రసస్రవంతి& కావ్యసుధ

మనదేశంలో యువతీ యువకులలో చాలా మందికి నేరహింసా ప్రవృత్తి పెరుగుతోందని ఆందోళన చెందుతున్నారు. దిగువ మధ్య తరగతి ప్రజల నుంచి వచ్చిన పిల్లలు ఉపాధి అవకాశాల్లేక, పేదరికం నుంచి బయటపడడానికి నేరాలబాట పడుతున్నారు. అసాంఘిక కార్యకలాపాలకు పాల్పడుతున్నారు. వ్యసనాలకు బానిస లౌతున్నారు. జులాయిలుగా తిరుగుతున్నారు. మధ్య తరగతి ప్రజల పిల్లలు ఉద్యోగాలు సంపాదించినా, చాలీ చాలని జీతంతో కనీస అవసరాలు తీరక, లంచగొండు తెలుగా, అవినీతి పరులుగా మారుతున్నారు. ఎగువ మధ్య తరగతి ధనికుల పిల్లలు చదువుకున్నా, విలాసాలు మరిగి విచ్చలవిడిగా తిరుగుతున్నారు. కొంతమంది డబ్బు సంపాదన యావతో, విదేశాల్లో ఉద్యోగాలు చేస్తూ, అక్కడే స్థిరపడి తల్లిదండ్రులకు, దేశానికి దూరంగా, అనుబంధా లకు అతీతంగా గడుపుతున్నారు. భారతదేశ భవిష్యత్తుగాని, సమాజ సంక్షేమంగాని, భావిపౌరులైన బాలబాలికలపైనే ఆధారపడి ఉంది. నేటి బాలలే రేపటి పౌరులు, భావిభారత సౌభాగ్యానికి పట్టుకొమ్మలు. పిల్లలు బాగా చదువుకోవ డమే కాకుండా మంచి గుణగణాలు అలవరచుకోవాలి. క్రమశిక్షణతో పెరగాలి. కుటుంబం సమాజంపట్ల తమ బాధ్యతలను గుర్తించాలి. కాలాన్ని సద్వినియోగం చేసు కోవాలి. పెద్దలను, సంప్రదాయాలను గౌరవించాలి.

సమాజం నుంచి తాము పొందడంతోబాటు సమాజానికి తానేదో చేయాలన్న భావం కలగాలి. ఇవన్నీ నేటి యువతరానికి ఉన్నాయా? అని ప్రశ్నించుకుంటే చాలావరకు లేవని చెప్పాల్సిరావడం నిజంగా దురదృష్ట కరం. నేటి యువతరంలో క్రమశిక్షణ లేకపోయినా, వారు నేరాలకు, వ్యసనాలకు అలవాటు పడినా, లేకపోతే కుటుంబంపట్ల తమ బాధ్యతలను విస్మరించి తమ స్వార్ధ ప్రయోజనాలకే ప్రాముఖ్యతను ఇచ్చినా, మనం వారిని తప్పు పట్టాల్సిన అవసరం లేదు. ఈ అవలక్షణాలన్నింటిలోనూ తల్లిదండ్రుల బాధ్యత ఎంతగానో ఉంది.

నేటి జీవన విధానంలో తల్లిదండ్రులు ఎవరి పనుల్లో వారు తీరిక లేకుండా ఉండడంతో పిల్లల పెంపకం చాలా క్లిష్టంగా ఉంటోంది. చాలామంది తల్లిదండ్రులకు పిల్లలను ఎలా పెంచాలో సరైన అవగాహన ఉండడంలేదు. దీనికి ప్రజల్లోని నిరక్షరాస్యతే కారణం. బాగా చదువుకున్న తల్లిదండ్రులు కూడా పాశ్చాత్య పోకడలతో పిల్లలను పెంచుతున్నారు. కాన్వెంటు, కాన్సెప్టు, టెక్నో వంటి పేర్లతో నడుస్తోన్న ఇంగ్లీషు స్కూళ్లల్లో చదివే పిల్లలకు మన సమాజంపట్ల సరైన అవగాహన ఏర్పడడంలేదు. పేద పిల్లలకు ప్రభుత్వ పాఠశాల్లో సరైన విద్య లభించడంలేదు. పేద కుటుంబాల పిల్లలు చాలామంది చదువు మధ్యలోనే ఆపేస్తున్నారు. చాలామంది తల్లిదండ్రులకు పిల్లలతో గడిపే తీరికలేదు. చిన్నప్పుడే పిల్లలను కేర్సెంటర్లలో చేర్పిస్తు న్నారు. వారు పెద్దవుతున్నా వారి స్నేహితుల గురించి, వారు చేస్తున్న పనుల గురించి తెలుసుకోవడంలేదు. చాలా మంది పిల్లలు గంటలకొద్దీ టీవీ ముందు కూర్చోవడం, కాలం వృథాచేసే క్రికెట్ మ్యాచ్లు, హింసాత్మక కార్టూన్లు చూస్తూ కాలం గడిపేస్తున్నారు. వీటివల్ల పిల్లల మానసిక దృక్పథం, వైఖరి ప్రభావితం అవుతున్నాయి.

పిల్లలను పాడుచేస్తున్నాయని ఒక విద్యావేత్త అన్నారు. ఇది అక్షరాలా నిజం పిల్లలు విజ్ఞానం పెంచుకోవడానికి, చదువుకోవడానికి, ఆటలాడుకోవడానికి, వ్యాయామం చేయడానికి, సృజనాత్మక శక్తి వంటి నైపుణ్యాలను పెందు కోవడానికి విలువైన కాలాన్ని టివి ముందు వృథాగా ఖర్చుచేస్తున్నారు. సహజ సిద్ధంగా పిల్లలకు ఆ వయసులో ఉండాల్సిన అమాయకత్వం, ఉత్సాహం, పరుగులుతీసే వేగం ఉండడంలేదు.

పిల్లలకు సహజసిద్ధమైన ఆలోచనలుకాక పెద్దపెద్ద విషయాల గురించి ఆలోచించడం పరిపాటైంది. తల్లిదండ్రులు కొందరు తమ పిల్లల మంచి ప్రవర్తన పట్టించుకోరుగాని చెడును తొందరగా పట్టించుకొని శిక్షిస్తుంటారు. పిల్లల్లోని మంచి లక్షణాలు, నైపుణ్యాలు, బలాలను ఏ మాత్రం గుర్తించరు. గుర్తించినా ప్రోత్స హించరు. పిల్లల్లో చెదులక్షణాలు ఉన్నట్లే మంచివికూడా ఉంటాయి. ఆ లక్షణాలను గుర్తించి వారిని ప్రోత్సహిస్తే పిల్లలు మరింత అభివృద్ధి సాధిస్తారు. రోజులో ఒక్క గంటసేపైనా తల్లిదండ్రులు పిల్లలతో చర్చించాలి. వారి సమస్యల గురించి వాకబు చేయాలి. వారి అలవాట్లు, మానసిక స్థితిని పట్టించుకోవాలి. మన సంప్రదాయం. గురించి, ఉన్నత విలువల గురించి వారికి నచ్చేరీతిలో చెప్పాలి. ఏదైనా చెడుపని చేసినపుడు అది తప్పని నచ్చ: చెప్పగలగాలి. కొంతమంది తల్లిదండ్రులు పిల్లల్ని అతిగా గారాబం చేస్తారు. వాళ్లు అడిగినది ఏదీ కాదనరు. వారి ప్రవర్తన బాగా లేకపోయినా మండలించరు. దానివల్ల అలా పెరిగినవారిలో మొండితనం ఏర్పడుతుంది. గొడవ చేస్తే తాము అడిగింది ఏదైనా సాధించుకోగలమున్న గర్వం ఏర్పడుతుంది. తీరా వీళ్లు పెద్దయ్యాక తమమాట చెల్లక పోయినా, తమమాటను ఎవరైనా ఖండించినా భరించ లేదు. ఇలాంటివారు బయట ఏ అవమానం ఎదురైనా తట్టుకోలేక ఆత్మహత్యలకు పాల్పడుతుంటారు. ఈ మనస్తత్వానికి కారణం వారి తల్లిదండ్రులే, అతిగారాబం వల్ల మంకుపట్టుదల ఏర్పడుతుంది.

