పారమార్థిక చింతన ఉన్నప్పుడే సమాజం ‘అర్ధ’వంతమవుతుంది- ఆచార్య మసన చెన్నప్ప

ఆర్షకవి, ఆర్షకోకిల, సుప్రసిద్ధ సాహితీవేత్త ఆచార్య డా.మసన చెన్నప్ప గారితో మయూఖ ముఖాముఖి.

               నమస్కారం సర్.

మీ సాహితీ ప్రస్థానాన్ని గురించి మా పాఠకులకు తెలియజేయాలనే కోరికతో మీ ముందుకు వచ్చాము.

1.. మీరు పుట్టిన జన్మస్థలం, తల్లిదండ్రులు, మీ బాల్య విశేషాలు, చెప్పండి..

జ:    అమ్మా! నమస్కారం. నేను తెలంగాణలో పూర్వ మహబూబ్ నగర్ జిల్లాలోని కల్వకుర్తి తాలూకా, మాడుగుల మండలం, కొలుకులపల్లి అనే ఒక చిన్న గ్రామంలో ఫిబ్రవరి 8, 1955లో జన్మించాను. మా తల్లి రామలక్ష్మమ్మ గారు, తండ్రి బుచ్చయ్య గారు. వారికి నేను ఏడవ సంతానం. మాది చేనేత కుటుంబం. అక్కడ మా ఇద్దరన్నయ్యలకు చదువుకునే అవకాశం లభించలేదు. స్త్రీవిద్యకు కూడా అంతగా ప్రాధాన్యం లేని కాలం కాబట్టి మా అక్కయ్యలు కూడా చదువుకోలేదు. అన్నయ్యలిద్దరు మగ్గం నేస్తే తప్ప పూట గడవని పేద స్థితి మాది. ఇంట్లో దాదాపు 15 మందిమి ఉండేవాళ్ళం. అయినప్పటికీ నా చదువుకు అమ్మానాన్నల ప్రేరణతో బాటు అన్నయ్యలిద్దరి ప్రేరణ కూడా పుణ్యవశాత్తు లభించడం చేత నేను చదువుకోగలిగాను. చదువుకునే సమయంలో బాల్యంలో అ ఆ లు దిద్దించిన అబ్దుల్లా సార్, ఎ బి సి డి లు పెట్టించిన సాల్మన్ సార్ ఇప్పటికి నాకు బాగా గుర్తు. 5వ తరగతి వరకు వారు నాకు మంచి ప్రేరణ కలిగించారు. దాని తర్వాత ఒక విధంగా అక్కడ పై చదువుకు అవకాశం లేకపోవడం వల్ల చదువు ఆపాలి. కానీ మా పెద్దన్నయ్య వీరయ్య గారు, చిన్నన్నయ్య సత్తయ్య గారు మా తమ్ముడు చదువు కోవాలని నల్గొండ జిల్లా చింతపల్లికి పంపించారు. అందరికంటే చిన్నవాణ్ణి కాబట్టి నా పైన అందరికీ ప్రేమాభిమానాలు ఉండేవి.

2. చింతపల్లిలో మీ విద్యాభ్యాసం ఎలా కొనసాగింది?

జ:    మాది కడు పేదరికం అని చెప్పాను కదా! వారం వారం చింతపల్లి నుండి సైకిల్ మీద కొలుకులపల్లికి వచ్చేవాడిని. మా అమ్మ గానీ వదిన గానీ ఒక ఇనుప సందూకలో బియ్యం వగైరా వస్తువులు వారానికి సరిపడా పెట్టి ఇచ్చేవారు. ఒక బియ్యం బస్తాలో కట్టెలు చిన్న ముక్కలుగా చేసి ఇచ్చేవారు. కట్టెల పొయ్యి మీద వండుకునేవాడిని. చాలా కాలానికి బత్తీల స్టవ్ వచ్చింది. పెళ్లిలో మా అత్తగారు వాళ్ళు బర్నల్ స్టవ్ కానుకగా ఇచ్చారు (నవ్వుతూ). మా నాన్నగారు ప్రతీ వారం ఒక రూపాయి ఇచ్చేవారు. నా జీవితంలో మా నాన్నగారు ఎక్కువలో ఎక్కువ ఇచ్చిన కరెన్సీ ఒక్క రూపాయి అయితే మా పెద్దన్నయ్య ఎక్కువలో ఎక్కువ ఇచ్చిన కరెన్సీ పది రూపాయలు. మా వాళ్ళు నేను చదువుకుంటే చాలు అనుకోవడం, నాకూ చదువు మీద శ్రద్ధ ఉండడం, ఇంటి పరిస్థితులు తెలిసి ఉండడం వల్ల వారిని దేనికీ వేధించలేదు. అలా పదవతరగతి వరకు అక్కడే చదువుకున్నాను.

3. మీకు తెలుగు భాష పట్ల ఆసక్తిని, మక్కువను పెంచింది ఎవరు?

జ:   చింతపల్లి పాఠశాలలో బాలకృష్ణ గారని తెలుగు పండితులు. నాకు ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్తు ప్రాచ్య విద్యా సంస్థ పరీక్షల ఫీజు కట్టించి నాతో ఆరవ తరగతి నుండే పరీక్షలు రాయించారు. దానివల్ల నాకు తెలుగు భాషలో ప్రవేశంతో పాటు అభిమానం ఏర్పడింది. సుమతీ శతకంలోని యాభై పద్యాలు, వేమన శతకంలోని యాభై పద్యాలు కంఠస్థం అయ్యాయి. కాబట్టి మొత్తం మీద బద్దెన భూపాలుడు, వేమన్న గారు నాలో ఆవహించారు (పెద్దగా నవ్వేస్తూ) కనుక నేను నా రచనా వ్యాసంగంలో పది శతకాలు రాశాను. శతకం అంటే నూరు పద్యాల రచన. బహుశా నూరు సంవత్సరాలు జీవించాలని తెలుగు వాళ్ళు ఈ శతక రచనకు శ్రీకారం చుట్టారేమో అనిపిస్తుంది. అంతేకాక పిల్లలకు శతక పద్యాలు నేర్పిస్తే నైతికంగా వాళ్ళు ఎదుగుతారన్నది నా భావన. అందుకే శతక పద్యాల వల్ల అర్థ శత గ్రంథకర్తనయ్యాను. బాలకృష్ణ గారు, అడపాల నరసింహారెడ్డి  గారు (నల్గొండ జిల్లా), మధుసూదన రావు గారు (సూర్యాపేట), శ్యామలయ్య గారు (దేవరకొండ) ఈ నలుగురూ ప్రత్యేకంగా నేను మరచిపోలేని నన్ను అభిమానించే గురువులు. వారి మార్గంలో నేనూ అధ్యాపకుడిని కావాలనే కోరిక ఆనాడే కలిగింది. ఈ సమయంలో నేను మరిచిపోలేని జ్ఞాపకాలను చెప్పాలి మీకు. నేను ఒకసారి “స్వయం పరిపాలనా దినోత్సవం” లో పాల్గొన్నాను. ఆ సందర్భంగా నాకు 40 పేజీల ఎక్సర్సైజ్ బుక్, ఒక పెన్సిల్ బహుమతిగా ఇచ్చారు. వాటిని నేను డిగ్రీ పాసయ్యేవరకు దాచుకున్నాను. 9వ తరగతి చదువుతున్నప్పుడు మధుసూదన్ రావు గారు ప్రిన్సిపాల్ గా ఉన్నారు. అప్పుడు ‘ఉదయిని’ అనే స్కూలు వార్షిక సంచిక వెలువడేది. దానికి సంపాదకునిగా ఉండాలంటే వారు పెట్టే వ్యాసరచన పోటీలో నెగ్గాలి. అయితే వారు కవిగా, రచయితగా, సంస్కర్తగా, వైతాళికుడుగా, యుగకర్తగా ఒక వ్యక్తిని పరిచయం చేస్తూ వ్యాసం రాయమని పోటీ పెట్టారు. నేను కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులు గురించి రాశాను. హెచ్ ఎస్ సి విద్యార్థుల కంటే బాగా రాయడం వల్ల నన్ను విజేతగా చేసి ఆ పత్రికకు సంపాదకునిగా పెట్టారు. దానికోస…

5. గుండేరావు హర్కారే గారికి, మీకు ఉన్న అనుబంధం ఎటువంటిది?

