ఇవీ మన భారతీయ భావం

1.”వాన కురిస్తే,మెరుపు మెరిస్తే,/ ఆకసమున హరివిల్లు విరిస్తే,/

అవి మాకే-అని ఆనందించే/ పిల్లల్లారా!” అంటాడు మహాకవి

శ్రీశ్రీ తన ‘మహాప్రస్థానం’ సంపుటిలోని ‘శైశవగీతి’ కవితలో.

2.అట్లాగే అమాయకులు, ప్రకృతి ప్రేమికులు అయిన మన ప్రాచీనులు ప్రకృతిలోని

వివిధ ఘటనలను,వింతలను చూసి ఆనందాశ్చర్యాలకు లోనై ప్రకృతిశక్తులకు దైవత్వాన్ని,తనకు లేని,తాను కోరుకొనే అనేక శక్తులను వారికి ఆపాదించి,స్తోత్రాలు,సూక్తాలు, పురాణాలు రచించారు.  ఈ క్రమంలోనే సంపదకు అధిదేవతగా లక్ష్మిని,విద్యా విజ్ఞానాలకు అధిదేవతగా సరస్వతిని,దుర్మార్గాలను నిర్మూలించే ‘శక్తి’గా కాళికను (పార్వతిని)తన ఆకారంతోనే రూపొందించుకున్నాడు.  వారికి తాను కల్పించిన, ఊహించిన శక్తులకు అవసరమైనట్టుగా ఎక్కువ తలలను,చేతులను,వివిధ ఆయుధాలనుకూడా వారికి కల్పించాడు.  మన నిష్క్రియా పరత్వానికి విదేశీయుల దండయాత్రలో, పరాయిపాలనో కారణమని సర్దిచెప్పుకోవడం సరికాదు.

2.మన దేశంలో ప్రాచీనకాలంలోనే గార్గి, మైత్రేయి వంటి బ్రహ్మవాదినులు ఉండేవారు-

అని గర్వించడం సరే. కాని అంతటితోనే సరిపెట్టుకోకూడదు కదా! ఆధునికకాలంలో సావిత్రీబాయి

ఫూలేగారు మొట్టమొదటి మహిళా ఉపాధ్యాయురాలు (ఉపాధ్యాయిని)అయ్యేదాకా

మన సరస్వతీ దేవికి వారసులు లేకపోవడం బాధాకరమేకదా!

3.మనకు వైద్యాధిదేవుడుగా ధన్వంతరి,ప్రాచీనకాలంలోనే గొప్ప వైద్య శాస్త్ర వేత్తలైన చరకుడు,సుశ్రుతుడు ఉన్నా గత శతాబ్దంలో విదేశాలలో ఆధునిక వైద్యవిద్యను అభ్యసించి వచ్చిన డాక్టర్ ఆనందీబాయి జోషి గారి వరకు మనకు ఆధునిక మహిళావైద్యులు లేరు-అంటే ఆ మధ్యకాలంలో మన సమాజం ఎంత నిద్రావస్థలో, అచేతనంగా ఉందో అర్థం చేసుకోవాలి, ఆత్మవిమర్శ చేసుకోవాలి,ఆ లోపాలు పునరావృత్తి కాకుండా చూసుకోవాలి. వీరు ఇద్దరు కూడా ఆంగ్లేయుల పాలనాకాలం లోనే తమను తాము నిరూపించుకొన్న వారు కావడం గమనార్హం, ప్రశంసార్హం.

4.మరో ప్రధానమైన అంశం- నిత్యం లక్ష్మిని, సరస్వతిని, పార్వతిని-వారి అనుగ్రహాన్ని

కోరుతూ -పూజించే మనం మనను కనిపెంచిన తల్లి, జీవితాన్ని పంచుకున్న భార్య,అక్క చెల్లెళ్ళు,కూతుళ్ళ, కోడళ్ళగురించి ఎట్లా ఆలోచిస్తున్నామో,వారిపట్ల ఎట్లా ప్రవర్తిస్తున్నామోకూడా ఆత్మావలోకనం చేసుకొని,

వాళ్ళను గౌరవించడం,ప్రేమను పంచడం నేర్చుకోవాలి. మన కుటుంబ సభ్యులలోనే, మన చుట్టూ ఉన్న సమాజంలోనే ఆ ‘ముగ్గురు అమ్మలను” చూసుకోగలగాలి.

5.మహాకవి గురజాడ అప్పారావుగారు చెప్పిన- “మగడు వేల్పన పాతమాటది,

ప్రాణమిత్రుడ నీకు…” అనే పంక్తుల సారాంశాన్ని ఒంటబట్టించుకొని మనం కొత్తమనుషులముగా

రూపాంతరం(మెటా మార్ఫోసిస్/Metamorphosis)చెందాలి. ప్రయత్నపూర్వకంగా భూస్వామ్య,పితృస్వామ్య

భావజాలాన్ని,పురుషాహంకారాన్ని పాము కుబుసంలాగా వదులుకోవాలి.అప్పుడే మన జీవితాలకు సార్థకత.