మరికొంతమంది తల్లిదండ్రులకు తమ పిల్లలే. ఉత్తి పనికిరానివారుగా, దరిద్రులుగా కన్పిస్తారు. వారిని ఎప్పుడూ శిక్షిస్తూ అవహేళన చేస్తూ అవమానిస్తుంటారు. ఇతరులు ముందు వారి గురించి చులకనగా మాట్లాడు: తుంటారు. ఇలాంటివారికి చిన్నతనం నుంచే తల్లిదండ్రుల మీద ద్వేషం కలుగుతుంది. పెద్దయిన తర్వాత అది. సమాజంపై కసిగా మారుతుంది. దాంతో అలాంటివారు. అందరినీ ద్వేషిస్తూ మానసికంగా చాలా బలహీనంగా ఉంటారు. లేదా కసితో పెట్రేగిపోయి నేరాలబాట పడతారు. రకరకాల వ్యసనాలకు బానిసలవుతారు. నిజంగా ఈనాడు పిల్లల మనసులకు ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేసే అవకాశాలే ఎక్కువగా ఉన్నాయి. చదువు కోకపోతే చెడుతిరుగుళ్లు తిరగడం, చదువుకోమంటే బడి ఎగ్గొట్టి షికారులకు పోవడం మనం చూస్తూ ఉంటాం. అలాగే కొంతమంది పిల్లలకు ఆదుకోవడానికి, ఆలోచించడానికి కూడా టైం ఉండదు. బండెడు పుస్తకాలు మోసుకుంటూ సాయంత్రం వరకు జైలుగదివంటి క్లాస్ రూంలో కూర్చోవడం, తర్వాత ట్యూషన్లకు వెళ్లడం, వీటితో అలసిపోయి ఇంటికి వచ్చాక గంపెడు హెూంవర్కు చేయడం ఇదీ దినచర్య దానికితోడు తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లల అభిరుచిని కనుక్కోకుండా తమ ఆశలను, ఆశయా లను వారిపై రుద్ది వారిని హింసించడం. చాలామంది. తల్లిదండ్రులు చదవమని గోల పెడుతూ పిల్లలను రచి రంపాన పెడుతుంటారు. వారికి మానసిక ఉల్లాసం కలిగే వీలేలేదు. ఆ కారణంగా వారు చదువును ద్వేషించడం లేదా చదువుతప్ప వేరే ఏ విషయం పట్టించుకోకపోవడం, దీనివల్ల వాళ్లు ర్యాంకుల రేసులో పరుగెడుతుంటారు. అందుకు తగినట్లుగానే – న్యూన్లు, ప్రైవేటు కాలేజీలు కూడా రోజంతా వారిని రుబ్బుతూనే ఉంటాయి. దీంతో చదువనే జాడ్యం తప్ప సమాజంలో బతకాల్సిన తీరు గురించి సాటి మనుషులతో మెలిగే పద్ధతికూడా తెలియకుండా పోతుంది. అందువల్ల వారు ర్యాంకులు తెచ్చుకొని తల్లిదండ్రులకు గుడ్ బై చెప్పి విదేశాలకు వెళ్లిపోతారు. తండ్రిపోయినా, తల్లిపోయినా లేక వాళ్లు ఇక్కడ దిక్కు లేకుండా పోయినా వారికి చీమకుట్టినట్లయినా ఉండదు. అందులో వారి తప్పేమీలేదు. అలా వారిని తయారు చేసిన తప్పంతా తల్లిదండ్రులదే.

అబ్బాయి, అమ్మాయిగాని బాగా చదివి లక్షలు గడించే ఉద్యోగాలు సంపాదించి, మహానగ రాల్లోనో విదేశాల్లోనో స్థిరపడాలని కలలుగని, ఒక ఏ. విషయాలు పిల్లలకు చెప్పకుండా చదువు చదువు అనే మంత్రాన్నే జపిస్తుంటారు. దానివల్ల ఆ పిల్లలకు పెద్ద వారిని గౌరవించడంగాని, తనవారిని ప్రేమించడంగాని, సంప్రదాయాలను గౌరవించడంగాని తెలియకుండా పోతుంది. చాలామంది తల్లిదండ్రులు చేతులు కాలాక ఆకులు పట్టుకున్నట్టు పిల్లలు తమను లెక్కచేయనపుడు లబోదిబోమని కుమిలిపోతుంటారు. ఇలాంటివారిని చూసి కూడా గుణపాఠం నేర్చుకోకుండా తాము కూడా అదే మార్గంలో నడుస్తుండడం చాలా విచారించదగిన విషయం పెద్దలు పిల్లలు చెప్పేది వినాలి. ప్రతి పిల్లవాడికి వ్యక్తిత్వం ఉంటుంది దాన్ని వికసింపచేసుకోవడానికి తగిన ప్రోత్సాహం, ప్రేరణ తల్లిదండ్రులు కలిగించాలి. అలాగే వారిని అతి గారాబం చేసి చెడగొట్టకూడదు. మగపిల్లలు బయట ఏం చేస్తున్నారో గమనించాలి. వారి అలవాట్లను గమనించాలి. క్రమశిక్షణతో మెలిగేలా శ్రద్ద తీసుకోవాలి. పిల్లల ముందే తల్లిదండ్రులు తిట్టుకోవడం, కొట్టుకోవడం చేయకూడదు. తండ్రులు బాధ్యతా రహితంగా ప్రవర్తించడం వారి ముందే తాగడం వంటివి చేయకూడదు. అలాగే వారిముందే తండ్రిని తీసేసినట్టు మాట్లాడడం, ఇరుగుపొరుగువారి గురించి చెడుగా మాట్లాడడం వంటివి చేయకూడదు. ఆడపిల్లలు ఒంటరిగా గదిలో కూర్చుని నెట్లలో గడుపుతుంటే ఏం చేస్తున్నారో గమనించాలి. చాలామంది నెట్లో ముక్కూ మొహం తెలియనివారితో చాటింగులు చేసి ప్రేమలో పడుతుంటారు. సెల్ ఫోన్ విరివిగా మాట్లాడు. కుంటారు. వీటన్నింటినీ గుర్తించి వాటివల్ల కలిగే చెడు ప్రభావాలనుంచి తప్పించే బాధ్యత తల్లిదండ్రులదే. పిల్లలకు స్వేచ్ఛనివ్వకుండా ఉండడం ఎంత తప్పో, అతిగా స్వేచ్ఛనిచ్చి వారిగురించి పట్టించుకోకపోవడం కూడా అంతే తప్పు, పిల్లలకు సారీ చెప్పడానికి తల్లిదండ్రులు వెనకాడకూడదు. అలాగే పిల్లలు వారిమాట నెగ్గించుకోవ దానికి నానాయాగీ చేస్తే వెంటనే వారి కోర్కెలు తీర్చడానికి సిద్ధమైపోకూడదు. తగని విషయాల గురించి పిల్లలు మారాం చేస్తే వారిని మందలించగలగాలి. ముఖ్యంగా చిన్నవాటి నుంచే వారికి క్రమశిక్షణ నేర్పాలి. పిల్లలకు నేర్చేముందు వారి పెద్దవాళ్లు, తల్లి
దండ్రులు క్రమశిక్షణతో ఉండాలి. పిల్లల్ని క్రమశిక్షణలో
పెట్టే ప్రక్రియ ప్రేమపూర్వకంగా ఉండాలి. ఆ ప్రేమలోనే వారలోపాలను కచ్చితంగా సరిదిద్దగలగాలి. పిల్లల్లోని అసంబద్ధప్రవర్తన అనవసర ప్రసంగాలు మంకుపట్టుతో. మొరాయించడం పెద్దలపట్ల నిర్లక్ష్యంగా ప్రవర్తించడం వంటివి ఆదిలోనే తుంచేయాలి. పిల్లలతో చాలా స్నేహంగా ఉండాలి. తల్లిదండ్రులు కూడా ఒకనాటి పిల్లలే. అని గుర్తుపెట్టుకొని వారిని భయపెట్టకూడదు. వారిని అసహ్యంగా తిట్టకూడదు. వాళ్లను శాంతింపచేయడానికి లంచాలు కానుకలు ఇస్తుంటారు. అది చాలా తప్పు, దాంతో పిల్లలు ఏదైనా ఇస్తామని చెబితేనే మాటవినే పరిస్థితి వస్తుంది. పిల్లల్లో తల్లిదండ్రులు కానుకలిచ్చే అలవాటు చేయడం వల్ల వాళ్లు పెద్దయ్యాక లంచ గొందులుగా మారతారు.

