కులు
చూడసాగారు. ఎటు చూసినా పిల్లపీసులేదాు పట్నం కరోన మహమ్మారి చింతల చిన్నబోయింది. పోలీసుల గస్తీ కొన
సాగుతుంది. ఆక్కడక్కడ కాళ్లకు బుద్దిచెప్పి వారికి మల్లె ఊరిబాట పట్టినవారు పెట్టెబేడతో నడుస్తూ ముందాుకు సాగుతుండ్రు
”వారిని చూస్తూ మనము నడుద్దాం పదాండి” అంటు కదిలిండు పుల్లయ్య. అతని వెనకాల వారు కదిలారు.
”అన్నం పొట్టం బద్రాంగ సంచిల బెట్ననా” అని అడిగిండు పుల్లయ్య భార్యవైపు చూస్తూ.
”ఆ… పెట్టిన గని అన్యాల్కం పాడుగాను మన బత్కు చచ్చిచెడి కుడ్తిల పడ్డ ఎల్కయిపాయె” అని దీనంగ పలికింది
జోగమ్మ.
”దేవుడు మనిషి పాపాలకు కోపాలు దెచ్చుకొని కండ్లెర్రజెత్తే మన బత్కులు కానికాలం కాటున బడ్తున్నయ్‌ు
ఎన్కట్కి గత్తరొస్తె ఊర్లకు ఊర్లె ఇడ్సిరని పెద్దాలు చెప్తుంటె ఇనలేదా. ఇప్పుడు పేరుకు తిధాులు అయ్యె, నచ్చత్రాలు,
రాశులు, ఋతువులు గయ్యెగని మన్సి బుద్ది మారింది. అవినీతి, బందాుప్రీతి, దోస్కతినుడు, లొప్కతాగుడు గిదేగిప్పుడు
మనిషినైజం. నమ్మితిర సిద్దా అంటె ముంచితిరా బిడ్డ అంటుండు అంటుండు దాుర్భుద్దితో” అంటు వారగా చూస్తూ
నడుస్తునే ఆయిసులేని మొముతో పల్కిండు పుల్లయ్య
”అయితే మంచి గింతన్న లేదాంటవా” అన్నడు స్వామి.
”లేకం ఉండబట్టె గాయినకు బుద్దిబుట్టి బువ్వ పొట్లమిచ్చె, కాని ఎన్కట వీరబ్రహ్మం చెప్పినట్లు జర్గుతుంది”
అన్నడు పుల్లయ్య.
”అవునవును ఏడుదొడ్లకు ఒకదొడ్డి మిగులుద్దాని అన్నడట, తాత అంటుంటె ఇన్న” అని పలికిండు స్వామి.
”అయ్యల మన చిన్నతనాన ఊరినిండ పసులు, ఇంటికో దొడ్డి మరి గియ్యాల ఊల్య పసురం సూద్దామన్న వాటి
జాడ లేదాు ఒకవేళ అయిదెచ్చిన ఆట్కి మేత కర్వు గడ్డిగాసం కర్వు యంత్రాలదెచ్చి ఎవుసాలుజేస్తుండు అందాుకే ఊల్య
కూలి కర్వు. బస్తిల స్తే తలపైకెత్తిసూసె బంగ్లాలు, నడ్మంత్రపు సిరితో సుఖానికి మరిగి తూగుటుయ్యాల గట్కొని
ఊగుతుండు” అని పల్కుతూనే సరసర ముందాుకు సాగుతుండు పుల్లయ్య.
అబ్బబ్బా అట సర్రసర్ర నడుస్తరు! నడ్సినడ్సి కాళ్లు పీక్కపోతున్నాయ్‌ు. ఇంత దాూరం నడ్సినం పిల్లల కాళ్లు సుత
గుంజపట్టె ఇంక నడ్వ మన వశమైతాదా” నీరసంగ పలికింది సాయమ్మ.
”ముంతెడు నీళ్లకే ముడ్డివొర్గల బెడ్తెఎట్ల, జపజపనడుర్రి”. అన్నడు పుల్లయ్య.
”ఇగనావల్లగాదాు కాసేపు కూలపడి దాూపతీర్చుకొని పోదాం” అన్నది జోగమ్మ. సరె అంటూ అందారూ కాసెపు సేదా
తీరీ దాూపతీర్చుకున్నారు.
”ఏమయ్య ఏదాన్న కాళీగొచ్చె లారిని ఆపయ్య” అన్నది పెనిమిటిని దిగులుపడుతు సాయమ్మ.
