కవితలు

చెందు పెండ్యాల
తరానికో..
ఆడపిల్ల
తీరొక్క
రూపురేఖ.
కష్ఠానికి
ముందుంటది
సుఖానికి
ఎనుకకు పోతది.
అన్నిటిని
తట్టుకోడానికి
అలంకరించుకుని
మరీ పుడుతది.
ఇది లీలందుమా.
విధి గీతందుమా.
తన రాతందుమా.
పువ్వుకు
ప్రతిరూపమందుమా.
ఓపికకు
భూమాతందుమా.
కన్నీళ్ళ ను
కనపడనీయని
కీకారణ్యపు
పాయ అందుమా.
జన్మలకే
జనని అందుమా.

ప॥ బాల్యం బాలల హక్కు భవితకు గురువే దిక్కు 2
ఆటలాడుతూ పాటపాడుతూ
చదువుతూ ముందుకు సాగాలి
మీరు చదువుతూ ముందుకు సాగాలి ॥ బాల్యం ॥

చిట్టి పలుకుల బుజ్జాయి
చిన్ని నడకల చెల్లాయి
జాగు చేయక రావాలి
జగతి వెలుగులే కావాలి

బడిలో టింగున బెల్లుమోగెరా మారామూ చేయక రావాలి
పలక బలపం చేతపట్టుకొని పరుగు పరుగునా రావాలి
అంక్షల చూసి బెదురేలా
కాంక్షతో బడికి రావాలి ॥ బాల్యం ॥

లేగదూడలా గంతులు వేస్తూ
లేడీ పిల్లల పరుగులు తీస్తూ సమయపాలన పాటిస్తూ
ఓనమాలు నేరుస్తూ చదువులన్ని చదవాలి
నీ భవితను నిర్మించు కోవాలి

ఆ అంటే అమ్మేరా ఆ అంటే ఆవేరా అమ్మనీకుతొలి గురువు
అమ్మ లాలి పాటలు నానబుద్ధి మాటలు మేలవించి చెప్పే టీచర్లు నీ కండ ఉండగా
శ్రద్ధతో బుద్ధిగా చదివినవో
అందవిశ్వాసాల అంతు చూడరా
దిగంతమే నీకు తలను వంచురా

తడి చుక్కలు ఇగిరిపోయి
హృదయం భళ్ళున పగిలి
పొక్కిలి పొక్కిలిగా నేలతల్లి
విడిపోతోంది మట్టి కణాలుగా

తనలో చొచ్చుకుపోయిన
మూలాలకు గొంతు తడపలేక
వేడి కిరణాలకు చిక్కి
నిట్టూర్పు సెగలు కక్కుతోంది

పెకిలించ బడిన మానులు
నిర్జీవ శకలాలుగా
అమ్మ ఒడిలో ఒరిగాయి
పచ్చని యవ్వన పాలధారలను
అడుగంటా పీల్చిన
మానవ రక్కసులు

జీవితాన్ని ఇచ్చిన తల్లిపై
బిడ్డలు చేసిన ద్రోహచింతన
చేసిన పాపాన్ని కడుగుకోలేక
కృత్రిమ అధునాతనంలో
పరిహారం అనుభవిస్తున్న జాతి

జరిగిన అన్యాయానికి
తాను ఘోషిస్తున్నా
శాపాలు పెట్టలేని కరుణమూర్తి
గాయాలెన్నైనా భరిస్తూ
పేరు మోస్తూనే ఉంటుంది
‘సహన ధరిత్రి’గా శాశ్వతంగా..!

శ్రీకృష్ణుడి నిర్యాణముతో
తదుపరిది “కల్తీ” యుగమే.
అది ‘కల్తీ’ కావున దీనిని
“కలి” అని అంటున్నారేమో!

ఈ యుగమందే అవైదిక
మతాలు ఆవిర్భవించాయి.
‘కల్తీ’ కావున “ఆత్మ” కు
వేరే అర్థాన్ని చెప్పినాయి.
దేవుడు లేడు అంటూనే
ఆలయాలే కట్టకున్నాయి.

భారతీయ ఆధ్యాత్మిక
చింతన అంటే “కర్మ”యే
ఈ ‘కర్మ’ను కూడా వేరే
విధంగావాడుకొని “కర్మ”
సిద్ధాంతం తప్పంటున్నాయి.