జ:   విశ్వకర్మల హాస్టల్లో నేను ఉండేవాడిని అని చెప్పాను కదా! నేను బి ఓ ఎల్ పాసయిన తర్వాత హాస్టల్ వారు కులేతరులు ఉండకూడదని కండిషన్ పెట్టారు. దానితో నేను నా మిత్రులు రామచంద్రారెడ్డి, కృష్ణారెడ్డిలతో ఓల్డ్ సిటీకి వెళ్ళాను. అక్కడ గుండేరావు హర్కారే గారని గద్వాల ఆస్థానంలో సంస్కృత పండితులుగా లక్ష్మీ మహదేవమ్మ దగ్గర ఉన్నవాడు. సెషన్ జడ్జిగా, కలెక్టర్ గా పని చేశాడు. సాలార్జంగ్ కు క్లాస్ మేట్ ఆయన. అప్పుడు 86 సంవత్సరాల వయస్సు ఆయనకు. సంస్కృతంలో పాణినీ వ్యాకరణానికి మిషన్ తయారు చేశాడు. ఆయన శిష్యులు రవ్వా శ్రీహరిగారు. శ్రీహరి గారు మాకు ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్తులో వ్యాకరణ బోధకులు. క్లాసులో ఏదో సందర్భంలో ఓల్డ్ సిటీలో ఉన్న గుండేరావు హర్కారే ఇలా మిషన్ తయారు చేశారని, తాను ఆయన శిష్యుడినని చెప్పారు. అది దృష్టిలో పెట్టుకొని ఆయనను కలవడానికి ఆయన ఇంటికి వెళ్ళాను. ” నీకు ఛందస్సు వచ్చా?” అని అడిగారాయన. ఆశువుగా పద్యం చెప్పగలను అన్నాను. ఒక పద్యం చెప్పమంటే చెప్పాను. “నేను నిన్ను కవీశ్వరా” అంటాను అన్నారు. సంతోషంగా నేను “మిమ్మల్ని తాతయ్యా” అంటాను అన్నాను. “తెలంగాణోదయం” లో ఆయన గురించి 40 పద్యాలు రాశాను. అలా ఓల్డ్ సిటీ నుండి బొగ్గుల కుంటకు తిరుగుతూ బిఓఎల్ చేస్తూ ఆయన దగ్గర చాలా నేర్చుకున్నాను. ఆయన ఆశీర్వాదం చాలా గొప్పది. 1975 నుండి 1977 వరకు అక్కడ ఉన్నాను. ఆ తర్వాత ఇంటికి వెళ్లిపోవడానికి సిద్ధమై సామాను సర్దుకున్నాను. చెప్పడానికి ఆయన దగ్గరకు వెళ్ళాను. ఒక అపురూప క్షణమది. “ఊరుకు వెళ్తున్నాను. ఇక పట్నంతో సంబంధం లేదు” అన్నాను. ఆయనకెందుకో కన్నీళ్లు వచ్చాయి. 12 భాషల పండితుడాయన. “పోతున్నవా? లేదు. నాలుగు రోజులు మా ఇంట్లో ఉండు” అన్నారు. ఆయన సంకల్పం ఏమిటో గాని అక్కడ ఉన్న ఆ నాల్గు రోజుల్లోనే ఒక విచిత్రం జరిగింది. నేనున్న ఇంటి పక్కన పరిచయం ఉన్నవాళ్ళు ఉన్నారు. “సికింద్రాబాద్ ఇస్లామియా హైస్కూల్లో  టీచరు ఉద్యోగం ఉన్నట్లు పత్రికలో ప్రకటన వచ్చిందని, నీవు తెలుగు పండిట్ ట్రైనింగ్ చేశావు కాబట్టి అప్లై చేయమని” ఆ ఇంటి యజమాని బట్టు నర్సిరెడ్డి చెప్పారు. ఆశ్చర్యంగా వాళ్ళు చెప్పిన రోజే ఆఖరి గడువు. గుండేరావు గారి దగ్గరకు వచ్చి విషయం చెప్పాను. ” శుభమ్ భూయాత్ ఉద్యోగ ప్రాప్తిరస్తు” అని ఆశీర్వదించారు. అలాంటి మహానుభావుని ఆశీర్వచన ఫలితం వల్ల ఖండవల్లి లక్ష్మీ రంజనం, రాయప్రోలు సుబ్బారావు, దివాకర్ల వేంకటావధాని వంటి మహామహులు కూర్చున్న తెలుగు శాఖ సింహాసనంపై కూర్చుండే అదృష్టం దక్కింది.

6. “వేటూరి ప్రభాకరశాస్త్రి  వాఙ్మయ  సూచిక” అనే అంశంపై ఎం.ఫిల్ చేయడానికి మార్గదర్శకులు ఎవరు? దాని నేపథ్యం ఏమిటి?

జ:     నేను వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రిగారి వాఙ్మయం మీద ఎమ్ ఫిల్ చేయుమని మా గురువు రవ్వా శ్రీహరి గారు సూచించారు. దీనికి మార్గదర్శకులు వేటూరి ఆనందమూర్తి గారు. వేటూరి ప్రభాకరశాస్త్రి గారి కుమారులు. మారిషస్ నుండి అప్పుడే వచ్చారు. ఆయన నాకు ఎమ్ ఏ లో అధ్యాపకులు. ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో ప్రొఫెసర్. విజయ్ నగర్ కాలనీలో ఉండేవారు. 1977 లో యూనివర్సిటీకి దగ్గర ఉండాలని నేను వారాశిగూడకు మారాను (ఎమ్ ఏ) కోసం. వారింటికి నేను ఎమ్ ఫిల్ గురించి 180సార్లు సైకిల్ మీద వెళ్ళాను. దీంట్లో శాస్త్రిగారి వాఙ్మయం మొత్తాన్ని తీసుకున్నాను. ఆయన రచించిన “చాటుపద్య మణిమంజరి” మంచి పేరు తీసుకు వచ్చిందాయనకు. ఆయన లైబ్రరీ చాలా పెద్దది. అందులోంచి ఆయన పుస్తకాలు తీసుకొని క్రమపద్ధతిలో పేర్చి ‘Bibilogrphy’ తయారుచేశాను. అంటే కేవలం పుస్తకాల పేర్లు కాకుండా వాటిని గురించి వివరణాత్మకంగా రాశాను. ఆవిధంగా ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో ఈ పద్ధతిలో చేయడానికి శ్రీకారం చుట్టినవాడిని నేను.

7.  “ప్రాచీన కావ్యాలు- జీవన చిత్రణ” అనే మీ పి హెచ్ డి అంశంలో ఏ కావ్యాలను తీసుకున్నారు? ఎటువంటి జీవితాలను చిత్రించారు?

జ:    ఈ అంశాన్ని ఎస్వీ రామారావు గారు ఇచ్చారు. దీనికి గైడుగా ఆనందమూర్తి గారే ఉన్నారు. ఆయనతో పదేళ్ల అనుబంధం నాది. ఎమ్ ఏ లో రెండేళ్లు, ఎమ్ ఫిల్ లో మూడేళ్లు, పి హెచ్ డిలో అయిదేళ్ళు. ప్రాచీన కావ్యాల్లో నన్నెచోడుని “కుమారసంభవం” నుండి కూచిమంచి తిమ్మకవి “నీలాసుందరి పరిణయం” వరకు  దాదాపు ఒక 40 కావ్యాలు తీసుకున్నాను. ప్రాచీన కాలంలో ఎఱ్ఱన, మధ్యయుగంలో శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు, అనంతర కాలంలో శుక సప్తతి కారుడు కదిరీపతి. వీరంతా చాలా మేలుతరమైన గ్రామీణ జీవితాన్ని అభివర్ణించారు. ఆ కాలంలో నగరాలున్నా గ్రామీణ జీవితానికి అత్యంత ప్రాధాన్యం ఇచ్చారు. పట్నాల పక్కన పొలాలున్నాయంటే గ్రామాలున్నట్లే కదా! గ్రామీణ జీవన స్పర్శ లేని కవి లేనే లేడు. అందరికంటే ఎక్కువగా శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు గ్రామీణ జీవనం గురించి తెలిసిన నాగరికుడు అని చెప్పవచ్చు. ఆయనను గ్రామాల గురించి తెలిసిన ప్రభువు, కవి, దార్శనికుడు అని నిరూపించాను. ప్రాచ్య కళాశాల విద్యార్థిని కావడం వల్ల ప్రాచీన కావ్యాలంటే చాలా మక్కువ నాకు. అందువల్ల ఈ అంశాన్ని ఎంచుకున్నాను. 300 పేజీలున్న సిద్ధాంత గ్రంథం రాశాను. ఎఱ్ఱన “హరివంశం” లో గొల్లవాళ్లకు ఆభరణాలు అని చెబుతూ అందరు వేసుకునే సాధారణమైన ఆభరణాల వంటివి కాకుండా కుండలో పాలు పోసి కాచడం వల్ల వచ్చే మసి వాళ్లకు ఆభరణం అంటాడు. పాల పొంగును ఆభరణం అంటాడు. పేడ తీస్తుండగా అంటుకునే పేడను కూడా ఆభరణం అంటాడు. అంటే చూడండి. పల్లీయుల యొక్క జీవితంలోని అందాన్ని ఎంత అద్భుతంగా చిత్రించాడో? అలాగే సింహాసన ద్వాత్రింశికలో కొరవి గోపరాజు చింతపండు ఎవరి ఇంట్లో ఉంటుందో వాళ్ళింట్లో చింతలు ఉండవని రాశాడు. ఇవన్నీ కూడా గ్రామజీవన వర్ణన ప్రధానమైన కావ్యాలు. అలా ప్రాచీన కావ్యాల గురించి 5, 6 ఏళ్ళు పరిశోధన చేశాను. చాలా కష్టమైన పని అది. బావిలో నుండి నీళ్ళు తోడినట్లుగా తీయాలి కదా! ఆనంద మూర్తి గారు నన్ను తన కుటుంబ సభ్యునిగా భావించేవారు. పరమ సాత్వికులు. “వేటూరి ప్రభాకరశాస్త్రి వాఙ్మయ పీఠం” అని తిరుపతిలో ప్రారంభమైతే మూడు, నాలుగేళ్లు శాస్త్రిగారి మీద మాట్లాడడానికి ఆహ్వానించారాయన.