”నేను అదే సూస్తున్న” అంటునే ఎదాురుగా వచ్చే లారికి చెయ్‌ు అడ్డం పెట్టి ఆపిండు. వీరి అవతారం చూసిన లారి
డ్రైవర్ పిసరంత జాలితో వారిముందాు లారీ ఆపిండు. ఆకలి దాూపతో అగుడుపట్టినట్టు గబగబ లారీ ఎక్కిండ్రు.
”ఎక్కడి వరకు పోవాలి” అని అడిగాడు వారివైపు చూస్తూ లారీ డ్రైవర్.
”అన్నన్న నువ్వు ఏడిదాంక పొయినా సాలు ఆడ దింపు అదే మాకు పదివేలు, మీ మేలు మరువం” అని అతనివైపు
చూస్తూ ఊపిరి పీల్చుకుండు పుల్లయ్య. డ్రైవర్ లారీ స్పీడ్‌ పెంచాడు. లారీ రయ్యిన ముందాుకు దాూసుకుపోతుంది వారు
అందాులో కూలపడ్డరు మనసున రుక్మతితో కుదార్థంగా మనాదిల పడ్డరు. లారీ అద్దాంకి బైపాస్‌ వద్దా వారిని దింపి
మిర్యాలగూడ వైపు సాగిపోయింది.
లారీ దిగిన వారు కాసింత సేదా దీరుదాం అంటు చెట్టు నీడన కూలపడ్డరు. సంచిలో ఉన్న పొట్లం బైటికి తీసింది
జోగమ్మ ఆకలిగొన్న పోరడు కండ్లు పెద్దావి చేసి తల్లివైపు తహతహలాడుతూ చూస్తున్నాడు. పోరనిక గింత తిన్పంచి
తనుగింత తిన్నది. అంతా ఆకలి దాూప తీర్చుకొని కూలపడ్డరు. వారు నడ్సినదాన్కి ఇంకా కాళ్లు గుంజుతున్నయ్‌ు. వాడిన
మొఖంతో ”కాళ్లు గుంజినా కడ్పునొచ్చినా మనకీ తిప్పలు తప్పయి అంటు చెట్టు దాప్కు ఒరిగిండ్రు అతని బట్టలు
సోరుపుతో మురికిపట్నయ్‌ు, సెమట ఒంటికి అట్టుకట్టింది. వారు ఒకరిని ఒకరు చూసుకుంటు పరేషాన్‌లో పడ్డరు,
”ఏంది జోగా సింత చేస్తున్నవా” అని బార్యవైపు వారగా చూస్తూ అడిగాడు.
”ఏంలేదాు బావ” అని అంటూనే ”నాకు మనం ఊరికి పోవడం సుతారం ఇష్టం లేదాు” అని నేల చూపులు చూస్తూ
పలికింది, వారివైపు కొడుకు శివ అమాయకంగా చూడసాగాడు.
”ఎందాుకిష్టం లేదాు” అని అతననగానే ”నీకు తెల్వదా మా నాయిన పచ్చి తాగుబోతోడు ఇంటిగురించి చింతలేనోడు.
మాయమ్మ, నేను కూలినాలి చేసి ఇల్లెల్లదీస్తుంటే అయ్య మా ర్కెలకాశపడి ఉంటడు. ఆడదాని రెక్కలకాశపడ్డ మొగడుంటేంది
లేకుంటేంది. మా అమ్మేం సుఖపడ్డది మేమేం బాగుపడ్డం. నేను పెళ్లీడుకు వచ్చినని కట్నాలు ఇచ్చి పెళ్ళి చేయలేక పెళ్లాం
సచ్చినోన్కి మారుమనుం ఇచ్చి చేతులు దాుల్పాలనుకుండు అయ్య. అది తల్సుకుంటే నా ఒళ్ళు కంపరంపుడ్తది. అది
ఇష్టం లేకే నీదాంట చేర్తి ఇంట్ల చెప్పాపెట్టకుంట కాలు గడపదాటి నీతోని పట్నంలో పడ్తి. ఇగ నా బతుకు నువ్‌ సూడన్ద
ఏ వయసు ముచ్చట ఆ వయసులో తీరాలి నేను మనిషినే నాకు మనస్సుంది అంగట్ల బెట్టి బేరం జెయ్య నేను పసురాన్ని
కాదాు కదా” ఎగదాన్నుకొచ్చే దాుక్కాణ్ణి అదాునుకొని ఒణుకుతున్న స్వరంతో ముక్కుని చీదాుకుంట పలికింది.