కొంతమంది పండితులేమో
అజ్ఞానంతో పురాణాలను
ఆత్మరక్షణకు ఆధ్యాత్మికాన్ని
ఆశ్రయిస్తూ ప్రతినిత్యం
భారతీయ “సనాతనం”ను
యథేచ్ఛగా’కల్తీ’చేస్తున్నారు

మన తెలుగు భాషంతా ‘కల్తీ’యే
అచ్చ తెలుగు అనవాలే కరువు.
వివాహాది శుభకార్యాలలో “కేక్”
కటింగ్ లతో ‘కల్తీ’దే రాజ్యం.
అర్చనాది క్రతువులలో ‘మడి’
కూడా పట్టు దుస్తులతో ‘కల్తీ’.

అంతర్జాతీయ ‘కల్తీ’లతో సినిమా.
పొసగని వార్తల మీడియా ‘కల్తీ’!
‘కల్తీ’లతో కులాచారాలన్ని అంతం.

మాగపెడుతున్న పండ్లు ‘కల్తీ’యే.
మినరల్ వాటర్, డ్రింక్స్ ‘కల్తీ’యే.
హోటల్ తిండి ‘కల్తీ’కి మారుపేరే!

‘కల్తీ’యుగ దేవుడి “లడ్డు”
కూడా ‘కల్తీ’ యని ఆ దేవుడే
అందరి కళ్ళు తెరిపించాడేమో?

కళ్ళు మాత్రమే చెప్తాయి నిజమైన అందానికి సరైన చిరునామా
చూసే కళ్ళను బట్టే కదా అందాన్ని బేరీజు వేసేది
మాటల మాటున దాగిన సంస్కారానికి
ఆత్మ సౌందర్యం ఆభరణమై భాసిస్తే
మురిసిన మనసు మయూరమై నాట్యమాడుతుంది
హంగులు ఆర్భాటాల వెంట పరుగులు పెడుతూ
నిజమైన సౌందర్యాన్ని చేజార్చుకోకు
సౌశీల్యానికి మించిన సౌందర్యం లేదు
రంగుటద్దాల మాటును దాగిన సొగసులన్నీ పై పూతలే
నీ మనసును కమ్మిన మాయపొర తీసి చూడు
అసలు సిసలైన అందం నీ కంటబడుతుంది
ప్రకృతి సోయగ మెంతో సహజమైనది
గడ్డి పూలలో దాగిన చక్కదనాన్ని మనసు పెట్టి చూడు
కష్టించే చేతుల్లోని శ్రమ సౌందర్యాన్ని చూడు
అమ్మ ప్రేమలోని చెలువమెంత కమ్మనైనదో చూడు
దేహ సౌందర్యాన్ని చూసి మిడిసి పాటెందుకు
ఎంతో కాలం నిలువని ఆ బాహ్య సౌందర్యంపై మక్కువేల
తలపుల్లో సొగసు తావులు
విరజిమ్మాలి
మనోహరమైన హరివిల్లులా
వర్ణ రంజితం కావాలి
ఇన్ని ప్రయాసలెందుకు ఒక్క క్షణం కండ్లుమూసి చూడు
రెప్పల మాటున దాగిన చిత్త సౌందర్యం ఎంత గొప్పదో!