8. మీ ఉద్యోగ ప్రస్థానం ప్రారంభమై కొనసాగిన క్రమాన్ని వివరించండి.

జ:      మీకు ఇంతకు ముందు ఘుండేరావు హర్కారే గారి వాళ్ళింట్లో ఉన్నప్పుడు, చివర్లో వెళ్లిపోయే ముందు  సికింద్రాబాద్ లోని ఇస్లామియా స్కూల్ లో అవకాశం వచ్చిందని చెప్పాను కదా! ఆయన ఆశీర్వాద మాహాత్మ్యం వల్ల నేను ఆ ఇంటర్వ్యూలో సెలెక్ట్ (1975 ) అయ్యాను. మొట్టమొదటగా నా ఉద్యోగ ప్రస్థానం అక్కడే మొదలయ్యింది. 1980లో ఎమ్ఏ అయిపోగానే “ప్రగతి మహా విద్యాలయ” అని సుల్తాన్ బజార్ లో ఉండేది. వారి అడ్వర్టైజ్ మెంట్ వచ్చింది. ఒక్క పోస్ట్. ఇంటర్వ్యూకు 136 మంది వచ్చారు. జూనియర్ కాలేజీ జాబ్. అంతమందిలో నేను సెలెక్ట్ కావడం మా గురువు గారి ఆశీర్వాద బలమే తప్ప మరొకటి కాదు. అందుకే వైస్ ఛాన్స్ లర్ పదవి రాకపోయినా నాకు బాధ లేదు. కాలేజీకి సైకిల్ మీద వెళ్లి వచ్చేవాడిని. నేను అలా వస్తుండడం చూసి మా కాలేజీ ప్రిన్సిపాల్ (ఎన్. టి. వేదాచలం) గారు స్కూటర్ కొనుక్కోమని కాలేజీ నుండి 14 వేల రూపాయలు సాంక్షన్ చేయించారు. మంచివ్యక్తి ఆయన. ఎనిమిదేళ్ళు పని చేశాను అక్కడ.  ప్రగతి మహావిద్యాలయంలో ఉన్నప్పుడే ఎంఫిల్ (1981-83) మూడేళ్లు, పిహెచ్ డి అయిదేళ్ళు (1983-88) చేశాను. 1989లో తెలుగు శాఖ ప్రకటన వచ్చింది. అప్లై చేశాను. 46మందిలో నలుగురైదుగురం సెలెక్ట్ అయ్యాము. మొదటి పిజి కాలేజ్ సికింద్రాబాద్. దానికి ప్రిన్సిపాల్ సౌందర రాజ నందన్ గారు. నాకు ఆయన ప్రగతి మహావిద్యాలయంలో ఉన్నప్పుడే పరిచయం. ఆయన నాకు చాలా ఇష్టుడు. వెల్దండ రఘుమన్న, రాజన్న శాస్త్రి, ముదిగొండ శివప్రసాద్, నేను నల్గురం ఉండేవాళ్ళం. 1989 నుండి1996 దాకా అక్కడే పనిచేశాను. ఇలా 40 ఏళ్ళ ఉద్యోగ జీవితంలో హైస్కూల్లో ఆరేళ్ళు, ప్రగతి మహావిద్యాలయంలో ఎనిమిదేళ్ళు, విశ్వవిద్యాలయంలో ఇరవై ఆరేళ్ళు ఎన్నో అనుభూతులతో జీవితం గడిచిపోయింది.  

9. మీ ఉద్యోగ జీవితంలో మీరు నిర్వహించిన పదవులు, తీసుకొచ్చిన మార్పులు ఎటువంటివి?

జ: సమయపాలన నా మొదటి లక్షణం. దాన్ని చాలా క్రమశిక్షణతో నిర్వర్తించేవాడిని. ఏ క్లాసుకైనా అధ్యయనం లేకుండా వెళ్ళేవాడిని కాను. వివిధ మనస్తత్వాలు కలిగిన విద్యార్థులకు తగినట్టు వారి పురోగతికి పాటు పడడం, పుస్తకాలు చదివే దిశగా వారిని ప్రేరేపించడం, మంచి మంచి పుస్తకాలను సేకరించి
లైబ్రరీలో అందుబాటులో ఉంచడం చేసేవాడిని. E2 హాస్టల్ కు వార్డెన్ గా ఉన్నాను. పల్లెటూళ్ళ నుండి వచ్చే విద్యార్థులు ఎక్కువమంది ఉండేవారు. హాస్టల్ లో ఉండే విద్యార్థులు చాలామంది అధికారుల ఇబ్బందులకు గురయ్యేవారు. కానీ నేను అటువంటి అధికారిని కాను. 9 సంవత్సరాలు చేశాను. నా హయాంలో 40 గదులను నిర్మాణం చేయించాను. విశ్వవిద్యాలయంలో సాంస్కృతిక కార్యదర్శిగా చేశాను. వెల్ఫేర్ అసోసియేషన్ కన్సల్ట్ గా చేశాను. ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం హెడ్ ఆఫ్ ది డిపార్టుమెంటుగా ఉన్నాను. అనేక కాలేజీలకు సెమినార్లు నిర్వహించడానికి వెళ్లేవాడిని. పోతన మీద, వేటూరి ప్రభాకర శాస్త్రి గారి మీద సెమినార్లు నిర్వహించాను. భాషాభిమానమే తప్ప ఆంధ్ర, తెలంగాణా భేదం లేదు నాకు. నేను అక్కడ ఉన్నప్పుడు రావూరి భరద్వాజ గారు కూడా ఉన్నారు స్వచ్ఛందంగా అక్కడ ఉన్నారు. మేమిద్దరం సుమారు ఐదు సంవత్సరాలు ఆంధ్రప్రదేశ్ స్టేట్ లైబ్రరీ బుక్స్ సెలెక్షన్ కమిటీ మెంబర్లుగా ఉన్నాం. ఆయనకు చాక్లెట్లు తినే అలవాటు ఉండేది. రోజూ ఒకటి, రెండు చాక్లెట్లు నాకు ఇచ్చేవారు. అది ఎప్పుడూ మర్చిపోను.

10. “మల్లిపదాలు” అనే పేరుతో మీ సాహితీ యాత్ర ప్రారంభమైంది కదా! దానికి నేపథ్యం ఏమైనా ఉందా?