పిల్లలు ఇష్టం వచ్చినట్టు ప్రవర్తించకూడదని. ఎప్పటికప్పుడు చెబుతుండాలి. అలాగే బహుమానంగా ఏదో ఒకటి ఇచ్చి వారిని మంచి చేసుకోవడం సరైనది. కాదు. చాలా కుటుంబాల్లో ఈ క్రమశిక్షణ భారాన్ని తల్లులకే వదిలేస్తారు. తల్లుల గురించి తండ్రులకు చాడీలు చెప్పి, తండ్రుల గురించి తల్లులకు చెప్పి ఎవరో ఒకరికి దగ్గరై వారినుంచి డబ్బులు, కానుకలు పొందు తుంటారు. ఈ చాడీలను ప్రోత్సహించకూడదు. కొందరు తండ్రులు తల్లి విషయంలో పిల్లలను ప్రోత్సహిస్తుంటారు. అలాగే తల్లులు కూడా. దీనివల్ల పిల్లలకు చాడీలు చెప్పే మనస్తత్వం బాగా అలవడుతుంది. వీడు పెద్దయ్యాక ఎవరో ఒకరిగురించి చెడుగా మాట్లాడుతుంటాడు. పెద్దల్లోనే చాలా లోపాలున్నపుడు పిల్లల్లో లోపాలు అత్యంత సహజం. ఆ లోపాల గురించి వారికి చెప్పాలి. అంతేగాని ఈ లోపంవల్ల నువ్వు దేనికీ పనికిరావని అనకూడదు.
అలాగే మాటవిననివారిని తల్లిదండ్రులు బెదిరిస్తుంటారు.. దీనివల్ల పిల్లల్లో ఒకరకమైన భయం ఏర్పడుతుంది. వారిలో తిరస్కారానికి గురయ్యామన్న భావం కలిగి ఆందోళన చెందుతారు. దానివల్ల వారిలో ఆత్మవిశ్వాసం ఆత్మస్థైర్యం వంటివి తగ్గిపోతాయి.

పిల్లలనుకూడా గౌరవించాలని చెబితే ఎవరికైనా ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. చాలామంది వారి పిల్లలను మనం గౌరవించినట్లు మాట్లాడితే “వాడిమొహం వాడు. దేనికీ పనికిరాదనో లేదా దానిమొహం అదొక ఏడుపు గొట్టుది ఎలా బతుకుతుందోనని భయపడుతున్నాం” అని అంటారు. దానివల్ల వారికి తాము నిజంగా పనికిరామన్న భావం కలుగుతుంది. వీటన్నిటి గురించి మనం చర్చించు కొనేటపుడు పిల్లల్ని పెంచడం చాలా క్లిష్టమైన ప్రక్రియ. అనే భావం కలగవచ్చు. తల్లిదండ్రులు కొంచెం జాగ్రత్త వహిస్తే ఇదేమంత కష్టమైనదికాదు. అలాగని ఎంతో నిర్లక్ష్యంగా ప్రవర్తించే వ్యవహారంకూడా కాదు. పిల్లల పెంపకం అన్నది గొప్పకళ, కొన్ని కుటుంబాల్లో పిల్లలు పెరిగి పెద్దయి ఎంత ప్రయోజనకారులవుతారో వారు ఎంత చక్కగా కుటుంబ పద్ధతులను సంప్రదాయాలను గౌరవిస్తారో చూస్తుంటే ఎంతో ఆనందం వేస్తుంది. అందుకు వారి తల్లిదండ్రులను ప్రశంసించాలి. కాబట్టి మనం ఒక బంగారం ఉంగరం పోగొట్టుకుంటే ఎంతబాధ పడతామో ఆలోచించండి. అలాంటిది మన పిల్లలంటే మనకు నిలువెత్తు బంగారంలాంటివారు. ఆ బంగారా లను కాపాడుకోవాల్సిన బాధ్యత ప్రతి తల్లిదండ్రులపైనా ఉంది. వాళ్లను తమ బంగారాలుగా భావించగలిగితే ప్రతి తల్లితండ్రీ పిల్లల పెంపకంపట్ల మరింత శ్రద్ధచూపి స్తారు. అప్పుడే ఆ పిల్లలు ప్రయోజకులవుతారు.

“కవి శిరోమణి” -“రసస్రవంతి”
“ఆధ్యాత్మిక సాహిత్య సామ్రాట్ “
” కావ్యసుధ

శబరిమలలోని స్వామి అయ్యప్పను దర్శించ టానికి మండల దీక్ష చేసే వారు మెడలో దీక్షా మాలను ధరించడం ఎంతో ముఖ్యం. ఆ మాలను మంత్రయుక్తంగా గురుస్వామి చేతుల మీదుగా ధరించాలి. దీక్షామాల ఎంతో పవిత్రమైనది. మండల దీక్ష ఆరంభించిన అయ్యప్ప భక్తులు, వారికివారే ఆ మాలను ధరించకూడదు. దేవాలయంలో కానీ, భక్తుని గృహంలో కానీ, తన గృహంలో కానీ శిష్యునికి మాలను గురుస్వామి ధరింపచేయాలి. గురుస్వాములు అయిన వారు గురువు లేకపోతే అయ్యప్ప దేవాలయానికి వెళ్ళి అక్కడ అర్చకునినే గురువుగా భావించి అర్చకుని చేత మాలధారణ చేయించు కుని తాంబూలం, పండు, దక్షిణతో ఆయనను సత్క రించాలి అని కొందరు అభిప్రాయపడుతున్నారు. ఇంకొందరు శబరిమల దీక్ష పట్టి, స్వామిని దర్శించి గురుస్వామి అర్హత పొందిన అయ్యప్ప భక్తులైన గురుస్వాములు, తమకంటే ఎక్కువసార్లు దీక్షతో శబరిమల యాత్ర చేసిన గురుస్వాముల చేత మాల ధారణ చేయించు కోవాలని ఇంకొందరు చెబుతున్నారు. ఇంకొంతమంది. భక్తులు తమ తల్లి చేతనే మాలను ధరింపచేసుకుంటు న్నారు. మాతృదేవోభవ అన్న సూక్తి ప్రకారంగా వారా విధంగా చేస్తున్నప్పటికీ కొడుకుకు మాల ధారణ విషయంలో తల్లి జోక్యం అభిలషణీయం కాదని ప్రముఖ గురుస్వాములు అంటున్నారు.

అయ్యప్ప దీక్ష మాలధారణ దేవాలయంలో లేదా గృహంలో జరిగినా, గురుస్వామి గృహంలో జరిగినా గురువు ద్వారానే మంత్రం పఠిస్తూ దీక్షా మాలను ధరింపచేసి శిష్యుని ఆశీర్వదించడమన్నది విధాయకం. స్వామివారికి పూజాభిషేకాలు చేసి, స్వామి వారిని హృదయంలో నిలుపుకుని మనో నేత్రాలతో ఆయనను దర్శిస్తూ శిష్యుని మనసులోకి స్వామిని ప్రవేశింపచేస్తాడు గురుస్వామి. తులసి పూసలతో, రుద్రాక్షలతో, స్ఫటికాలతో తయారు చేసిన ఏ మాలనైనా దీక్ష మాలగా ఉపయోగించవచ్చు. మండల దీక్షను స్వీకరించి మెడలో మంత్ర పూర్వకంగా మాలను ధరించిన అయ్యప్ప భక్తులు యాత్ర పూర్తి చేసుకుని గృహానికి చేరుకునే వరకూ మెడలో నుంచి మాలను తీయకూడదు. మాలను ధరించటానికి ముందు రోజున మాలను శుభ్రపరచాలి. మర్నాడు బ్రహ్మీ ముహూర్త సమయము నకు ముందుగానే లేచి కాలకృత్యాలు తీర్చుకుని అభ్యంగన స్నానం ఆచరించి మాల ధరించటానికి సిద్ధపడి ఉండాలి. గురుస్వామి సన్నిధిలో ముందుగా వినాయకుని పూజించి ఆ తర్వాత నైవేద్యం సమర్పించాలి.

అయ్యప్ప దీక్ష సక్రమంగా భక్తితో పాప్తి అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న వారు ఆరోగ్యంగా, ఉత్సాహవంతులుగా కూర… తుంటారు. తెల్లవారు జామున నాలుగు గంటలకు నిద్రలేచి, చన్నీటి స్నానం చేయడం, నుదుట విభూతి, చందనం కుంకుమ ధరించి దీపారాధన చేసి, పూజ, శరణు ఘోష ముగించి ఏదో ఒక దేవాలయానికి దైవదర్శనానికి స్వాములు వెళతారు. ఉదయమే కాళ్లకు చెప్పులు లేకుండా నడచి దేవాలయానికి వెళ్ళి, ప్రదక్షిణలు చేసి దైవదర్శనం చేసుకోవడం వల్ల స్వామి కార్యం, స్వకార్యం పూర్తి అయినట్టు ఉదయపు నడకను భక్తిగా చేసినట్లవుతుంది. అదే విధంగా సాయంత్రం తలకు చన్నీటి స్నానం చేసి, పూజా కార్య క్రమాలు ముగించాక దేవాలయానికి కానీ, భజనలకు గానీ, నడ వెల్లడం వల్ల సాయంత్రపు నడక పూర్తి అవుతుంది.