అంగూరుతోటలో
అంగూరు నేలమీద అంగూరు తీగలు తీగలు
అందాల అంగూరుగుత్తుల ఆకాశం
ఆ ఆకాశం కింద అంతా అంగూరు తియ్యని గాలే
అన్ని పండ్లు కండ్లైచూచే అద్భుతఅంగూరులోకం
అది అంగూరురైతు కలలుగన్న స్వప్నదేశం
పండ్లవ్యాపారం బండీలెక్కి
అంగూరు గుత్తులు ఆసిఫాబాద్ అంగట్లోకి చేరాక
అగ్గువగా, అంగూరంగూరని తియతియ్యగా పిలుస్తాయ్
తోపుడు బండ్ల పై లేతఆకుపచ్చగా,పసిడిపచ్చగా అమాయక పసిపాపల కండ్ల అంగూరుగుత్తులు
మార్కెట్టులో ఆపిల్స్ ధర ఆకాశాన్నంటినా
తమ రేటు
అరకిలో యాభైయే అని అంగూర్లంటవి
గిరిజన గ్రామాలకు,లంబాడి తండాలకు,గుట్ట మీది పల్లెలకు, గ్రామగ్రామానికి, ఆసిఫాబాద్ పట్టణం ప్రతీవాడకు
యాబై కరెన్సీ నోటుకు ముస్తాబై ఉషారుగా బయలుదేరుతవి
ఆస్తులున్నవారని,పస్తులున్నవారనిభేదంలేకుండా
కడుపులోకింత అంగూరు మధుర రసం భేషరతుగా దుంకుతది
అంగూరపండ్లవానికి
ఉసురు మన్న రోజులు కొన్ని అతనిగుండెలను గాయంచేస్తాయ్
ఊహకందని రోజులు కొన్ని ఆ గుండెలకే మలాం రాస్తాయ్
కలవారి కలల ముందు
శపించిన జీవితం వేస్తున్న ప్రశ్నలముందు
నీరసించి నీల్గుతూతోపుడు బండిని ఈడ్చుకెళ్లిన రోజులుకొన్ని
అతని జీవితానికి పాఠమవుతాయి

ద్రాక్షా గుత్తుల్లో కొన్నిపండ్లు కుళ్లి పోయి పండ్లమ్మేవాడిగుండెను బరువెక్కించినా
ఆధునిక సంఘం ముందు అవంతగా కుళ్ళినవేం కావు బహుశా
ఉస్సురుమంటున్న చీకట్లు తొలగి గిరాకీ సూర్యుడుదయించినపుడు అతడు ఆనందుడవుతాడు

మమకారంగామాట్లాడి అరకిలోపండ్లకి ముత్యమంత ప్రేమను,చిరునవ్వునూ మొగ్గుగా ఇస్తాడు పండ్లవాడు
మరలా రావాలంటది

అతడికండ్లనిండా తొంగిచూసే గిరాకీఆశ
గంపెడు బరువు గల నాలుగుటైర్లతోపుడు బండి
పండ్లవానికి ఎంతఅమ్ముడు పోతే అతనిగుండె అంత అల్కగవుతది కదా
పండ్లను బాగమ్మినరోజు అతడి కండ్లల్లో నియాను వెలుగులు నిండుతాయ్
పండ్లఅమ్మకాలరాబడి ఆగిఆగి పడే వానలు
ఐనా గానీ,రాతిరివేళ ఇల్లు మురుస్తుంది
ఒక కుటుంబం పచ్చవడ్తది
తాజాదనం,సరసమైనధరలనీ ధనవంతులసూపర్ మార్కెట్లు కాకుండా
తోపుడు బండ్ల పై అంగూరుగుత్తుల
బేల చూపుల్ని చూడండి
వేల చూపుల్ని చూడండి
ఆ చూపుల్లో దాగున్న రోజువారి జీవితాల పిలుపులు వినబడతాయ్
అంగూర్ అంగూర్
అరకిలో యాభై అరకిలో యాభై….

మనం బజారుకెల్దాం పదండి, అరకిలోఅంగూర్లకోసం.

కడుపు సేతెట్టుకుని,కూలి సేసుకుని
కుసింతగ గెంజి నీళ్ళు తాయి,
పది పరక మిగిల్సి
అమ్మ అయ్య బువ్వకి పంపిస్తూ
సల్లంగ ఉందేమని
పొరుగు రాష్టానికి బోయిన మమ్మలీని
మాయదారి రోగాలొచ్చి ముంచినాది
దేవుడో ! దేవుడా!

కూలి బందాయెనని ఓళ్ళూ.. చెరువు పూడ్చినామని ఓళ్ళూ… గుడిసెలెక్కబీకినారు,
కూలి లేక,గుడిసే లేక తిన మెదుకు లేదాయె పో!
తాగ బుక్కెడు గెంజి లేగపాయె!
సొంతూరు బోవ సేతీలో పైసాలు లేక
రైలుకు పైసలు లేక,బొస్సు కూ లేక,బండీ లేక
మా బతుగులు బండలాయె గదరా
దేవుడో ! దేవుడా!