జ:     1988 లో నేను ఎమ్ ఏ చేస్తున్నప్పుడు ఆరుద్ర “కూనలమ్మ పదాలు” దొరికాయి. అందులో ప్రతీ పాదంలో పది మాత్రలుంటాయి. చివరి పాదంలో ఒకటి, రెండు మాత్రలు తగ్గవచ్చు. నన్ను ఆ పుస్తకం ఆకర్షించి, పదాలు రాయడం మొదలు పెట్టాను.. ” తేనెలో కలమద్ది తెనిగించె పోతన్న, కనుకనే నా భాష తెలుగాయె మల్లి”…” వేమన్న పద్యాలు వేపాకు వైద్యాలు, తెలుగులో హృద్యాలు తెలుసుకో మల్లి”….. “ఆగినా ఒక గంట ఆపైన మరితంట, బస్సు డ్రైవరు కంట పడబోవు మల్లి”(జీవితానుభవం..నవ్వుతూ)….. 1980 లో ఒక సంఘటన జరిగింది. నారాయణరెడ్డి గారు ఆర్ట్స్ కాలేజీలో చెబుతున్నారు. నేను నిజాం కాలేజీలో చదువుతున్నాను. ఆయన ఉద్దేశ్యం ఆయన పాఠం చెప్పినవారికే గోల్డ్ మెడల్ రావాలని.  కానీ మొదటి రెండు సెమిస్టర్లలో నేను ఆధిక్యంలో ఉన్నాను. ఇరివెంటి కృష్ణమూర్తి గారి ద్వారా నాతో మాట్లాడడానికి నన్ను ఆర్ట్స్ కాలేజీకి పిలిపించారు. ‘ఏం చేస్తున్నావని’ అడిగారు? “ఇస్లామియాలో ఉద్యోగం చేస్తూ, సాయం కళాశాలలో చదువుతున్నానన్నాను.’ఏం రాస్తున్నావని’ అడిగారు. ‘మల్లి పదాలు’ రాస్తున్నా అన్నాను. ‘ఏదీ చదువు?’ అన్నారు..” వచ్చి పోయెను పైస,తెచ్చి పెట్టెను గోస, రాకున్న ఏ ఆస లేకుండు మల్లి”…. చూడ వచ్చినవారు చుట్టాలు కాబోరు. పండుటాకుల జోరు ఎండుటకె మల్లి” అని విన్పించాను. ఆయన చాలా సంతోషించి ” చెన్నప్ప “మల్లిపదాలు” పుస్తక ప్రచురణకు డబ్బు ఇవ్వమని” అకాడెమీకి రాశారు. వారు 1000 రూపాయలు ఇచ్చారు. 30 పేజీల పుస్తకం అది. 200 రూపాయలు ఖర్చు అయింది. 800 రూపాయలు మిగిలాయి. ఇప్పటి మంత్రి తలసాని యాదవ్ హైస్కూలు లో నా విద్యార్థి. అతనికి నేనంటే ఎంతో ప్రేమ. 100 పుస్తకాలు అమ్ముడయ్యేలా చేశాడు. అలా వచ్చిన నా మొదటి పుస్తకం అది. దాన్ని నా మొదటి గురువు ఘుండేరావు హర్కారే గారికి అంకితం ఇచ్చాను.

11. సుదీర్ఘమైన మీ ఉద్యోగ నిర్వహణ బాధ్యతల్లో ఆధ్యాత్మికత, తాత్త్వికత చోటు చేసుకోవడానికి ప్రేరణ ఎలా కలిగింది?

జ:     నేను సికింద్రాబాద్ పిజి (OU) కాలేజీలో చేస్తున్నప్పుడు మా క్లాసులు 8.30 నుండి 12.30 వరకే ఉండేవి. 1995 లో ఒక సంఘటన జరిగింది. మా పిల్లలు సీతాఫల్ మండి ఆర్య సమాజం స్కూల్లో చదువుతుండేవారు. ఒకసారి పేరెంట్ గా అక్కడికి వెళ్లాల్సి వచ్చిన సందర్భంలో ఒక మహానుభావుడిని చూశాను. ఆయనే ఉన్నతమైన స్థానాన్ని అలంకరించిన “పండిత గోపదేవశాస్త్రి”. స్వామి దయానంద సరస్వతి శిష్యునికి శిష్యులు వీరు. ఆయనను చూడడం మొట్టమొదటి సారి. ఆయన భాషణం విన్నాను. అప్పటివరకు నేను ఎంతోమంది మాట్లాడగా విన్నాను. కానీ ఈయన లాగా వారు మాట్లాడలేదని అర్థం అయింది. ఆయన మాటలు నన్ను చాలా ఆకర్షించాయి. ఎందుకో “ఈయన నాకు గురువైతే బాగుండేది” అనిపించింది మనసులో. గమ్మత్తు ఏమిటంటే అదే సంవత్సరంలో సికింద్రాబాద్ లోఆయన శతజయంతి వేడుక జరుగుతోంది. శతజయంతి కన్వీనర్ నాకు పరిచయస్తులు. ఆయనకు ఫోన్ చేసి సభా నిర్వాహకులు ఎవరు? అని అడిగాను. “ఇంకా ఎవరినీ అనుకోలేదు. ఆలోచిస్తున్నాం”  అన్నారాయన. నేను డా.సి. నారాయణ రెడ్డి గారి శిష్యుణ్ణి. నాకు అవకాశం ఇస్తే చేస్తాను అని అన్నాను. ఆయన నన్ను కె.ఎస్. మూర్తి అని ప్రిన్సిపాల్ సెక్రటరీ (సెంట్రల్ గవర్నమెంట్) దగ్గరకు తీసుకు వెళ్ళాడు. మూర్తిగారు నన్ను పరీక్షించారు. ఎలా చేయగలనో ఆ విధానాన్ని వారికి చెప్పాను. వెంటనే నన్ను సెలెక్ట్ చేశారు. ఆ సభకు అప్పటి ముఖ్యమంత్రి ఎన్.టి. రామారావు, గవర్నర్ కృష్ణ కాంత్ విచ్చేసారు. కృష్ణ కాంత్ గారు శాస్త్రిగారికి స్నేహితులు. ఆవుల సాంబశివరావు గారు కూడా శాస్త్రిగారికి శిష్యులు. ఆయన కూడా వచ్చారు. 5 వేల మంది సభకు హాజరయ్యారు. సభ విజయవంతంగా ముగిసింది. చాలా బాగా చేశారని పలువురు ప్రశంసించారు. అయిపోయిన తర్వాత నేను వస్తుంటే శాస్త్రిగారి శిష్యురాలు సంధ్యావందనం లక్ష్మీదేవి గారు ఎదురుపడి ” మీరు ఆర్యసమాజ్ సభ్యులు కారు, శాస్త్రిగారికి శిష్యులూ కారు. ఆయన పుస్తకాలు కూడా చదివినవారు కారు. అలాంటప్పుడు ఏ అర్హత ఉందని మీకు నిర్వహణ బాధ్యతలు ఇచ్చారు? యూనివర్సిటీలో మీరు ప్రొఫెసర్ కాబట్టి మాట్లాడగలిగారు కానీ ఆయన గురించి మీకేం తెలుసు?” అన్నారు నన్ను నిలదీస్తూ. తెలియని వారి గురించి తెలిసినట్లు మాట్లాడడమే గొప్ప అన్నాను. వచ్చేముందు శాస్త్రి గారి పాదాలకు నమస్కరించాను.  ఆయనకు వయసురీత్యా కళ్ళు కనబడేవి కావు. తెల్లవారి ఆయన ఎవరింట్లోనైతే ఉంటున్నారో ఆయన చేత నాకు ఫోన్ చేయించారు. ” గురువు గారు మిమ్మల్ని జ్ఞాపకం చేశారు. మీరు వస్తారా? ఆయనను రమ్మంటారా?” అన్నాడు. వారు ఇంటికి వస్తే మా జన్మ ధన్యమవుతుందని నా భార్య ఇక్కడికే రమ్మని చెప్పమంది. అదే విషయం చెప్పాను ఆయనతో. సరేనని మా ఇంటికి వచ్చారు. అంత గొప్పవారు మా ఇంటికి రావడంతో మా ఇల్లు పావనమైంది. ఆయన వచ్చారని తెలిసి 50 మంది దాకా బస్తీ వాళ్ళు వచ్చారు. అందరమూ ఆయనను మనసారా పూజించుకున్నాము. అప్పుడే నేను ఆయనకు అంకితమయ్యాను. చదువు మీద అభిరుచి ప్రైమరీలో కలిగితే, హైస్కూల్లో తెలుగులో అభిరుచి ఏర్పడింది. ముండేరావుగారి ద్వారా సాహిత్య పరిచయం అయితే ఆధ్యాత్మిక, తాత్త్వికతలకు నాలో ప్రేరణ కలిగించిన వారు గోపదేవశాస్త్రి గారు.

12. గోపదేవశాస్త్రి గారి దగ్గర శిష్యరికం చేయాలనుకున్న మీ కోరిక ఎలా నెరవేరింది?