బ్రహ్మచర్య వ్రతం దీక్షలో ఎక్కువ ప్రాధాన్యం ఉంది. బ్రహ్మ -చర్య వ్రతం పాటిస్తూ నేలపై చాపమీద రెందుకూడా లేకుండా నిద్రించడం వల్ల మెడనొప్పి, నడుము నొప్పి వంటివి దరికి చేరవు.. ఉన్నవారికి నయమవుతుంది. నేలపై పడక మొదట్లో ఇబ్బంది. కలిగించినా, తరువాత చక్కగా నిద్రపడుతుంది. సాత్వికాహారం మేలు చేస్తుంది. ఒక పూట భోజనం, రెండో పూట అల్పాహారం, నియమబద్ధంగా ఆహారం సేవించడం వల్ల ఒంట్లో కొవ్వు తగ్గుతుంది. ఊబకాయం ఉన్నవారు మండల దీక్షతో తెలియకుండానే కొన్ని కిలోలు బరువు తగ్గి, శరీరం తేలిక అవుతుంది. శబరిమల యాత్రకు వెళ్ళి వారు అడవుల్లో చురుగ్గా నడవ గలుగుతారు. చెప్పులు లేకుండా నడవడం వల్ల పాదాలకు రాళ్లు వంటివి గుచ్చుకోవడం వల్ల శరీరంలో రక్త ప్రసరణ బాగా జరిగి ఉత్సాహంగా ఉంటారు. అలాగే భజన కార్యక్రమంలో రెండు అర చేతులతో, తరచూ చప్పట్లు కొట్టడం వల్ల చేతిలో వేళ్ల నరాల్లో రక్త ప్రసరణ బాగా జరిగి తెలియని ఆనందాన్ని, తన్మయత్వాన్ని పొందుతారు.

దీక్షలో మాంసాహారం, రోడ్డు పక్క చిల్లర తిళ్ళు వంటివి.తినకపోవడం వల్ల, పొగ తాగడం, మద్యపానం, గుట్కా, కారా , కిల్లీ వంటి దుర్వ్యసనాలకు దూరంగా ఉండటం వల్ల అనారోగ్యం వారి దరికి చేరదు.
తరచూ కర్పూరహారతి ఇవ్వడం వల్ల, సూక్ష్మక్రిములు దరిదాపుల్లోకి రావు. పూజ, భజనానంతరం, సహపంక్తి భోజనాలు భిక్ష, అందరూ నల్ల బట్టలు ధరించి, మాసిన గెద్దాలతో, బికారిగా ఉండటం, సమానత్వ భావన పెంపొందిస్తాయి. కులం, మతం, తేడా , అంతస్తు, గొప్ప, బీద తారతమ్యం మరచి స్వాములు తిన్న ఎంగిరి విస్తరు ఎత్తడానికి పోటీపడి తనలో ఉన్న గర్వం అహంకారాన్ని పక్కన బెట్టి దైవకార్యంగా భావించి పవిత్రంగా చేస్తారు. “అహం బ్రహ్మాస్మి తత్త్వమసి సిద్ధాంతం” అయ్యప్ప దీక్షకు పట్టుకొమ్ము. ప్రతి ఒక్కరిలో అయ్యప్పస్వామిని దర్శించి తనలో కూడా దైవాన్ని సందర్శించడమే ఈ దీక్ష ప్రత్యేకతా మాలధరించి దీక్షలో ఉన్న స్వాములు సాక్షాత్తు అయ్యప్ప స్వామికి ప్రతి రూపాలుగా, భావిస్తారు. ఎవ్వరూ పేరు పెట్టి పిలువకుండా పేరుకు అయ్యప్పని కానీ స్వామీ అని కానీ చేర్చి పిలిచి
శరణం అని నమస్కరించి మాట్లాడుతారు. కొందరు పాదాభివందనం చేసి గౌరవిస్తారు.

” స్వామియే శరణమయ్యప్ప”

          తెలంగాణ ప్రజలకు బతుకమ్మ పండుగ ఒక గొప్ప వేడుక. వర్షాకాలపు చివరలో, శీతాకాలపు తొలి రోజుల్లో వచ్చే బతుకమ్మ పండుగ తెలంగాణ ప్రాంత సంస్కృతీ సంప్రదాయాలను ప్రతిబింబిస్తుంది. ప్రకృతి వివిధ వర్ణ శోభితమై అలరిస్తూ ఉంటుంది. రకరకాల పూలతో తయారు చేసే బతుకమ్మలు లక్ష్మీదేవి పార్వతీదేవి అంశం గారు ప్రకృతికి ప్రతిరూపం గానూ భావిస్తారు. కాలం స్త్రీ పురుషరూపాత్మకమై చైత్రం మొదలు భాద్రపదం వరకు సగభాగం పురుష రూపాత్మకంగా మరో సగభాగం అశ్వయుజ మాసం మొదలు పాల్గొన మాసం వరకు గల కాలం స్త్రీ రూపాత్మకం.  స్త్రీ రూపాత్మకమైన ఆశ్వీయుజ పార్టీ మీ నుండి తొమ్మిది రోజులు శక్తి ఆరాధన జరుగుతుంది. శరదృతువులో బంతి చామంతి గునుగు పూలు తంగేడు గోరింటా మొదలైన పూలు విరబూస్తాయి ఆడపిల్లలు ఈ పువ్వులను సేకరించి అందమైన రూపం ఇచ్చి ‘ ‘బతుకుఅమ్మా’ అని అమ్మవారిని కీర్తిస్తూ ఆడి పాడుతారు.

                   సద్దుల బతుకమ్మ రోజున ప్రొద్దున్నే మగవారు తంగేడు, గునుగు,గోరింటా గన్నేరు,కట్టెపువ్వు,బంతి, చామంతి మొదలైన పువ్వులు తీసుకొస్తారు. ఇత్తడి పళ్లెం లేదా తాంబాలములో గుమ్మడి లేదా బాదాం ఆకులను పరిచి, వాటిపై గుండ్రంగా తంగేడు పూల వరస చుట్టి తరువాత గుమ్మడి, గునుగు,కట్ల, రుద్రాక్ష,  మంకెన,మల్లె,బంతి,చామంతి మందార, పోకబంతి పూలతో వరుసలు పేర్చి బతుకమ్మను అందంగా గుడి గోపురంలా పేర్చుతారు గునుగు పూలకు రంగులు అద్ది దొంతరలుగా పేర్చడం  మధ్యలో ఏర్పడిన ఖాళీ స్థలంలో తంగేడు ఆకుల్ని నింపుతారు. బతుకమ్మ శిఖర భాగంలో తంగేడు పూలు పరచి అందులో పసుపు గౌరమ్మను తమలపాకులో ఉంచి దేవుడి ముందు ఉంచుతారు. వత్తి పత్తిని బతుకమ్మకు నాలుగు వైపులా అలంకరిస్తారు. బతుకమ్మను జంటగా పేర్చడం ఆచారం వాటిలో పెద్దది తల్లి బతుకమ్మ చిన్నది పిల్ల బతుకమ్మ అంటారు. తర్వాత పులిహోర దద్దోజనం రొట్టెలు బెల్లంతో చేసిన మలేదా అనే లడ్డూలు మొదలైన సభ్యులు తయారుచేసి బతకమ్మ ముందు పెట్టి దీపం పెడతారు. సాయంత్రం కొత్త బట్టలు కట్టుకొని ఇంటిముందు ముగ్గుపెట్టి ఈ బతుకమ్మను మధ్యలో ఉంచి బతుకమ్మ బతుకమ్మ ఉయ్యాలో అంటూ పాడుతూ చుట్టూ తిరుగుతూ ఆడుతారు ఇరుగుపొరుగు మహిళలు కూడా తమ బతుకమ్మలను తీసుకొచ్చి కలుపుతారు. చిన్న పెద్ద తేడా లేకుండా అందరూ ఒక్కటే ఐక్యత ప్రేమతో కలిసి దైవదంగా చప్పట్లు కొడుతూ పాటలు పాడుతూ బతుకమ్మ చుట్టూ ఆడతారు.