సావో బదుగో ఉన్నూరు బోవాల
అమ్మని నాయన్ని సూడాలని
మూట ముల్లె సరదుకొని నెత్తినెట్టుకొని
కడుపున్న ఆలిని,ఒక సేతట్టుకొని,
సంటిదాన్ని సంకనెట్టుకొని,
సెప్పుల్లేని కాళ్ళతో ఎండలో,ఆనలో
జఱ్ఱి గొడ్డులాటి తారు రోడ్డు మీద
నడుత్తుంటే ఎంతకీ దూరం తరగకబాయె,
రోజులు వారాలాయె వా‌రాలు నెలలాయె,
కాళ్ళు బండలాయె
సంటిది శోసొచ్చి
ఎండకొట్టి,ఆనకి తడిసి సచ్చిపోనాది
ఏడుద్దామంటే గొంతు బెగలక బాయె
ఆనాటి రోజులే కన్నులకు కట్టె…
కల్ల నీల్లు రావాయె
దేవుడో! దేవుడా!

ఒక బరువు తగ్గినాదని సంతోషమాయె
గందా మరి మోయతాలికి నాకేడకట్టం?
బండలు పిండి సేసిన కండలాయె నాయి,
గాని బిడ్డ ఆకలంటే. నాతావేంటుంది?
మట్టి బీడులో కట్టెతో గుంత తవ్వి
గుండె రాయి సేసుకొని బిడ్డను పూడ్సా!!!
ఆనాటి రోజులే మళ్ళీ మళ్ళీ వత్తాండె ..
దేవుడో!ఓ‌రి దేవుడో!
మా బదుకులిట్టా బుగ్గి సేయబోకు
దేవుడో!ఓ‌రి దేవుడో!

పోయిన బిడ్డను సూసి మాట మరిసి
కడుపులో బిడ్డతో నా యాడది
కష్టపడతాంటె ఆదుకోడానికి
సేతకాని మొగోన్ని నేను.
” ఏమయ్యా! కడుపునొస్తోంది ఇంకెట్లనయ్యా అన్న దాని మాటకి తలెత్తిసూసినా!
నా వల్ల కాదని ఆడనే సతికీలా బడినాది నా యాడది.నేనేటి సేతునో
దేవుడో ! ఓ‌రి దేవుడో!

మూటలోని పాతసీర తీస్తి,
బుజాలంట జోలె కట్తి,
నాయాలిని కూకుండెట్టి
నా పయానం సాగించా!
పగోనికీ ఆ కష్టాలు రావద్దు
నా పేరు శి య్య,
ఆ శివయ్య గంగనెత్తి నెత్తుకున్నాడంట
సగం పార్వతిఅయ్యాడంట.
మా ఊరి పంతులు సెప్పిండు.
నాకు సానా సానా. తుప్తిగాఉంది
నేను ఆ శివయ్యకి తీసిపోనని.
నా ఆలిని నా జోలె లో కూకుండెట్టి మోస్తున్నా!
కట్టాలు నీవే ఇత్తావు ఉపాయమూ నీవే సెప్తావు
దేవుడో ! ఓరి దేవుడో!
సితరాల దేవుడో!
.* * *

అడుగులు పరుగులాయె
అల్లంత దూరానఊరాయె!
ఆనాటి కథలన్నీ ఏకరువులేనాయె…
* * *

అదిగయే బవానీ ఊరొచ్చేసినాది
అమ్మతావుకి బోయ
ఏడి ఏడి నీళ్ళోసుకొని
ఉడుకుడుకు బువ్వతిందామె! నులకమంచంలో పెసాంతంగా తొంగుందాం!
దిగయే! పల్లకీలా అమ్మోరు లెక్క కూసున్నావు.
* * *
అంటూ జోలేదింపిన శీవయ్య కి ఉలుకు పలుకు
లేని కట్టె జారిపడింది
నాలుగు నెలల కడుపుతో మొదలు పెట్టిన ప్రయాణం ముగిసింది.
ఎడపిల్ల చావు,సరి అయిన ఆహారమే లేక బిడ్డ కడుపు లో
అడ్డం తిరిగింది కూడా తెలియని స్థితిలో భవాని శివయ్యను వదిలి శివ సాన్నిహిత్యం
చేరింది.
* * *
భోరు భోరుమంటూ గుడిసె దగ్గిరకెళ్ళి తల్లిని
పిలువబోవ పందుల గుంపు గుర్రు గుర్రు మంటూ
మీద పడ్డాయి.
దూరాన గుడిసె లోంచి గవరయ్య,
“శివయ్యా! వచ్చినా వా! శివయ్యా!
ఊ‌రు శశానం అయి పోయినాదిరా!
ఊరిలో సగానికి సగంమందిని ఆనాడు కరోనామహమ్మారి పొట్టనెట్టుకున్నాది ఎవ్వురీకీ ఒక్క అగ్గిపుల్ల ఖర్చెట్టలేదురా శివయ్యా!
ఊరి శివార్లలో ని శివయ్య ఊరుని మరిసాడు
ఆనాటి ఏడుపు మళ్ళ మళ్ళ వచ్చేత్తాంది
* * *