జ:      గోపదేవులు సామాన్యులు కారు. వేద, వేదాంగాలను, ఉపనిషత్తులను, దర్శనాలను ఆపోశన పట్టిన మహాపండితులు. కంచి పీఠాధిపతి చంద్రశేఖరేంద్ర సరస్వతి గారివద్ద వీరు వేదాంత దర్శనం చదువుకున్నారు. వీరిరువురికీ మంచి సాన్నిహిత్యం. గోపదేవులు శాస్త్రం చదువుకున్నారు కాబట్టి ఆయనను  ‘శాస్త్రి’ గా పేర్కొన్నారట చంద్రశేఖరేంద్ర సరస్వతి గారు.  శాస్త్రిగారు మా ఇంటికి ఆయన వచ్చిన రోజే నేను ఆయనకు శిష్యుడనయ్యాను. శాస్త్రిగారు నాతో “నీకు ‘దర్శనాలు’ చెప్పాలనుకుంటున్నాను. 1940లో నేను వాటికి వ్యాఖ్యానాలు రాశాను. ఎన్నో ప్రసంగాలు వాటి మీద చేశాను. కానీ ఇక్కడ ఎవ్వరూ నేర్చుకోలేదు. నీకు నేర్పుతాను” అన్నారు. పరమానందంగా అంగీకరించాను. అదృష్టం ఏమిటంటే నేను చేస్తున్న సికింద్రాబాద్ పిజి (OU) కళాశాల దగ్గర్లోనే వాళ్ళ ఇల్లు ఉండడం. కాబట్టి కాలేజీ మధ్యాహ్నం అయిపోగానే లంచ్ చేసి సౌందర రాజన్ గారికి చెప్పి శాస్త్రి గారింటికి వెళ్ళేవాడిని. ప్రతీరోజూ ఆరుగంటలు ఆయన నాకు ‘దర్శనాలు’ చెప్పేవారు.   ఒకరోజు కాలేజీ బాయ్ కాట్ అయితే వాళ్ళింటికి వెళ్ళాను. వాళ్ళింటివాళ్ళు ఆయనకు కళ్ళు కనపడవు కాబట్టి పొద్దున టిఫిన్ పెట్టి బయట తాళం వేసి గేటు తెరిచి ఉంచి వాళ్ల పనుల మీద వెళ్ళిపోతారు. మధ్యాహ్నం వస్తారు. నేను వెళ్లి గురువుగారూ! అని పిలిచాను. ఆయన కిటికీ దగ్గర నిలబడి “బయట తాళం ఉంది కదా!” అన్నారు. వెనక్కి వెళ్ళిపోతానన్నాను. అప్పుడాయన “ఒకరోజు వేస్ట్ అవుతుంది. నీకేమో కానీ నాకు కష్టం” అన్నారు. భవిష్యద్దర్శనం చేయగలిగినవారు ఆయన. బయట ఏదైనా కుర్చీ ఉంటే కిటికీ దగ్గరకు లాక్కొని కూర్చోమన్నారు. మూడుకాళ్ళ కుర్చీ ఒకటి ఉంది. అదే చెప్పాను. “పరవాలేదు. మనకు రెండే ఉన్నాయి కదా!” అన్నారు. ఆరోజు పాఠాన్ని ఆపకుండా మొత్తం చెప్పారు. ఇలా ఆయన దగ్గర 13 నెలలు చదువుకున్నాను. ఆయన మరణించే రోజు దసరా. అది ఆయనకు తెలుసు. అప్పటికి నూటా ఒక్కేళ్ళు ఆయనకు. ఆరోజు పొద్దున్నే ఇంటికి రమ్మన్నారు. ఆయన దగ్గరే కూర్చున్నాను. చాలా మంది ఉన్నారక్కడ. ఎన్నో విషయాలు మాట్లాడారు. మాట్లాడుతూ మాట్లాడుతూ అందరినీ బయటకు వెళ్ళిపొమ్మని, నన్నొక్కడినే ఆయన దగ్గర ఉండమన్నారు. నాతో మాట్లాడుతూ నా చేతుల్లోనే ప్రాణం వదిలారు. ఆయన న్యాయం, వైశేషికం, సాంఖ్యం,యోగం, ఉత్తర మీమాంస…ఈ ఐదింటికి వ్యాఖ్యానాలు రాశారు. ఈశా, కేన, కఠ, ప్రశ్న, ముండక, మాండుక్య, ఐతరేయ, తైత్తిరీయ, ఛాందోగ్య , బృహదారణ్యకోపనిషత్తుల పైన కూడా వ్యాఖ్యానాలు రాశారు. ఆయన రాసిన వాటిల్లో ఈశావాస్యం, బృహదారణ్యకం మాత్రం చెప్పి మిగతావన్నీ నన్ను చదువుకోమన్నారు. 60 పుస్తకాలు రాశారు. ఆయన శిష్యరికం పొందడం పూర్వజన్మ సుకృతం. వారి ప్రభావం నామీద చాలా ఉంది. ఆయన వల్లే నాకు భక్తి, జ్ఞాన, కర్మ యోగాలకు సంబంధించిన విషయాల పట్ల మక్కువ ఏర్పడింది. అప్పటినుండి 25 ఏళ్లుగా నేను వేదాలు, ఉపనిషత్తులు, దర్శనాలు అధ్యయనం చేస్తూనే ఉన్నాను.

13. మీరు రాసిన ‘నేత్రోదయం’ ఆంగ్లంలోకి అనువదించబడింది. అలాంటి అనువాదాలు ఇంకా ఏవైనా ఉన్నాయా? స్వయంగా మీరేమైనా అనువాదాలు చేశారా?

జ:      నేను రాసిన ‘నేత్రోదయం’ కవితా సంపుటి “Eye –  Rise” అనే పేరుతో ఉషా కె. శ్రీనివాస్ గారు, కె.శ్రీనివాస శాస్త్రిగారు ఇంగ్లీష్ లోకి అనువదించారు. ఆమెను నా కవిత్వం బాగా ఆకర్షించింది. ఇదొక్కటే కాదు అన్యభాషల్లోకి అనువదించబడిన పుస్తకాల్లో “నయాగరా” ఒకటి. 2009 లో నేను అమెరికాకు వెళ్ళినప్పుడు నయాగరా జలపాతాన్ని చూశాను. మొదటి రోజు రెండు గంటలు, రెండవరోజు రెండు గంటలు చూశాను. దాని మీద ఒక గేయ కావ్యం రాశాను. దానిని జి. పరమేశ్ అనే అతను హిందీలోకి అనువదించాడు. అలాగే “ఆ సందూక” అనే పేరుతో నేను రాసిన కవితా సంకలనాన్ని “వహ్ సందూక్” అనే పేరుతో ఆయనే అనువదించాడు. నేను రాసిన శుకోపనిత్తును డా. ఎమ్. రంగయ్య హిందీలోకి అనువాదం చేశాడు. ‘చింతన’ అనే పేరుతో నేను రాసిన వ్యాసాలు “Contemplation” గా ఇంగ్లీషులోకి పాలకుర్తి రామమూర్తి అనువాదం చేశాడు. “హృదయకమలం” అనే ఆధ్యాత్మిక వ్యాస సంపుటిని వెంకటేశ్ దేవన్ పల్లి  (బెంగుళూరు) హిందీలోకి అనువదించాడు. ఇక నేను రవీంద్రుని గీతాంజలికి లఘుకవితారూపం ఇచ్చి “సడిలేని అడుగులు” అనే పేరుతో అనువదించాను. అనువాదమే కాకుండా విదేశీయాత్ర అనుభూతులతో “అమెరికా ఓ అమెరికా” అను పేరిట కవిత్వాన్ని రాశాను. “బ్రహ్మచర్యం” అనే హిందీ పుస్తకాన్ని తెలుగులో అదే పేరుతో అనువదించాను.

14. భగవద్గీతను మాతృమూర్తిగా దర్శించి ‘మాతృగీత’ శతకాన్ని రాసిన మీ అనుభూతిని వివరించండి.

జ:    మనకు దేశమాత ఎలాంటిదో గీతామాత కూడా అలాంటిదే. దేశమాతగా ఆ దేశంలోని మనుషులను ప్రేమించడం, సాహిత్యాన్ని గౌరవించడం, ఆదర్శంగా స్వీకరించడం ఎలా చేస్తామో అలాగే భగవద్గీతను కూడా అలా ఆదర్శంగా తీసుకోవాలని ఆ దృష్టితో ఈ పేరు పెట్టాను. వైదిక పరమైన వ్యాఖ్యలుగా ఉన్న వాటిలో కొన్ని శ్లోకాలను తీసుకొని శతకరూపంలోకి 102 పద్యాల్లో “మనసు వెట్టి చదువు మాతృ గీత” అనే మకుటంతో వ్యాఖ్యానించాను. ” శ్రీకరం బటంచు చిన్నప్పుడే బుద్ధి/ కీలు గొలిపినాడ గీత యందు/ గీత కన్న గొప్ప గీత యేమున్నది?/ మనసు వెట్టి చదువు మాతృ గీత”….పద్మపత్ర మెట్లు పంకమ్ము నంటదో/ అటుల జ్ఞాని అవని కంటకుండు/ కర్మ వాసనలను కాదన లేమయా/ మనసు వెట్టి చదువు మాతృ గీత” ఇలా సాగుతూ ఉంటాయి. కృష్ణుడు నిష్కామ కర్మ యోగి. ఆయన పురాణ పురుషుడు కాడు. చారిత్రక పురుషుడు. జీవితంలో ఒక్కొక్క మెట్టెక్కి యోగీశ్వరునిగా నిలబడ్డాడు. ఆయన నోటి నుంచి వచ్చిన గీతావాక్కులు వేదం సమ్మతమైనవి. అందుకే దీన్ని సరళంగా శతకరూపంలో రాశాను.