        చీకటి పడుతుండగా తమ ఆటలను ఆపి బతుకమ్మలను చేతిలో కానీ తలమీద కానీ పెట్టుకుని అందరూ కలసి ఊరేగింపుగా వెళ్లి ఊరి చెరువులో గాని బావిలో గాని నిమజ్జనం చేస్తారు. బతుకమ్మ పైన పెట్టిన గౌరమ్మను తీసుకుని ముత్తయిదువలు తమ ఐదోతనాన్ని కాపాడమని మంగళ సూత్రాలకు రాసుకుంటారు ఆ తర్వాత సద్దులను తిన్నాక ఇంటి దారి పడుతూ,తిరుగు ప్రయాణంలో మళ్లీ పాటల సందడి మొదలవుతుంది. బతుకమ్మ పండుగ కొత్త జీవన స్ఫూర్తిని నింపుతుంది.

బతుకమ్మ పండుగ కన్నా ముందు బొడ్డెమ్మల పండుగ వస్తుంది.తొమ్మిదిరోజుల పాటు కన్నెపిల్లలు మాత్రమే చేసేపండుగ ఇది బొడ్డెమ్మ అంటే “చిన్నది” అని అర్థం. అలాగే, ‘బొడ్డు’ అంటే ‘అత్తి చెట్టు’ అనే అర్థం ఉంది. దీన్నే మేడి చెట్టు, ఉదంబర చెట్టు అని కూడా పిలుస్తారు. తెలంగాణ ప్రాంతంలో అడపిల్లల్ని చిన్నప్పుడు బొడ్డెమ్మ అని పిలుస్తుంటారు. మేడిపండ్లని శ్రీమంతం రోజున తప్పనిసరిగా గర్భిణి ఒడిలో నింపుతారు. అందువల్ల, మేడిచెట్టును, మేడిపండును పూజించే క్రమంలో ఈ పదం పుట్టి ఉండవచ్చని కూడా కొందరి అభిప్రాయం. జానపదులకు తెలిసిందల్లా వారి మాటల ప్రకారం బొడ్డు, ‘అమ్మ కలిసి ‘బొడ్డెమ్మ’ అయింది. ‘బొడ్డు’ అంటే ఆధార భూతమైంది. తల్లికి, బిడ్డకి అనుసంధానమైంది. రేపటి బతుకుకు మూలమైంది కన్నెపిల్ల. కన్నెపిల్లనే బొడ్డెమ్మ. అందుకే సల్లుడు బొడ్డెమ్మల ఐదు పూలకుప్పలలో ఐదో పూలకుప్పని ఇంటి కన్నె పిల్లని కూర్చోబెట్టి చల్లుతారు. కన్నెపిల్లకి ముత్తయిదువులంతా పసుపు, కుంకుమ లిస్తారు. బొడ్డెమ్మను చెక్కపీటపై పుట్టమన్నుతో చతురస్రాకారంగా ఐదు దొంతరలు చేసి ఒకదానిపై ఒకటి త్రిభుజాకారంగా పేరుస్తారు. తంగేడు, బంతి వంటి పూలతో అలంకరించి శిఖరాన బియ్యంతో నిండిన కలశాన్ని ఉంచి, దానిపైన కొత్త రవికె బట్టనుంచి దానిపై తమలపాకు, పసుపుముద్ద ఉంచి ఆ ముద్దను గౌరమ్మగా భావించి పసుపు, కుంకుమలతో పూజిస్తారు. చెక్కతో కూడా ఈ బొడ్డెమ్మను చేసి, దానిపై నాలుగు వైపులా నాలుగు మట్టిముద్దలు పెట్టి పూలతో, అలంకరిస్తారు. బొడ్డెమ్మ పండుగ అంటే కన్నెపిల్లల ఆట, పాట మాత్రమేకాదు. ఆడపిల్లల్ని పూజించే పండుగ, గౌరవించే పండుగ. ఆడపిల్ల ప్రాముఖ్యాన్ని జగతికి చాటే పండుగ. తెలంగాణ అడపిల్లని ‘ఆడిపిల్ల’ అంటారు, అడిపిల్ల పుట్టిందంటేనే ప్రాంతమంతా ‘లక్ష్మీదేవి పుట్టింది’ అంటారు, ఎంతో ముద్దు ముచ్చట, కానీ అన్నింటికీ మించి కట్టడి, క్రమశిక్షణ, ఆడపిల్లంటే అణిగి, మణిగి ఉండాలి. నలుగురిలో నవ్వొద్దు, ఎగరడం, దూకడం చేయకూడదు. ఇలా అనే ఆంక్షలు నేర్చిన మన తెలంగాణ సంస్కృతే బొడ్డెమ్మ పండుగ ద్వారా పెద్దల సమక్షంలో నలుగురిలో ఆటపాట నేర్పింది. సిగ్గును పక్కకు పెట్టి నలుగురిలో మెలగడం నేర్పింది. ఎదుటివారితో మాటామంతీ కలుపుకోవడం నేర్చింది. కుటుంబం చక్కబెట్టుకోవడమే కాదు, సమాజ భావన అవసరమనీ చెప్పింది. బొడ్డెమ్మ తయారీ మొదలు చివరి వరకు ఇంటి పెద్ద నాయనమ్మ సమక్షంలోనో, ఆప్రాంతంలో ఎవరైనా పెద్దలు సమక్షంలోనే జరుగుతుంది. పెద్దలు చెప్పిన పాటల్ని అంటూ పిల్లలంతా ఆడతారు, పాడతారు. చప్పట్లు ఎలా కొట్టాలి, చేతులు ఎలా కలపాలి అనేది పెద్దలు నేర్పుతారు. ఎన్నో పాటలు, పిల్లల్ని ఆకర్షింపజేసి బతుకమ్మ ఆటను నేర్పుతాయి. ఈ పండుగరోజుల్లో కన్నెపిల్లలు ప్రతిరోజు ఇంటి నుంచి బియ్యం తీసుకుని వచ్చి కలశంలో పోస్తారు. బొడ్డెమ్మును సాయంత్రం మొదలుకొని చీకటిపడేవరకు పిల్లలు, పిల్లలతోపాటుగా ఆసక్తి ఉన్న పెద్దలు పాటలు పాడుతూ ఆమెను పూజించి, పప్పుబెల్లాలతో కూడిన పలహారాలను పెంచి పెట్టి బొడ్డెమ్మను పూజాగృహంలో దాచిపెడతారు. ఆ విధంగా తొమ్మిది రోజులు వివిధ రకాలైన ప్రసాదాలు చేసి బొడ్డెమ్మను కొలిచి ఆఖరిరోజున దగ్గరలో ఉన్న బావిలో జారవిడుస్తారు. ఈవిధంగా చేయటాన్ని నిద్రపుచ్చుట అంటారు. తొమ్మిదవ రోజున బొడ్డెమ్మపై కలశంతో నిండిన బియ్యాన్ని పరమాన్నంగా వండి బాలికలు, కలిసికట్టుగా ఆరగిస్తారు.

భారతీయ మహిళలు కళాపిపాసకులు ఏ పనినైనా అందంగా తీర్చిదిద్దడం వారికి అలవాటు. సంక్రాంతి పండుగ వచ్చిందంటే చాలు రకరకాల ముగ్గులు వాకిట్లో వేయడం తెలుగు ఆచారం. ప్రతిరోజు సూర్యోదయానికి ముందే వాకిలిని ఆవుపేడతో అలికి లేదా కళ్ళాపి చల్లి ముగ్గులు వేయడం ఒక సంప్రదాయంగా వస్తోంది. ఈ ముగ్గులు ఇంటికి అందం కంటికి అందం.
సంక్రాంతి పర్వదినాల్లో ఆవుపేడతో చల్లినా – లేదా అలికిన ఇంట్లోకి క్రిములు కీటకాలు, సూక్ష్మక్రిములు చేరవని పల్లెవాసుల ఒక విశ్వాసం,ఇది సహజం పూర్వ కాలంలో ఉండేది, అక్షరాల సత్యం. ఈ ఆధునిక కాలంలో కృత్రిమమైన ముగ్గులకు అలవాటు పడిపోతున్నారు మహిళా మణులు. ఆనాటి ఆహ్లాదకరమైన వాతావరణం నేడు కనిపించడం లేదు. సహజత్వానికి దూరంగా మసలుతూ ఉన్నారు.