దేవుడో !ఓరి దేవుడో! ఏమి మాయ సేసావురా?
బంగారు తల్లి ని బిడ్డని పోగొట్టుకొని,నా ప్రాణమైన నా బవాని ని పోగొట్టు కొని అమ్మ వడి కని వడి వడిగా వచ్చిన నాకు అమ్మ అయ్య ని అట్టుకెళ్ళినావే
దేవుడో! ఓ‌రి దేవుడో ! నువ్వుండావా? అసలుండావా?

పొట్టకూటికోసం సొంత ఊళ్లకు దూరం అవుతున్న ఎందరో … ఎన్నెన్నో …లెక్కలేనంతమందికి అంకితం.

మట్టిలోని సారమో సాగునీటి సదుపాయమో
పెరటి మొక్క లిప్తపాటులో కొమ్మలు రెమ్మలతో పచ్చని పందిరై కనువిందు చేసింది
రెప్పపాటులోనే రెమ్మరెమ్మకో పంచవన్నెల రామచిలుక పువ్వై విరిసింది
ఆకు – పసరై బెరడు – కషాయమై వేరు – చూర్ణమైన ఆమూలాగ్ర ఆరోగ్యప్రదాయిని
మానవాళికి ప్రాణవాయువు నందించే ఊపిరియంత్రం
సాధుజంతుల పాలిటి కల్పవల్లి
నీకు నీడనిచ్చి నిన్ను సేదతీర్చే అమ్మ ఒడి
నీ గుండెకు బలమై నీ శ్వాసకు ఆయువుపట్టైన అపర ధన్వంతరి
ఏ పాడు గాలి సోకిందో
ఏ చీడపీడ తగిలిందో
అడవికి పచ్చని పరదాలు వేసి
నేలకు తివాచీలు పరిచి ఆహ్లాద పరిచిన పత్రహరితం
ఎందుకో వడలిపోతోంది
నేల కొరిగిన వృక్షమాత
అనావృష్టికి సూచిక
రేపటి క్షామానికి హెచ్చరిక
వృక్షో రక్షతి రక్షితః

బాట ……
ఇది నున్నని నల్లని తారుబాట
చూస్తున్నకొద్దీ చూడాలనిపించే బాట
ఏవేవో తలపులను రేకెత్తించే బాట
ఎన్నెన్నో మలుపులు తిరిగే బాట

ఎందరినో గమ్యానికి చేర్చే బాట
గమ్యమే ఎరుగని బాట
జీవనగమనంలో నేస్తమైన బాట
జీవితమే గమనమైన బాట

వేకువ వెలుగురేకలు విచ్చుకునే వేళ
ప్రభాత పవనపు స్పర్శకి తలలూపే చెట్లతో
పక్షుల కిలకిలలు,గుడిగంటల సవ్వడితో
ఆహ్లాదకరమైన అందమైన బాట

పాఠశాలలకు వెళ్లే పిల్లల పరుగులతో
ఆఫీసులకు వెళ్ళే ఉద్యోగుల హడావిడితో
వాహనాల రణగొణధ్వనులతో ట్రాఫిక్ తో
చీకాకుపెట్టే చిందరవందర సిటీబాట

మిట్టమధ్యాహ్నపు వేళ
మండిపడే సూర్యుడి ప్రతాపంతో
వేడెక్కి ఊదరగొట్టి
ఉస్సురుస్సురనిపించే బాట