15. “సాహిత్యంలో తత్వ దర్శనం” ఎలా చేయగలిగారు? దానికి ప్రేరణ ఏమిటి?

జ:    మానవ జీవితం ఎంతో విలువైంది. అట్టి జీవితానికి సార్థకత ధర్మాన్ని అనుష్ఠించడం వల్లనే కలుగుతుంది. సమస్త మానవాళికి చెందిన వాఙ్మయం అంతా మన దేశం నుండే పరివ్యాప్తమైంది. అందుకే ఆ ధార్మికత, తత్త్వ చింతన వేదకాలం నుండి ఇప్పటికీ కొనసాగుతూనే ఉంది. అదే చెప్పాలనిపించింది. సాహిత్యంలో తత్త్వ దర్శనం అంటే వ్యక్తి ప్రధానంగా కాకుండా తత్త్వ ప్రధానంగా తీసుకున్నాను. వస్తువు వేరు. వస్తు తత్త్వం  వేరు కదా! ఇక్కడ వస్తువు యొక్క తత్త్వం ప్రధానం. ఉదాహరణకు ఈశ్వరుడు అని భగవంతుని రకరకాల పేర్లతో కొలుస్తున్నాం. అది వేరు. కానీ ఈశ్వర తత్త్వం వేరు. నేను సాహిత్యంలో ఉపనిషత్ కారులను, దార్శనికులను తత్త్వదర్శనులుగా గుర్తించాను. తెలుగు రామాయణాల్లో కూడా తాత్త్విక చింతన ఉన్నది. అలాగే ఆముక్త మాల్యదలో కూడా శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు తత్త్వ దర్శనం చేయిస్తారు. ఆధునికులలో కూడా వానమామలై వరదాచార్యులు, గురజాడ అప్పారావు, దాశరథి, కాళోజీ వీరి కవిత్వంలో తాత్త్వికత ఉన్నది. తరువాతి కాలంలో సామల సదాశివ కవిత్వంలోనూ, వేటూరి రచనల్లోనూ తాత్త్వికత కనిపిస్తుంది. వీళ్ళందరి సాహిత్యంలో నుండి తత్త్వాన్ని తీసుకున్నాను.

“ఇచ్ఛా ద్వేష ప్రయత్న సుఖ దుఃఖ/ ఙ్ఞానాన్యాత్మనో లింగమ్”……(న్యాయం)

“అహింసా ప్రతిష్ఠాయాం తత్సన్నిధౌ వైరత్యాగః”… (యోగం)

“స హీదమన్నం ధియా ధియా జనయతే కర్మభిః, యద్ధైతన్న కుర్యాత్ క్షీయతే హ”(బృహదారణ్యకం)

“ఆత్మ కాని మేన నాత్మ బుద్ధియును………అవిద్య యను మహా తరువు నుత్పత్తి కీ ద్వయంబు విత్తు మొదలు” (ఆముక్తమాల్యద)

“స్వీయ లోపమ్ము లెరుగుట పెద్ద విద్య/ లోపమెరిగిన వాడె పూర్ణుడగు నరుడు” (దాశరథి)

ఇలా సాహిత్యంలో చాలాచోట్ల తత్త్వం కనిపిస్తుంది.

16. మీ పద్య కవితా సంపుటి “తెలంగాణోదయం” గురించి చెప్పండి. తెలంగాణ ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారా?

జ:     ఉద్యమంలో  పాల్గొనడం ప్రత్యక్షంగా కాకపోయినా ఆర్ట్స్ కాలేజీ బయట గంటసేపు ఉపన్యాసాలు ఇచ్చేవాడిని. ఒక క్లాసు బయట ఒక క్లాసు లోపల (నవ్వుతూ). అంటే కాలేజీ లోపల పిల్లలకు తరగతులు తీసుకునే వాడిని. కాలేజీ అయిపోయాక బయట తెలంగాణ ఉపన్యాసాలు. విద్యార్థుల భూమిక ఎక్కువ. 2014 లో తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఆవిర్భవించింది. ఎందుకో 2013 లోనే నాకు తెలంగాణ వస్తుందన్న నమ్మకం ఒక కవిగా కలిగింది.1956 లో విశాలాంధ్ర ఏర్పడింది. 1955 లో దాశరథి గారు “మహాంధ్రోదయం” రాసి సురవరం ప్రతాపరెడ్డి గారికి అంకితమిచ్చారు. అది నాకు నేపథ్యం. అలాగే నేను కూడా 2013 లో 13 శీర్షికలతో తెలంగాణ గురించి  “మహా తెలంగాణోదయం” అనే పేరుతో పద్యాలు రాసి దాశరథి రంగాచార్యుల గారి వద్దకు తీసుకువెళ్ళాను. ఆయన దాన్ని చూసి ‘మహా ‘ అనేది తీసేసి “తెలంగాణోదయం” అని పెట్టమన్నారు. ఆయనతో తీసుకున్న లాస్ట్ ఇంటర్వ్యూ అది. అలా రాసిన కావ్యాన్ని ఉద్యమంలో క్రియా శీలుడైన హరీశ్ రావు గారికి అంకితం ఇచ్చాను. అప్పుడున్న బిజీలో కెసిఆర్ గారు దొరికేవారు కారు. సిద్దిపేటలో రమణాచారి గారు ఆ కార్యక్రమానికి ముఖ్య అతిథిగా వచ్చారు. గుమ్మన్నగారి శ్రీనివాసమూర్తి గారు, నందిని సిధారెడ్డి గారు కూడా ఉన్నారు ఆ సభలో.

” తమిళ సోదరుల్ మిమ్మట్లు తరిమివేయ/ వచ్చి మామీద పడితిరి వసతి లేక/ ఎంత కాలమ్ము మిమ్ము భరించగలము? ఆత్మగౌరవ పోరాటమయ్య మాది”

“ఒక్క దాశరథియు, నొక్క సురవరము/ నొక్క కాళుడు, మరి వొట్టికోట/ యెంత తపము జేసి యీ తెలగాణను/ గొప్ప జేసినారొ చెప్పలేను” ….ఇట్లా తెలంగాణ గొప్పదనాన్ని చెబుతూ రాసిన కావ్యమది.

17. “రాణివా? నీవు మద్గృహరాజ్ఞి వీవు” అని మీ సతీమణి గురించి “ప్రమీలా త్రిశతి” పేరుతో స్మృతి కావ్యంగా మలిచారు… ఆదర్శనీయమైన మీ అనుబంధాన్ని వివరించండి..

జ:  1976 లో ప్రమీలతో నా వివాహం జరిగింది. 40 ఏళ్ళ కాపురంలో నాల్గు సినిమాలు కూడా కలిసి చూశామో లేదో? తనకు ఇష్టం ఉండేది కాదు. ఆమె జీవితంలో 40 రూపాయలు కూడా ఆమెకు వైద్యం కోసం ఖర్చు పెట్టలేదు. అంతటి ఆరోగ్య వంతురాలు, మంచి యోగ్యురాలు ఆమె. ఉద్యోగం చేస్తూ చదువు కొనసాగిస్తున్నాను నేను. నా చదువు ఆమె లోకంగా ఉండేది. ముగ్గురు పిల్లల బాధ్యత కూడా ఆమే తీసుకుంది. ఇంటి వ్యవహారాలు అన్నీ ఆమెనే చూసుకునేది. ఎక్కడికి వెళ్లినా పుస్తకాలు పట్టుకుపోయే వాడిని. ముషీరాబాద్ కేర్ ఆసుపత్రిలో వాళ్లమ్మ గారిని చూడడానికి వెళ్తే వైద్యులు ఆమె బ్రతకదని చెప్పారు. ఆ వార్త విని షాక్ కు గురయి మరణించింది ఆమె. “ఐదు నిమిషాల సమయం ఇవ్వలేదు మీ భార్య. అందుకే బ్రతికించలేక పోయాం” అన్నారు డాక్టర్లు. ఆ తర్వాత సంవత్సరానికి తల్లి మరణించింది. ఎంతో మంది విద్యార్థులు మా ఇంటికి వచ్చేవారు. అందులో చాలామంది ఆమె చేతి భోజనం తిన్నవారే. అందరినీ కన్నతల్లిలా ఆదరించేది.  ఈ రాజ్ఞి అనే పదం వేదం నుండి తీసుకున్నాను. రాణియే రాజ్ఞి. రాజు అంటే తండ్రి అని, రాణి అంటే తల్లి అని అర్థం. ఇది తెలియని పిచ్చివాళ్ళు కొంతమంది పిల్లలమఱ్ఱి పిన వీరభద్రుడు “వాణి నా రాణి” అంటే తప్పు అర్థాలు వెతికారు. నా ఇంటికి తల్లి ఆమె. అందుకే గృహరాజ్ఞి అన్నాను. ప్రమీలకు 20 సంవత్సరాల 6 నెలల వయస్సులో పెళ్లి జరిగితే నా కూతురుకు అదే వయస్సులో పెళ్లి జరిగింది విచిత్రంగా. అందరూ భార్యను అర్ధాంగి అంటారు. కాని ఈ చెన్నప్ప దృష్టిలో అలా కాదు. పూర్ణాంగి ఆమె నాకు.