ముగ్గులను రంగవల్లులు, రంగవల్లికలు అని అంటారు. రంగం… వేదిక. ప్రపంచం. ‘ వల్లిక ‘ అంటే అందమైన అల్లిక. ప్రపంచానికి సంబంధించినవే జ్ఞానాన్ని కళ్ళ ముందుకు తెస్తుంది. కనుక దీన్ని రంగవల్లిక అన్నారు.

భారతీయ సంస్కృతి సంప్రదాయాలను కళ్ళకు కట్టే పండుగ సంక్రాంతి. ఈ సంక్రాంతి పండుగకి ఇతర పండుగలకు లేని
విశిష్టత వుంది . హిందువుల పండుగలలో కేవలం సంక్రాంతి మాత్రమే సౌర గమనాన్ని అనుసరించి వస్తుంది. మిగతా పండుగలన్నీ భారతీయ సాంప్రదాయం ప్రకారం చాంద్రమానాన్ని అనుసరించి వస్తాయి.

పండుగలు వ్యక్తిని లౌకిక జీవితాన్నుంచి , ఆధ్యాత్మిక చింతనకు మార్గనిర్దేశికతను సూచిస్తాయి. భగవధ్యానానికి దోహదపడతాయి.

సూర్యుడు ధనూరాశి నుండి మకరరాశిలోకి సంక్రమణం చెందే పవిత్రమైన రోజున “మకర సంక్రాంతి” గా ఆనందోత్సవాలతో జరుపుకోవటం అనాదిగా వస్తున్నది. భోగి, మకర సంక్రాంతి,కనుమ, ముక్కనుమ కూడా, ఇది పాడి పంటల పెద్ద పండుగగా కూడా పెద్దలు చెబుతారు. ఈ మూడు, నాల్గు రోజులపాటు జరుపుకునే ఈ పండుగ మన సంస్కృతి, సంప్రదాయాలకు ప్రతీకగా నిలుస్తుంది. పట్టణాలలో కంటే, పల్లెల్లో సంక్రాంతి హడావుడి హరిదాసుల సందడి, కోడిపందాలు, గాలిపటాలు పండుగ సంబరాన్ని ప్రతి ముంగిటి లోనూ కనిపించే గొబ్బెమ్మలు, రంగురంగుల ముగ్గులు సంక్రాంతి ప్రత్యేకత ను మరింత ఆనందంగా ప్రదర్శిస్తాయి.

ఈ సంక్రాంతి సూర్యుని సంక్రమణానికి సంబంధించిన పండుగ కాబట్టి ఆకాశములో జరిగే, గ్రహగతులను నేల మీద ముగ్గుల రూపంలో గమనించే ఏర్పాటు చేశారు మన ప్రాచీనులు. తొమ్మిది చుక్కల ముగ్గు ఇది నవగ్రహాలకు సంకేతం. ఆవుపేడతో అలికిన నేల, ఆ పైన కనిపించే ఆకాశానికి సంకేతం. నేల మీద పెట్టబడిన చుక్కలు నక్షత్రానికి సంకేతం .ఆ చుక్కలను ఏ తీరుగా కలుపుతూ ప్రతి చుక్క కూడా ఓ గడిలో పదిలంగా కూర్చునేలా చేసి , దాన్ని “ముగ్గు” అనే పేరిట పలికేలా చేసిన ఈ విధానమంతా ఏ గ్రహం ఎలా ప్రయాణిస్తుందో, ఖగోళంలోని ఏ గ్రహగతి నక్షత్ర స్థితి ఎలా ఉందో తెలియజేసే సంకేతం.

గ్రహగతి రంగవల్లిక ద్వారా ఏ గ్రహం దేనితో మైత్రి ఉంటుందో, ఏ గ్రహం దేనికి శత్రువువో,ఏ గడి దేనికి అనుకూలమో అనే జ్యోతిష్య పరిజ్ఞానంతో ముగ్గులను తీర్చి దిద్దేవారు. ముగ్గులలో మధ్య గడిలో ఉండే సూర్య గ్రహానికి ఎరుపు రంగు కుంకుమతో, సూర్యునికి ముందుగా ఉండేది శనిగ్రహం ఆ గడికి నల్లని రంగుతో లేదా నీలి రంగుతో నింపేవారు. ఏ గడిలో ఏ రంగు నింపాలో అదేవిధంగా ప్రతి ముగ్గు లోనూ అలంకరిస్తూ ఉండేవారు ప్రాచీనులు.

“దేవుడి ముగ్గు” ఇది కుండలినీ శక్తికి సంకేతం. రెండు త్రికోణాలు ఇందులో ఉంటాయి. మధ్యలో ఒక చుక్క ఉంటుంది దేవుడి గది ముందు వేస్తారు. మరోరకం ఆరు చుక్కల ముగ్గు.త్రికోణాలు ఇందులో ముగ్గు అని కూడా అంటారు.వేడుకగా దేవుని ముందు వేసేది అష్ట ఇందులో కోణాలని మలుపుల తీరుగా ఉంటాయి. దైవ మందిరం ముందు వేసే మరో ముగ్గు పద్మపు ముగ్గు. ఇది ఎనిమిది కోణాల ముగ్గు తూర్పు వైపున ఇంద్రుడు, తూర్పు దక్షిణానికి మధ్యన అగ్ని, దక్షిణ వైపు యముడు, దక్షిణ పశ్చిమానికి నడుమ నైరుతి, పశ్చిమానికి వరుణుడు పశ్చిమోత్తర వాయువు, ఉత్తరము కుబేరుడు, ఉత్తరానికి తూర్పు కు నడుమ ఈశానుడు ఉంటారు. ఇవన్నీ గ్రహ ఉపగ్రహ విధానానికి ప్రతీకలు.

సంక్రాంతి సందర్భాన్ని పురస్కరించుకొని ప్రత్యేకంగా వేసేది స్వర్గద్వారం ముగ్గు. వైకుంఠ ఏకాదశి ముందు రోజు స్వర్గ ద్వారాలు మూసి ఉన్నట్టుగానే ముక్కోటినాడు తలుపులు తెరిచి ఉన్నట్టుగా ఈ ముగ్గులు వేస్తారు. అట్లాగే భోగినాడు స్వర్గ ద్వారాలు మూసి ఉన్నట్టుగా సంక్రాంతినాడు వైకుంఠ వాకిలి తెరిచి ఉన్నట్టుగా ముగ్గులు వేస్తారు. భోగినాడు వాకిలి బయట రథం ముగ్గు వేస్తారు.u సంక్రాంతి రోజు ఇంటి ముందుకు రథం వచ్చినట్లుగా వేసి రథాన్ని లాగే తాడు ఇంట్లోకి వచ్చే ఎలా వేస్తారు. కనుమనాడు ప్రధాని బయటికి వేస్తారు. ముక్కనుమ నాడు మన రథాన్ని పక్కింటి రథానికి తగిలేట్టుగా వేస్తారు. ఇలా ప్రతి ఇంటి ముందు నుంచి కదిలే రథం ఊరి చివరి దాకా సాగుతుంది. సాక్షాత్తు ఆ సూర్యభగవానుడు మా ఇంటికి వచ్చాడు ఆయనకు పూజ చేసి పరమాన్నం పెట్టి పంపించండి అన్నా మార్మిక సందేశాన్ని ముగ్గులు సంకేతంగా చెబుతాయి.
ఆనాటి సాంప్రదాయాన్ని అనుసరించి సంక్రాంతి పండుగ ముంగిట్లో ముగ్గులు ఇంటికి శోభని వ్వడమే కాదు లక్ష్మీప్రదం కూడా. ఎవరి ఇంటి ముందు వాకిట్లో ముగ్గులు అలంకరించబడి ఉంటాయో ఆ ఇంట్లోకి లక్ష్మీదేవి నడిచి వస్తుందనే విశ్వాసం . మనం రోజు తినే ఆహారం భూదేవి మనకు ఇచ్చిన వరం, అటువంటి భూమాతను అలంకరించడంమే ముగ్గులు వేయడంలోని ఆంతర్యం. మారేడు దళం ముగ్గు, తులసి కోట ముగ్గు. పద్మ బంధం నాగబంధం, గుమ్మడి పండు ముగ్గు ఇలా రకరకాల ముగ్గులు ఇంటి ముందు తీర్చిదిద్దడం ముగ్గు వ్యక్తి మనస్తత్వం చెబుతుంది. ముగ్గులు వేయడానికి ఓపిక కావాలి అభిరుచి ఏకాగ్రత ఎంతో అవసరం. తెల్లవారుజామున ముగ్గులు వేయడం స్త్రీ మూర్తుల శరీరాలకు వ్యాయామం లాంటిది. ముగ్గులు పెట్టడం మన భారతీయ సంప్రదాయం.