సూర్యాస్తమయాన గూటికి చేరే
పక్షుల్లాంటి పిల్లాపాపలతో,
ఉద్యోగులతో ఉక్కిరిబిక్కిరై
అలసిసొలసే బాట

సాయంకాలపు చల్లని వేళ
బేకరీలు చాట్ బండార్ లను
చేరిన జనంతో సందడి చేసే బాట
పానీపూరీ తినే కుర్రకారుతో
హుషారెత్తించే నగరపు బాట

రాత్రి కాంతుల్లో విందువినోదాలు పంచే
రెస్టారెంట్లు,సినిమాహాళ్ళతో చిత్రమైన బాట
అర్ధరాతిరి సద్దు సేయక నిద్దరోయే వేళ
అనాధలకు ఆశ్రయమిచ్చే అమ్మ ఈ బాట

మండే వేసవి వడగాడ్పులకు వేసారి,
చిరుజల్లుకు మురిసి,జడివానకు తడిసి,
గజగజ వణికించే శీతగాలులకు బిగిసి,
వసంతంలో రంగురంగుల పూలతో విరిసి
మెత్తటి తివాచీలు పరిచి, స్నేహహస్తం చాచి
పిలుస్తోంది ఈ బాట, చిక్కటి అనుభవాల ఊట!

ఎన్నినాళ్ళుగా ఏయే దృశ్యాలను కన్నదో,
ఎన్ని ఏళ్ళుగా ఏయే కథలను విన్నదో
ఎందరెందరిని ఎక్కడెక్కడికి చేర్చిందో
ఎవ్వరికీ చెప్పనిది,ఎల్లలే ఎరుగనిది ఈ బాట

ఉదయపు బాల్యాన్ని, మధ్యాహ్నపు యవ్వనాన్ని ,
సాయంకాలపు వృద్ధాప్యాన్ని చవి చూస్తూ
అనుభూతులను నెమరు వేసుకుంటూ
జీవనగమనానికి భాష్యంగా నిలిచింది ఈ బాట !

మలుపు మలుపుకీ మజిలీ చేయిస్తూ,
క్షణం క్షణం,తరం తరం, నిరంతరం
తరగని పయనానికి లక్ష్యమైనది ఈ బాట!!
గడిచే కాలానికి సాక్ష్యమైనది ఈ బాట!!!

జానపదులు గ్రామ దేవతకు సమర్పించుకునే నైవేద్యం

పసుపు పూసిన కొత్త కుండలకు
కుంకుమ ముగ్గుపిండి వేపమండలు వెలిగే దివ్వెల శోభల నడుమ అన్న పానీయాలతో అమ్మవారికి సమర్పించే భోజనమే బోనం

సంప్రదాయ వస్త్రధారణలో
సౌభాగ్య చిహ్నాలు ధరించిన
సర్వమంగళ స్వరూపిణులు

కల్లాపి జల్లిన వాకిళ్లు కొలువుదీరిన రంగవల్లులు
పసుపు రాసిన గడపలు వేప కొమ్మలతో అలంకరించబడిన వీధులు జానపద శైలిలో హోరెత్తించే అమ్మవారి కీర్తనలు

ఒంటిపై పసుపు నుదుట కుంకుమ
కాలి గజ్జెలు ఎర్ర వస్త్రం ధరించిన స్ఫురద్రూపి బలశాలి అమ్మవారి సోదరుడే పోతరాజు

కార్యక్రమ ఆరంభకుడు
భక్త సమూహ రక్షకుడు

రౌద్రాంశ ప్రతీకైన కాళీమాతను
శాంతింపజేసే తంత్రమే సాక

కర్ర కాగితంతో కూర్చిన తొట్టెలు ప్రత్యేక ఆకర్షణ

గుగ్గిలం మైసాచి డబ్బు చప్పుళ్ళు పోతరాజు విన్యాసాల నడుమ దుష్టశక్తులను దునుమాడే తతంగమే అమ్మవారి ఊరేగింపు

రంగం గావు ఫలహారపు బళ్ళు
పల్లె పాటలు ప్రాంతీయ నృత్యాల నడుమ ఆషాడంలో అంగరంగ వైభవంగా జరిగే రాష్ట్ర పండుగ

              పద్మశ్రీ చెన్నోజ్వ