” అర్ధాంగి అను మాట అర్థ సత్యమె కాని/ పూర్ణాంగి వనుటయే  పొసగు నాకు”…

“రాణివా? నీవు మద్గృహ రాజ్ఞివి వీవు/ ఇంతివా?  నీవు

నా నేత్ర కాంతి వీవు’

“ప్రేయసి యను మాట ప్రియమైనదే గాని/ సహధర్మ చరియన్న చాలు నాకు”

అందరూ ప్రేయసి అనే మాటను ప్రియురాలు అనే అర్థంలో తీసుకుంటారు. బృహదారణ్యకోపనిషత్తులో యాజ్ఞవల్క్యుడు వెళ్లిపోతుంటే భార్య ఎక్కడికని అడుగుతుంది. అప్పుడాయన సన్యాసాశ్రమానికి వెళ్తున్నానంటాడు. అప్పుడామె దేనికోసం అంటుంది. మోక్షం కోసం అంటాడు. మీ పురుషులకేనా మోక్షం మాకు అవసరం లేదా అని సూటిగా అడిగిన ప్ర…

18. వేదాల మీద, ఉపనిషత్తులపై అధికమైన మక్కువ కలిగిన మీరు వాటి మీద రచించిన రచనలు గానీ, చేసిన ప్రసంగాలు గానీ ఏమైనా ఉన్నాయా?

జ:       వేదాలను, ఉపనిషత్తులను అధ్యయనం చేయడం వల్ల కలిగిన సంస్కారంతో ‘ఈనాడు’ పత్రికలో అంతర్యామి శీర్షికన వచ్చిన వ్యాసాలన్నింటినీ “సమదర్శనం” పేరుతో వెలువరించాను. “నమస్తే తెలంగాణ” లో ‘చింతన’ శీర్షికన వచ్చిన వ్యాసాలను “చింతన”, “హృదయకమలం” పేరుతో వెలువరించాను. ప్రత్యేకంగా “వేదాలు – వేదాంగాలు”, “ఉపనిషత్తులు – దర్శనాలు”, “మోక్ష సాధనలో దశోపనిషత్తులు” అనే గ్రంథాలను సామాన్యులకు సైతం అర్ధమయ్యే శైలిలో రచించి, ముద్రింపచేసాను. “ఈశావ్యాసోపనిషత్తు” మీద నా ప్రసంగాలు యూట్యూబులో 30 ఎపిసోళ్లుగా ప్రసారమయ్యాయి. “శివ సంకల్ప మంత్ర వైశిష్ట్యం” పేర నా ప్రసంగాలు 20 ఎపిసోళ్లలో ప్రసారమయ్యాయి. నాకు వైదిక సాహిత్యం అంటే చాలా ఇష్టం. వేదాది శాస్త్రాలు సనాతన ధర్మానికి పట్టుగొమ్మలు. వేదాలు అందరివి, వాదాలు కొందరివి. అని నా అభిప్రాయం.

19. మీకు విద్యాసంస్థలతోనే కాక ఇతర సాహితీ సంస్థలతో ఏమైనా అనుబంధం ఉందా?

జ:    నేను 1981 లో “ప్రజా భారతి” అనే సంస్థకు స్థాపక కార్యదర్శిగా ఉండి ఎన్నో  సాహిత్య కార్యక్రమాలు నిర్వహించాను. 30 సంవత్సరాల క్రితమే ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్తుకు ( ఇప్పుడు తెలంగాణా సారస్వత పరిషత్తు) కార్యవర్గ సభ్యునిగా దేవులపల్లి రామానుజరావు గారి చేత నియమింపబడ్డాను. సినారె అధ్యక్షులుగా ఉన్నప్పుడు సంయుక్త కార్యదర్శిగా పని చేశాను. ప్రస్తుతం పరీక్షా కార్యదర్శిగా ఉన్నాను. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర “సామాజిక సమరసతా వేదిక” కు అధ్యక్షునిగా 6 సంవత్సరాలు పని చేశాను. సీతాఫల్ మండి ఆర్యసమాజ గౌరవ సభ్యునిగా 1995 నుండి ఇప్పటివరకూ కొనసాగుతూనే ఉన్నాను.

20. ఇంతటి సాహితీ ప్రియులైన మిమ్ములను వరించిన అనేక పురస్కారాలలో మిమ్మల్ని సంతృప్తి పరచినవి ఏవి?

జ: నాజీవితంలో నేను పొందిన అవార్డులు ఎన్నో ఉన్నాయి. కాని వాటిలో గురజాడ అప్పారావు గారి గోల్డ్ మెడల్ రావడం గొప్ప సంతృప్తిని కలిగించింది. గురజాడ నాకు చాలా ఇష్టమైన కవి. ఆయన ప్రత్యేక ఛందస్సుతో రాసిన “ముత్యాల సరాలు” నాకు చాలా ఇష్టం. అందువల్ల బృహదారణ్యకోపనిషత్తుకు రాసిన “బృహద్గీత”, సాంఖ్య దర్శనానికి రాసిన “ప్రకృతి పురుష వివేకం”, ఈశావ్యాసోపనిషత్తుకు రాసిన “ఈశావ్యాసం” ఛాందోగ్యోపనిషత్తుకు రాసిన “ఉద్గీథం”… వీటిని ముత్యాలు సరాలు ఛందస్సులో కూర్చాను. అగ్నిస్వరాలు, అమృతస్వరాలు కూడా ముత్యాల సరాలులో అందించాను. ఇవన్నీ కలిపి మొత్తం 4వేల ముత్యాల సరాలు అవుతాయి. ఇన్ని ముత్యాల సరాలు రాసిన కవిని బహుశా నేనే కావచ్చు. 2019 లో సనాతన ఛారిటబుల్ ట్రస్ట్ వారు విశాఖపట్నం భీమిలీలో శివానంద మూర్తి గారు నాకు నేషనల్ లెవెల్ ప్రతిభా పురస్కారాన్నిస్తూ 51వేల రూపాయల నగదు బహుమతి ఇచ్చారు. అలాగే అమృతలత ఇందూరు అపురూప రాష్ట్రస్థాయి జీవన సాఫల్య పురస్కారంతో పాటు 25 వేల రూపాయల నగదు బహుమతి పొందాను. అంటే ఒక విద్యార్థిగా ఒక అవార్డు, ఆధ్యాత్మిక వేత్తగా ఉన్నందుకు ఒక పురస్కారం, సాహితీవేత్తగా ఒక పురస్కారం పొందాను. ఇంతకు మించి ఏం కావాలి?

 21..”ఆలోచనామృతమే కవిత్వం”  అనే మీ దృష్టికోణంలో కవిత్వానికి ఉండాల్సిన లక్షణాలు ఎటువంటివి?