”జోగ నువ్వన్నది నిజమే కాని నిన్ను ఏంసుఖపెడ్తి యాడికిపోయినా మన బతుకు గింతేగని నివ్వేంపికరుచేయకు”
అని ఓదార్పు మాట పలికిండు.
”అబ్బ కాళ్ళు గుంజుతున్నయ్‌ు అమ్మో” అని శివగాడు తల్లి ఒడిలో వాలిండు.
”లేత అరికాళ్ళకు బొగ్గలొచ్చినయ్‌ు ఒర్సుకో నాయన మా అయ్యగని కాసేపయితే ఇంట్లపడ్తం” అని కొడుకును
చూస్తూ పలికిండు అప్పుడమెకు కొడుకును చూస్తాలికి పాణం దేవినట్టయింది. ఒడిలో అలాగే కొడుకు కాళ్ళు నిమురుతూ
నిద్రాపూచ్చింది. తనకాళ్లు చూస్కుంది కాయాగాశ్న కాళ్ళు నడ్సినడ్సి పచ్చి పుండ్ల్షెనట్టున్నయ్‌ు ఒళ్లంతా అలిసి పులిసిపోయింది.
ఆమెకు కాసింత ధైర్యం చెప్తు ”అట్ట ఆయాసపడితే ఎట్ల ఓర్సుకో ఓర్సుకున్నోనికి ఓరుగల్లంత పట్నం దాక్కుతుందాట”
అని అన్నడు. ”నన్ను ఓపిక ఓపిక పట్టు అంటున్నవ్‌ నీకుమటుకు లేదా ఒళ్లు నొప్పి, మనకా ఊరిలో తినే తిండి కరువు,
కట్టే బట్ట కరువు పుట్టి బుద్దెరిగిన సంది ఈతంగ తిన్నది లేదాు సుఖంగ పన్నెది లేదాు. కష్టాలకాడి ఎత్తుకుని రెక్కలు
అలువంగ చేస్తిమి” అంటు లోలోన మదానపడసాగింది.
”మనకీ ఈ ఊరికి రావాలని కుషాలా గతిలేని సంసారానికి మతిలేని మొగుడన్నట్టు అయిపాయ్‌ు నా బత్కు”
అన్నడు పుల్లయ్య.
”అదేమో మాయదారి కరోనా భీమారి తుఫాను లెక్క దాూసుకొచ్చే. ఉరుముల్లేవ్‌ మెరుపులేక బతుకులపై పిడుగులు
కురిపిస్తుండే, దానిదెబ్బకి గుండెళ్ల ఒకటే దాడదాడ మొదాలైంది. కుదాురులేని దాడదాడతో జనం దాంచికొడ్తున్న తుఫానుకు
చెట్టుకొకరు పుట్టకొకరైర్రూ. అదేమో అలిపిరిడువక జనం అంతు సూస్తుండే” అన్నడు స్వామి.
”అవునవును అన్ని బందాు పెట్టి జనం ఇంటికే అంటిలయ్యిర్రు. యాడ సూసినా ఏ నోట విన్న గొంతు పెగలక
భయంతో ఒణుకుతుర్రు పీనిగె ముట్టని రోజులకొచ్చింది. సచ్చినోడు ఆకరి చూపులకు నోచుకోకుంటయిపాయె. అదేమో
గుండెలమీదా కుంపటి రాజేసి పేదా, ధానిక తేడ లేక అందార్ని కాల్చుకతింటుంది. దీని ముదానష్టం గాను ఎందార్ని
మింగుదో, ఎందారి ఉసురు తీస్తదో, కూలీ జనం బతుకుల్ల మిన్ను విరిగి మీదా పడట్టాయే” అన్నది సాయమ్మ.
”ఎల్లకాలం ఉంటాది దీనికి పాడే గట్టి ఉప్పుపాత్రేశే రోజొస్తది”
”అగో ఆ రోజెప్పుడోస్తదో గాని డక్టర్లు, నర్సులు, పాణాలు లెక్క, జెయ్యక ఇళ్ళు పిల్లలిడ్సి రోగులకు సేవ
జేస్తుండ్రి కంటికి కనిపించని కాని రోగం బారిన పడి సస్తుర్రి ఏం లాభం అది నిజమేగని ప్రైవటు దావఖానలల్ల గీ
రోగానికి లక్షలకు లక్షల ఫీజులు గుంజుతుండ్రట, అగో చచ్చిన శవాలను ఒక చిథిపేర్సి కాష్టం పెడ్తుండ్రు ఆ చావు
పగోనికి రావద్దాు తల్లి. ఆ నలుగురు ఎవనికి ఎవ్వరు ఏమికారు, ఒక వూరు అసలే కాదాు. ఒక చితిమీదా తగులపడ్తుండ్రి
గిదేంగోసనే తల్లి” అని జోగమ్మ అనగానే
”నిజంగానానే” అని మిడిగుడ్లతో చూస్తూ సాయమ్మ అన్నది.