మన స్తోత్రాలు అర్థవంతం అవుతాయి.

सरास्वती प्राथना

जय जय हे भगवति सुरभारति !

तव चरणौ प्रणमाम: ।।

नादतत्‍वमयि जय वागीश्‍वरि !

शरणं ते गच्‍छाम: ।।1।।

त्‍वमसि शरण्‍या त्रिभुवनधन्‍या

सुरमुनिवन्दितचरणा ।

नवरसमधुरा कवितामुखरा

स्मितरूचिरूचिराभरणा ।।2।।

आसीना भव मानसहंसे

कुन्‍दतुहिनशशिधवले !

हर जडतां कुरू बुद्धिविकासं

सितपंकजरूचिविमले ! ।।3।।

ललितकलामयि ज्ञानविभामयि

वीणापुस्‍तकधारिणि ! ।।

मतिरास्‍तां नो तव पदकमले

अयि कुण्‍ठाविषहारिणि ! ।।4।।

जय जय हे भगवति सुरभा‍रति !

तव चरणौ प्रणमाम: ।।

భారతీ వందన గీతం

జయ జయహే భగవతి సురభారతి,

తవ చరణం ప్రణమామహః|

నాద బ్రహ్మమై జయ వాగేశ్వరి,

శరణం తే గచ్చామః|

త్వమసి శరణ్య త్రిభువన ధన్య,

సురముని వందిత చరణా|

నవ రస మధురా కవితా ముఖరా,

స్మిత రుచి రుచి భరణా|                      ||జయ జయ జయహే||

ఆసినా భవ మానస హంసే,

కుంద తుహిన శశి ధవలే|

హర జడతాం కురు బోధి వికాస్|

సిత పంకజ తను విమలే|                    ||జయ జయ జయహే||

లలిత కళామయి జ్ఞానవిభామయి,

వీణాపుస్తక ధారిణీ|

మతి రాస్తామ్ నౌ తవ పద్ కమలే,

అయికుంఠా విషహరిణీ||                     ||జయ జయ జయహే||

పంక్తులవారీగా శ్లోక భావము

1.(భగవతి=పార్వతి,లక్ష్మి, సరస్వతి,పూజ్యురాలైన స్త్రీ).

పూజ్యురాలవైన ఓ సంస్కృత

(సుర/దేవ)భారతీ!

నీకు జయము జయము (కలుగుగాక)!

నీ చరణాలకు ప్రణామం!

2.నాదబ్రహ్మమయివి,భాగేశ్వరివి(ఒక రాగం)(వాక్కులకు

అధిదేవతవు-వాక్ ఈశ్వరివి

=వాగీశ్వరివి) అయిన నీ

పాదాలను నేను శరణు వేడుతున్నాను/చేరుకుంటున్నాను.

3.మూడు లోకాలను ధన్యము

చేయగల,మునులచే,దేవతలచే నమస్కరింపబడే పాదాలు

గల నువ్వే నాకు శరణం/దిక్కు.

4.నవ రసములతో కూడిన,

మధురమైన కవితలను ధ్వనింపజేసే,అందమైన చిరునవ్వును,కాంతిమంతమైన

ఆభరణాలను ధరించిన అమ్మా!నీకు జయము జయము (కలుగుగాక).

5.(నా)మానస హంసపై ఆసీనురాలవైన,మొల్లలు,

మంౘు,చంద్రునివంటి ధావళ్యము గల తల్లీ!

6.శ్వేతకమలం వంటి స్వచ్ఛమైన శరీరం వర్ణంగల

అమ్మా!నా జాడ్యాన్ని (జడతను,మాంద్యాన్ని,మంద

బుద్ధిని)తొలగించి,బుద్ధి

వికాసాన్ని కలిగింౘు.

నీకు జయము జయము (కలుగుగాక).

7.అమ్మా!నీవు లలితకళామయివి(లలిత కళా

స్వరూపిణివి),జ్ఞానకాంతితో

ప్రకాశిస్తున్నదానివి,వీణను,

పుస్తకాన్ని ధరించినదానివి.

8.నీ పాద పద్మాల దగ్గర నా మతిని (బుద్ధిని) సమర్పిస్తున్నాను.నా సోమరి

తనం అనే విషాన్ని తొలగించే

(హరించే)అమ్మా!నీకు జయము, జయము (కలుగుగాక).

నాగరలిపిని తెలుగు అక్షరాలలో రాయడంలో అక్షర దోషాలు దొర్లుతాయి.  నాగరలిపి ఆధారంగానే ఈ కింది అర్థ,తాత్పర్యాలు రాశాను. మూల కవితలోని అంత్యప్రాసలను తాత్పర్యంలోనికి తీసుకురాలేము. అవి రావాలంటే మళ్ళీ మనం దానికి కవితారూపాన్ని ఇవ్వవలసిందే.అందుకు చాలా చాలా శ్రమించాలి.