జ:    ఆపాత మధురం సంగీతం, ఆలోచనామృతం కవిత్వం అని అంటారు కదా! సంగీతం మధురమైనది. కవిత్వం ఆలోచింపజేసేది. కవి కర్మ కావ్యం అంటారు. “ప్రజ్ఞా నవనవోన్మేష శాలిని ఇతి ప్రతిభామతా”. కవిత్వం ఎప్పుడూ కొత్తగా ఉండాలి. వస్తువు పాతదే కావచ్చు. కొత్త ఉపమానం వల్ల దాన్ని కొత్తగా ఆవిష్కరించాలి. “కవిర్ మనీషీ” అని యజుర్వేదంలో ఉంది. కవిః అంటే ఇక్కడ సర్వజ్ఞుడు అని, మనీషీ అంటే జీవుల మనస్తత్వాలను తెలిసినవాడు అని అర్థం. ఇక్కడ కవి అంటే సర్వజ్ఞుడు. అంటే భగవంతుడు. మనీషీ అంటే ఎవరి మనసులో ఏముందో ఏక కాలంలో తెలిసిన వాడు. అంటే కవి సర్వజ్ఞుడు కావాలి. అన్నీ తెలియాలి. లోకజ్ఞుడు కావాలి. ముందు ఋషి కావాలి. “నానృషిః కురుతే కావ్యం” అన్నారు కదా! మంత్రదృష్ట అయినవాడు ఋషి అవుతాడు. ఋషి అయినవాడు కవి అవుతాడు.  “విశ్వ శ్రేయః కావ్యమ్” అన్నట్టు కావ్యం విశ్వానికి శ్రేయస్సు కలిగిస్తుంది. ఆంధ్రశబ్ద చింతామణిలో నన్నయ్యగారు చెప్పిన మాట ఇది. అంటే కవి తన కావ్యం ద్వారా లోకానికి మేలు కలిగించాలి. ఏవో రచనలు చేయడం కాదు. సమాజంలో అవి ఎంత మార్పును తీసుకొస్తున్నాయో ఆలోచించాలి. హృదయ పరివర్తనకు కారణభూతమయ్యేలా కవిత్వం ఉండాలి.  మరిచిపోయేది, మారిపోయేది కవిత్వం కాదు. మార్పును కలిగించేది కవిత్వం కావాలి. అది విశ్వజనీనం కావాలి. కవి క్రాంతదర్శి కావాలి.  గీతాంజలిలో ఒకచోట రవీంద్రులు ” నీప్రేమలో నా ప్రేమ. ఇద్దరి ప్రేమలో ఉన్నది నువ్వే కదా” అంటారు. భగవంతుడు ప్రేమమూర్తి. మనందరినీ ప్రేమిచేవాడు ఆయన. చూడండి ఎంతటి ఫిలాసఫర్ కదా ఆయన? నేను గీతాంజలికి చేసిన “సడిలేని అడుగులు” చదివి కొలకలూరి ఇనాక్ గారు మిమ్మల్ని “ఆత్మీయ స్పర్శాలింగనం” చేసుకోవాలనిపిస్తుంది అన్నారు. ఆధునిక కవుల్లో కూడా జాషువా, దాశరథి, కాళోజీ లాంటి వాళ్లు అలాంటి మార్పు దిశగా కవిత్వం రాశారు.   కాబట్టి కవి అలాంటి కవిత్వం రాయడం సమాజ హితవును కలిగిస్తుంది.

22. ప్రస్తుతం వస్తున్న ఆధునిక కవిత్వం పట్ల మీ అభిప్రాయం ఏమిటి?  

జ:  నేను మంచి కవిత్వం రావాలని ఆశిస్తాను. కవిత్వం ఎటర్నల్. కవి ఇవాళ ఉంటాడు. రేపు ఉండడు. కానీ కవిత్వం అలా నిలిచిపోతుంది. వ్యాసుడు, కాళిదాసాదులు కాక ఇతర భాషల్లోనూ గొప్ప కవులున్నారు. కవితాబలం పైనే కవి చిరకాలం నిలిచిపోతాడు. అంటే కవి యొక్క బలం కవిత్వం అన్నమాట. ఉదాహరణకు భారతీయ శిల్ప కళకు ఆలయాలు నిదర్శనాలు. రాయిని గుర్తించి అద్భుత శిల్ప కళా ఖండాలుగా మలిచారు వాళ్ళు. అంటే వస్తువును గుర్తించారు కాబట్టి శిల్పంగా చెక్కగలిగారు. ఈనాటి కవులకు అది లేదు. కవితావస్తువు లేకుండా మంచి కవిత్వం ఎలా వస్తుంది. ముందు ఒక మంచి వస్తువును ఎంచుకోవాలి. ఏదో రాస్తూ పోతున్నాం. అదే కవిత్వం అని ఒకరికొకరు పొగుడుకోవడమే తప్ప అసలు కవిత్వం రావడం లేదు.  

23. తెలుగు సాహిత్యం పట్ల అత్యంతాసక్తి కలిగిన కవులకు మీరిచ్చే సలహాలు, సూచనలు ఏవి?

జ: ఏ సాహిత్య రచన అయినా ఆధ్యాత్మికతతో మేళవించినప్పుడు అది మానవ సమాజానికి ఉపయోగ పడుతుందని నా భావన. అంటే పారమార్థిక చింతన ఉండాలి. అర్థ చింతన ఉంది ఇప్పుడు (నవ్వుతూ). కానీ అది లౌకికం. పారమార్థిక చింతన ఉన్నప్పుడే సమాజం ‘అర్ధ’వంతమవుతుంది. ముఖ్యంగా అధ్యయనం చేయాలి.  రాయడం పనిగా పెట్టుకుంటున్నారు. చదవడం లేదు.  డెబ్భై శాతం రాయడమే చేస్తున్నారు. కానీ డెబ్భై శాతం అధ్యయనం చేయాలనే విషయాన్ని మర్చిపోతున్నారు. అధ్యయనం లేకపోతే అవగాహన ఉండదు. అవగాహన లేకుండా ఎలా రాయగలుగుతారు? రాసేటప్పుడు సమాజాన్ని తిరస్కార భావంతో చూడొద్దు. ఇష్టమైనదే చెప్పండి. ఇష్టం కాని దాన్ని రాస్తూ కష్ట పడడమెందుకు? నీకు ఇష్టం లేనిది మరొకరికి ఇష్టమైనదై ఉండొచ్చు కదా! ఈ రోజుల్లో అధ్యయనం లేకపోవడం వల్ల శబ్దజ్ఞానం కూడా తక్కువై పోయింది. వర్గ విభేదాలు, కుల మత భేదాలు, స్త్రీ పురుష భేదాలు లేకుండా రాసేది అందరి హితవు కోసం రాయాలి.  ఎక్కడో ఒకచోట నేను “వేద విద్యకు దూరమైతిమి, భేద విద్యకు దగ్గరైతిమి” అన్నాను. “సర్వేజనాః సుఖినోభవంతు” అని కదా వేదం చెప్తోంది. వేదాలకు దూరం కావడం వల్ల స్త్రీ గొప్పదనం తెలుసుకోలేక పోతున్నాం. అన్నీ తెలుసుకోవాలంటే అధ్యయనం చేయాలి. అప్పుడే చక్కగా రాయగలుగుతారు.

24. మీ సాహితీ యాత్రను ఇంకా కొనసాగిస్తున్నారా?  

జ:  అవును ఇంకా కొనసాగిస్తున్నాను. శరీరంలో ఓపిక ఉన్నంతవరకు చేస్తూనే ఉంటాను. పతంజలి యోగ దర్శనానికి నేను స్క్రిప్టులో  1100 పేజీలు రాశాను. 500 పేజీల్లో “సంపూర్ణ యోగదర్శనం”గా అది వెలువడనుంది. ప్రింట్ అవుతోంది. కృష్ణుడు మంచి యోగి. నాకు యోగమంటే చాలా ఇష్టం. అందుకే భగవద్గీతను ఎంతో ఇష్టపడతాను. వారానికి రెండురోజుల చొప్పున “వేదాంత దర్శనం” ఇంట్లోనే స్వయంగా బోధిస్తున్నాను.  వారానికి రెండు రోజులు “యోగ దర్శనం” ఆన్లైన్ క్లాసులు నిర్వహిస్తున్నాను. ఈనెలలో (నవంబర్ 2023) చెరుకూరి రామారావు గారి ఆధ్వర్యంలో చెరుకూరి గ్రూపు తరఫున 11 రోజులు భగవద్గీత మీద ప్రసంగిస్తున్నాను. ఈ మధ్యనే నేను ఉత్తర కాశీకి వెళ్లి వచ్చాను. గంగోత్రికి సంబంధించి “గంగోత్రి వైభవం” పద్యకృతి రాశాను. అది ఈ మధ్యనే వెలువడింది కూడా. “శ్రేష్ఠారామం”, “నా చూపు దేశం వైపు” అనే వచన కవితా సంపుటాలు ముద్రణలో ఉన్నాయి. దత్తాత్రేయుని మీద ఒక పుస్తకం రాయాలనుకుంటున్నాను. ధర్మవ్యాధుని మీద కూడా ఒక పుస్తకం రానున్నది. The success of Karma Yoga, Gnana Yoga అని రెండు పుస్తకాలు రాయాలి. విషయ సేకరణ కూడా చేయడం జరిగింది. కర్మ యోగానికి రాముడు ప్రతీక అయితే జ్ఞాన యోగానికి కృష్ణుడు ప్రతీక. అందుకే వాళ్ళిద్దరి గురించి రాయాలని అనుకుంటున్నాను. భగవంతుడు అనుగ్రహించినంత వరకు రాస్తూనే ఉంటాను.

నమస్కారాలు సార్…సుదీర్ఘమైన మీ సాహిత్య, ఆధ్యాత్మిక జీవిత ప్రస్థానాలను ఎంతో ఓర్మితో, కూర్మితో మాకు తెలియజేసినందుకు మా తరఫున, మా పాఠకుల తరఫున ధన్యవాదాలు తెలుపుకుంటున్నాము. సెలవు.

.