⚜️ ⚜️ ⚜️ ⚜️
⚜️⚜️
⚜️

* వరి పిండితో వేసిన ముగ్గులు చిన్న చిన్న కీటకాలకూ, పక్షులకూ ఆహారం అవుతాయి.
* భూత దయకు ఆలవాలంగా నిలుస్తాయి .
* ముగ్గులోని కాల్షియం క్రిమి కీటక సంహారానికి తోడ్పడుతుంది.
* వనితలు నడుము వంచి ముగ్గులు వేయడం మూలంగా కీళ్ల నొప్పులు మోకాళ్ళ నొప్పులు రాకుండా నిరోధిస్తాయి.
* ముగ్గులు వేసేటప్పుడు నడుము వంచి వేయటం వల్ల ఉదర కండరాలకి కలిగే ఒత్తిడి మసాజ్ లా పనిచేస్తుంది.
* నేటి ఆధునిక యుగంలో మహిళా మణులు రకరకాల రంగులతో వేయడం, స్త్రీలలోని సృజనాత్మకతకు అద్దం పడతాయి.
* ముగ్గులు దేవత ఆరాధనగా చెప్పవచ్చు.

మన పండుగలు వ్యక్తిని లౌకిక జీవితాన్నుంచి ఆధ్యాత్మిక చింతనకు మార్గనిర్దేశకత్వం సూచిస్తాయి మకర సంక్రాంతి మనకు సంప్రదాయ సిద్ధమైన గొప్ప పండుగ ఈ సంక్రాంతి పండుగ ఆనందోత్సవాలతో మూడు రోజులూ గొప్పగా జరుపుకుంటారు ఆధ్యాత్మిక సాంస్కృతిక సంపదకు భారతదేశం భారతీయ సంప్రదాయం సకల జనులకు ఆచరణ యోగ్యము.

“జననీత్వం హీవో కానాం సప్తమీ సప్త సప్తకే వ్యాహాతికే
వేది నమస్తే “…. అంటే సప్తాశ్వయలతో విరాజిల్లే ఓ సప్తమీ నీవు అన్ని లోకాలకూ మాతృకవి. సర్వ శక్తి సంపన్నుడైన ఈ లోకపు ప్రాణ ప్రదాత అయిన సూర్యభగవానుని ఈ లోకానికి అందించిన నీకివే వందనములు అంటూ “మకర సంక్రాంతి ” నాడు సూర్యు భగవానుని ఆరాధిస్తూ జనులు పూజలు నిర్వహిస్తారు.

“సంక్రాంతి “అంటే సూర్యాది గ్రహారాశుల అంతర గమనం అని చెప్పబడింది. సూర్యుడు ఒక రాశి నుండి మరొక రాశిలోకి ప్రవేశించడాన్ని “సంక్రమణం ” అంటారు సూర్యుడు మకర రాశిలో ప్రవేశించే కాలాన్ని “మకర సంక్రమణం ” లేదా “సంక్రాంతి” అంటారు.

‘సం ‘అంటే చక్కని,’ క్రాంతి’ అంటే ‘మార్పు’ కాబట్టి ‘సంక్రాంతి ‘ అంటే చక్కనైన మార్పు తో కూడిన చైతన్యం అని అర్థం. ‘మకరం’ మొసలి పట్టుకు సంకేతం. ‘సంక్రాంతి’ పండుగ పుష్య మాసంలో హేమంత ఋతువులో వచ్చే మకర సంక్రాంతికి ప్రత్యేకమైన విశిష్టత ఉన్నది

సంక్రాంతి పర్వదినాన ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలం ప్రవేశిస్తుంది. అంతవరకూ దక్షిణాయనంలో తిరుగుతున్నా సూర్యుడు ఉత్తరాయణంలో కి ప్రవేశిస్తాడు ఇది మహా పుణ్యకాలం. ఇది దేవతలకు ప్రీతికరమైన కాలంగా మన శాస్త్రాలు తెలుపుతున్నాయి ఆరోజు స్వర్గ ద్వారాలు తెరవడం ఉంటాయని ఈ ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలంలో మరణించినవారికి మోక్షప్రాప్తి కలుగుతుందని అందుకే భీష్మాచార్యులు ఉత్తరాయన పుణ్య కాలం వరకూ నిరీక్షించి పుణ్యకాలం మహాభారతంలో ఉంది . ఉత్తరాయణ కాలంలో మరణించిన వారి అంత్యక్రియలు సూర్యాస్తమయం లోగానే నిర్వహిస్తారు అదే దక్షిణాయానం సూర్యాస్తమయ కాలము లో మరణిస్తే ఆ ఆ మరుసటి రోజున సూర్యోదయమైన మొదటి కాలంలో అంత్యక్రియలు చేయడంలో గల అంతరార్థం ఉత్తరాయణం పుణ్యకాలం కావడమే.

ప్రతి సంక్రాంతి పర్వదినమున సంక్రాంతి పురుషుడు వాహనంపై అధిష్టించి వస్తాడనే విశ్వాసం వాహనాన్ని బట్టి ఆ ఏడాదిలో జరగబోయే సంఘటనలు ఊహిస్తారు

ఈ పండుగను నాలుగు రోజులు జరుపుకుంటున్నారు తొలి రోజున భోగి, మలి రోజు సంక్రాంతి, మూడవ రోజు కనుమ, నాలుగవ రోజు ముక్కనుమ గాను కూడా జరుపుకుంటున్నారు. మకర సంక్రాంతికి ముందున్న సంక్రాంతి ధనుస్సుంక్రాంతి.

మన హైందవ సంస్కృతి ప్రాభావానికి దర్పణం సంక్రాంతి పండుగ. సూర్య సంక్రమణం ప్రతినెలా జరుగుతూ ఉంటుంది కానీ పుష్య మాసంలో జరిగే మకర సంక్రమణానికి ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఉంది అదే సంక్రాంతి గా ప్రసిద్ధి పొందింది.
“దక్షిణాయాణే….. పాపం మూర్తీ భవత్ సర్వమ్ బహి ర్యాత్యుభరాయలే ” దక్షిణాయానం లో ఉన్న సూర్యుడు ఉత్తరాయణంలో ప్రవేశించగానే మానవులు చేసిన పాపాలు తొలగిపోతాయని శాస్త్రం చెబుతోంది.

మానవుడు ఐహిక విధి నిర్వర్తనం కోసం దైహికంగా ఆరోగ్యవంతుడై ఉండాలి. బుతు చక్రభ్రమణంలో మార్గశిర, పుష్య మాసాలు హేమంత సంకేతాలు, గ్రీష్మ,వర్ష శరదృతువులు ముగుస్తూ మానవ జీవితంలో క్రమక్రమంగా వణుకు మొదలవుతుంది. ‘పారమార్ధిక చింత భాస్కర తేజం’మవో మకరంలో ప్రవేశిస్తే చిత్తమ సంధాన సౌభాగ్యం’ లభిస్తుందని అంటారు. వణుకుని తగ్గించి, ఉల్లాసాన్ని పెంచి “భోగి” యోగి కాగల మార్గం ఈ మాసంలో గోచరిస్తుంది
మకర సంక్రమణం నాడు ఉపయోగించే నువ్వులు, జొన్నలు, సజ్జలు వంటి ధాన్యాలు. గుమ్మడి, బీర, పొట్ల వంటి కూరగాయలు బంతి, చేమంతులు ,మానవుని శారీరక ఆరోగ్యానికి ప్రసాదాలు.