”అవునే అమ్మ రాత్రి టి.వి.ల చూస్నా కొన్ని తావులల్ల డోజర్‌తోటి మాయబొందాలు దోడి సచ్చిన పీనుగలను
కుప్పకుప్పకే అళ్ళేసి పూడ్సుండ్రు ఏం కాలంవచ్చే భగవంత” అని నిట్టురుస్తూ అనగానే ”అయ్యో పాపం మందాులేని
రోగాలను చూసినం గని గిసోంటి రోగాన్ని మనుండంగ ఎన్నడు చూడలే తల్లి, తల్చుకుంటే పాణం గడగడవనుకుపుడ్తుంది.
అది జాదిలకొస్తేనే ముద్దా మింగుడుపడ్తలేదాు. టి.వి. లచూస్తే వాంతికి అయితట్లయిందే అని దీనంగా పలికింది జోగమ్మ.
”గాజోలి ఎందాుకు దాలుస్తవు, మాయరోగం కట్టడికి నిద్రాహారాలు మాని పాపం పోలీసులు సుత రాత్రిపగలు
డ్యూటీ చేస్తుండ్రి. అదేందో గని విచిత్రంగ ఆళ్ళకు సోకుతుంది దీనమ్మ దెష్ట ముండ ఎన్ని రోజులిట్ల గోస దీపిస్తదో,
ఫోన్లల్ల పలకరింపులు, ఫోన్లల్లనే ఏడ్పులు, తూడ్పులు అరిగోసె దీపిస్తుంది దీనిగత్తర తగల” అని జోగమ్మ అన్నది.
”అమ్మా గాళ్లు సుత మూతికి ముస్కులేకుండ తిరిగేటోళ్ళను కసరెళ్ళదీస్తుండ్రు అని స్వామి అనగానే అది మనకోసమేగా
అనే పుల్లయ్య.”మరి గంతగనమా ఎవ్వరిదైన ప్రాణమేచచ్చెదాంక కొడ్తరే యముని లెక్క”
”అదే గత్తరై కుసుంటే దానికేడ తాక్తది గత్తర. ప్రపంచం సాంతిమి సాపలెక్క సుట్టుకొనొస్తుంది. ఏమో పోవయ్య
మన బతుకు శివడు చీదాకుంటాయో, మశడు వొల్లకుంటయ్‌ుపాయె” అన్నది సాయమ్మ.
”ఎందాుకు తియ్‌ు గంజో గట్కో తాగి పాణాలు నిలుపుకుందాం వాన రాకడ పాణం పోకడ తెల్సినోడెవడు, పొయ్యే
జీవిని ఆపేటోడెవడు, ఎట్టయ్యే దాుంటే అట్టయ్‌ుతది సరే గాని చిన్నగ బట్టదాుల్పుకొని బాటపడదాం” అని పలికిండు
పుల్లయ్య.
”ఔనానే ఇంతకు మనల ఊళ్యకు రానిస్తరా పరీక్ష చేశ్నంకనే రానిస్తరట” అని పలికిండు స్వామి.
”ఇన్ని అనుమానాలెందాుకురా నీకు, అనుమానం పాత రోగం. మనకు ఇళ్ళే దావఖాన అయిన ఊళ్యకు పోయ్యేటోనికే
ఒస్తున్నాది ఊళ్య ఉన్నోళ్లకి రోగం సోక్తలేదా పొయ్యేటోడు ఏడంగనైనా పోతడుగాని ఏమే జోగి శివగాన్ని నాకియ్యి నే
నేెత్తుకుంట, సంచి నీవు సేతపట్టు” అని లేసిండు పుల్లయ్య. పిలగాన్ని పెనిమిటిచ్చి ఆమె సంచి చేతబట్టి అతనెనకాల
బాట పట్టింది. వారు వాళ్ళ ఊరివైపు సాగుతుండ్రు. బతుకుపై ఆశతో రేపటి తరాన్ని బతికించాలన్న తపనతో……