” భోగి ” అంటే భోగము అని హేమాద్రి పండితుడు భోగి విశిష్టతను గురించి తెలిపాడు. భోగి నాడు ఉదయం భోగిమంటలు వేస్తే అశుభాలు తొలగి పోతాయి భోగి పండుగ రోజు భోగిమంటల వల్ల హేమంత ఋతువులో చలితో పాటు విజృంభించే క్రిములు కీటకాలు ప్రాణులకి అపకారం కలిగిస్తాయి మన ప్రాచీనులు తెల్లవారుజామున వేసుకునే భోగి మంటల వల్ల వచ్చే దాహక శక్తికి క్రిములు నశిస్తాయి అనే రహస్యం తెలిసి భోగి మంటలను ఏర్పాటు చేశారు. ఈ భోగి పండుగను సంప్రదాయబద్ధంగా జరుపుకుంటే శుభ ఫలితాలు పొందుతారు దక్షిణాయనమున వీడ్కోలు పలికి ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలానికి స్వాగతించే ఈరోజు ఈ భోగిపండుగ. ఈ భోగిమంటల వల్ల హేమంత రుతువులో చలితో పాటు విజృంభించే క్రీములు ప్రాణులకి అపకారాన్ని కలిగిస్తాయి కనుక మన ప్రాచీనులు ఎక్కువ సంఖ్యలో వుండే తెల్లవారుజామున వల్ల వచ్చే దాహక శక్తికి క్రిములు నశిస్తాయి అనే భావనతో భోగి మంటలను ఏర్పాటు చేశారు పండుగ రోజు సాయంత్రం ఐదు సంవత్సరాల బాల బాలికలకు రేగుపండ్లు చెరుకుగడలు చిల్లర నాణేలను కలిపి పిల్లల తలపై పోస్తారు. భోగి పండ్ల పేరిట పేరంటానికి వచ్చిన ముత్తయిదువులంతా పిల్లల తలపై రేగుపండ్లు పోయటం వల్ల పిల్లలకు తగిలిన దిష్టి పోతుందని ఆ సంవత్సరం అంతా శుభాలే కలుగుతాయని భావిస్తు ఆయురారోగ్యాలతో విలసిల్లాలని ఆశీర్వదిస్తారు. ఇలా చేయటం వలన ఎటువంటి దృష్టి దోషాలైనా నివారించేందుకు ఈ సంప్రదాయాన్ని పాటిస్తారు.

సంక్రాంతి రోజున ప్రాతఃకాలంలోనే అభ్యంగ స్నానం చేసి నూతన వస్త్రాలు ధరించి చిన్నలు పెద్దలు ఆశీర్వాదాలు పొందుతారు ఆరోజు తెల్లవారగానే స్త్రీలు రంగవల్లికలతో ప్రతి ఇంటి ముందు శోభాయమానంగా అలంకరిస్తారు.కొత్తగా వచ్చిన ధాన్యంతో ఆవు పాలను కలిపి పొంగలి తయారుచేసి ప్రత్యక్ష దైవమైన సూర్య భగవానుని కి నివేదించిన తర్వాత ఇంట్లోని వారందరూ స్వీకరిస్తారు.ప్రతి సంవత్సరం పంటలు సమృద్ధిగా పండాలని భగవంతుని కోరుకుంటారు.

మూడవ రోజు కనుమ. పరోపకారమే ద్యేయంగా గల ఈ మూగ జీవాలను గౌరవించడమే నికి పశువులను శుభ్రంగా కడిగి పసుపు పూసి కుంకుమ బొట్లు పెట్టి మెడలో గజ్జెలు వేసి పూలమాలలు వేసి ప్రదక్షిణ చేయడం కనుమ. ఇది రైతులకు ప్రత్యేకమైన పర్వదినం సంవత్సరమంతా కష్టపడి నా శ్రమ ఫలితమైన ధాన్యరాశులు నిలుస్తాయి. ఇంటికి తెచ్చుకున్న కొత్త ధాన్యము తో పొంగలి చేసి సూర్యభగవానునికి నివేదిస్తారు మనకు ప్రత్యక్ష దైవమైన సూర్య దేవునికి సంబంధించిన పండుగ సంక్రాంతి ఈ మకర సంక్రాంతినాడు సూర్యోపాసన సూర్యారాధన విశిష్టమైనది సకల సృష్టి లోని ఏ ప్రాణీ సూర్య భగవానుని దివ్య శక్తి వల్లనే మనగలుగుతోంది ప్రాణదాత అయినా సాక్షాత్తు పరమేశ్వర స్వరూపంగా భావించి సూర్యుణ్ణి పూజించాలి అని శాస్త్రవచనం. ఈ కనుమ రోజున పశువులను అలంకరించి పూజించిన అనంతరం వాటికి భక్ష్యములను తినిపించి మూగజీవాల పట్ల తమ ప్రేమను ప్రకటించుకున్నారు.హరిదాసులు గంగిరెద్దుల వారు బుడబుక్కలవారు పల్లెల్లో తిరుగుతూ ప్రదర్శనలు ఇస్తూ గ్రామాలకు కొత్త శోభను వాతావరణాన్ని తీసుకొస్తారు.

ఈనాటికి నిజమైన జానపదుల పండుగ కళ్ళల్లోనే కనబడుతుంది మారుతున్న కాలంలో నేటి ఆధునిక యుగంలో కనుమరుగవుతున్న జానపద కళలు అంతరించిపోకుండా సంప్రదాయ పండుగ ఆనవాయితీ గా చేసుకోవడం నేటికీ పల్లెల్లో కనబడుతుంది. హరిదాసులు తెల్లవారుజామునే హరిలో రంగ హరి అంటూ హరి రామ కీర్తనలు స్మరణ లు చేస్తూ గ్రామాలలో ప్రజలను మేల్కొలుపుతారు. హరిదాసుల తల పై గుమ్మడి ఆకారపు ఇత్తడి పాత్రలు ధరించి ఆ పాత్రకు కుదురు చుట్టుకుని హరి కీర్తనలు పాడుతూ అనుగుణంగా చిందులు వేస్తారు. భక్తులు ప్రీతితో ఇచ్చే బియ్యాన్ని దక్షిణలు తీసుకుని భిక్ష పెట్టిన వారిని ఆశీర్వదిస్తారు చొక్కా ధరించి దాని మీద నల్లకోటు వేసుకుని ఎర్ర తలపాగా చుట్టుకుని మీద ఎర్రని బొట్టు పెట్టుకుని ఇంటి యజమానుల భవిష్యత్తును పాటల రూపంలో చెబుతూ ఇల్లిల్లూ తిరుగుతూ అంబ పలుకు జగదంబ పలుకు అంటూ ఆశీర్వదిస్తూ ధనం ధాన్యం భిక్ష స్వీకరించి దీవిస్తా రు. గంగిరెద్దుల వాళ్ళు పండుగ దినాలలో ప్రతి ఊరిలో దర్శనమిస్తారు. ఎద్దుల మెడలో గంటలు మువ్వలు గవ్వలతో అందంగా కొట్టిన వస్త్రాలు వృద్ధుడిపై సింహాద్రి అప్పన్న విగ్రహం కొమ్ములను వీపుపై రంగురంగుల వస్త్రాలతో అలంకరిస్తారు. ధనుర్మాసమంతా ఉదయాన్నే గంగిరెద్దులతో పాటు శృతి సన్నాయి డోలు వంటి వాయిద్యాలు పట్టుకొని పల్లెల్లో వాటిని ఆడిస్తారు. వాయిద్యాలకు అనుగుణంగా బసవన్న తో నృత్యాలు చేయిస్తూ అయ్యగారికి దండం పెట్టు అమ్మగారికి దండం పెట్టు అంటూ బల్లపై నాలుగు కాళ్లు పెట్టి మోకాళ్లపై నడిపించి ఒకే కాలుతో దండం పెట్టించి సంతోషపరిచే ఇచ్చే ధాన్యం వస్త్రం దక్షిణ కానుకలు స్వీకరించే సింహాద్రి అప్పన్న చల్లగా చూడాలని దీవిస్తారు. మన భారతీయ సంస్కృతికి అద్దంపట్టే సంక్రాంతి పండుగ పాలిచ్చే గోవులకు పసుపు కుంకుమ పనిచేసే బసవనికి పత్రీ పుష్పం లక్ష్మీ అనుగ్రహంతో పాడిపంటలు వృద్ధి చెందే పాడిపంటల సిరి మకర సంక్రాంతి.

ఈ సంక్రమణ కాలం లో ఎవరైతే దానధర్మాలు ఇతోధికంగా చేస్తారో అవన్నీ ఆ దానవ వీరులతో జన్మ జన్మ లోనూ లభిస్తాయని ధర్మసింధు తెలుపుతోంది మానవుడికి మోహన్ అనేది ముసలి పట్టుకుని వదలదు ఆ మోహన్ నుంచి తప్పించుకోవడానికి ఈ మకర సంక్రాంతి కాలంలో నువ్వులు వస్త్రాలు సుగంధ ద్రవ్యాలు విరివిగా దానధర్మాలు చేయాలి అని పురాణ వచనం.

బొమ్మల కొలువులు, కోడి పందాలు, జంగమ దేవరలు గంగిరెద్దు దాసర్లు పశు పూజలతో లక్ష్మికి స్వాగతం పలుకుతూ సంప్రదాయ పద్ధతిగా జరుపుకునే మకరసంక్రాంతి వైభవ శోభకు పల్లె సీమలే సాక్ష్యం.