Rama Devi Nellutla

ప్రముఖ రచయిత్రి గా, కవయిత్రిగా,పాఠ్యపుస్తకాల రచయిత్రిగా, సంపాదకురాలుగా, అధ్యాపకులు గా బండ సరోజన గారి జీవిత ప్రస్థానం ఎంతో ఆదర్శనీయమైనది. ఎక్కడ ఏ భేష జాలు లేకుండా సాదాసీదాగా ఉంటూ మనుషులను ప్రేమించే స్వభావశీలి. ఖచ్చితమైన సమాచారాన్ని సేకరించినా, ఖచ్చితమైన అభిప్రాయాన్ని వెలిబుచ్చినా ఆమె కామెనే సాటి. ఇటు రచయిత్రిగా అటు విద్యావేత్తగా వారి జీవిత ప్రయాణం మయూఖ పత్రిక ముఖాముఖి కార్యక్రమంలో తెలుసుకుందాం.

ప్ర : నమస్కారం మేడమ్! లద్నూరు నుండి లండన్ దాకా …. ఎట్లా ఉంది ఈ ప్రయాణం ?!
జ : ప్రయాణం అంటేనే ఎత్తుపల్లాలు, ఒడిదొడుకులు ఉంటయి. జీవితం కూడా అంతే !! నా జీవితం కూడా అందుకు భిన్నం ఏమీ కాదు .

ప్ర : మీ కుటుంబ నేపధ్యం ఏమిటి ? మీ వాళ్లల్లో బాగా చదువుకున్న వాళ్ళు ఉన్నారా ?
జ : అస్సలు లేరు . అసలు మాది ఒక పక్కా వ్యవసాయ కుటుంబం. జనగామ దగ్గరలోని లద్నూరు మా ఊరు.

ప్ర : అప్పటి రోజుల్లో వ్యవసాయ కుటుంబంలో ఆడపిల్లగా మిమ్మల్ని ఎలా చూసారు ?!
జ : మా నాయనమ్మకు నా మీద శాన ప్రేమ ఉండేది. నన్ను బడికి పంపేవారు . నేను కూడా బాగనే చదువుకునే దాన్ని. అయితే .. నా తొమ్మిదవ ఏటనే నాకు పెండ్లి అయింది.

ప్ర : అవునా ?! బాల్య వివాహమన్న మాట. మరి వాళ్ళు ఎక్కడివాళ్ళు ?!
జ : మేనోళ్లే ! మెదక్ దగ్గర సిద్దన్నపేట వాళ్ళది. మేనత్త కొడుకే !!

ప్ర: వైవాహిక జీవితం మీ విద్యాభ్యాసానికి అడ్డు తగిలిందా? లేక మేనోళ్లే కనుక సహకరించారా?!
జ : అదేగద బాధ! స్త్రీ విద్య అనేదే వాళ్లకు తెలువదు. అందులోనూ ఉన్నత కుటుంబాలలో కూడా ఆడిపిల్లలకు ఏడో, పదో చదువంగనే పెండ్లిళ్లు చేసేటోళ్లు. ఇగ మా లాంటి కుటుంబాలలో చెప్పనే ఒద్దు.

ప్ర: అప్పట్లో చిన్నపిల్లలకు పెళ్లి అయినా కూడా ఒక వయసు వచ్చేదాకా అత్తవారింటికి పంపకపోయేవాళ్లు కదా?! మరి మీ విషయంలో ఎలా జరిగింది?
జ: అయ్యో.. దగ్గరోళ్ళు గనుక తోలుకపోయేటోళ్లు. పదేండ్ల పిల్ల అంటే ఎన్నో పనులకు ఆసరా అన్నట్టే. ఏ మాత్రం జాలి ఉండకపోయేది. పెండ ఎత్తుడు , సానిపి సల్లుడు , పక్కింటి నుండి బిందెల కొద్ది నీళ్లు మోసుడు , దంచుడు , ఇసురుడు, అన్ని పనులు అప్పుడే నేర్చుకోవాలె, చేయాలె కూడ. మా అత్త పని చేయకుంటే ఊరుకోక పోయేది. అట్ల అన్ని పనులు చేసి చేసి కట్టెపుల్ల లెక్క అయిపోయిన.

ప్ర. మరి ఆ చాకిరీ నుంచి విముక్తి కలగలేదా?!
జ. మొదలే చెప్పిన గద…మా నాయనమ్మకు నేనంటే ప్రాణం. ‘ చిన్న పిల్లను గింత చాకిరి కింద చంపుతవా ఏంది ?’ అని తన కూతురితో .. అంటే మా అత్తతో గొడవ పెట్టుకుని మా నాన్నకు బండి పంపమని మతలబు చేసి బండి రాంగనే నన్ను తీసుకుని మా ఊరికి వచ్చేసింది. ‘ పిల్ల ఆగం అయింది. ఇగ అక్కడికి తోలనే వద్దు.’ అన్నది.

ప్ర. మరి అప్పటి రోజుల్లో చాలా మంది సంతానం, ఇంటి నిండా మనుషులు .. ఇదంతా ఉండేది కదా ! పెళ్లి అయ్యాక కూడా ఆడపిల్ల ఇంట్లో ఉంటే మీ వాళ్ళు ఒప్పుకున్నారా ?!
జ : అదేమీ లేదు, మా నాన్న ‘ తీగకు కాయ బరువా?! మన పిల్ల కొన్నాళ్ళు మన దగ్గర్నే ఉంటది.
‘ అన్నాడు . నేను చదువులో చాలా తెలివైనదాన్ని. నన్ను మిడిల్ స్కూల్ వరకు చదివించాలని మా నాన్న కోరిక.

ప్ర . అంటే .. మళ్ళీ చదువు మొదలు పెట్టారా ?!
జ . అవును, అయితే .. నేను తెలివయిన దాన్నే గానీ , బడి దొంగని. అయినా కూడా సెవెంత్ క్లాస్ లో నేనే స్కూల్ ఫస్ట్ వచ్చాను.

ప్ర. మీకు సాహిత్యంపై ఆసక్తి ఏ వయసులో కలిగింది?! మీ ఇంట్లో ఎవరైనా సాహిత్యం అంటే ఇష్టపడేవాళ్లున్నారా ?!
జ . మా నాన్న ఆ రోజుల్లో .. అంటే నిజాం కాలంలోనే అయిదో తరగతి చదివాడు. ఆయన ఒక్కడే కొడుకు గనుక వాళ్ళింట్లో ఏం చేసినా చెల్లేది. నులక మంచంలో పడుకుని ఏవో పుస్తకాలు చదివేవాడు, పాడేవాడు కూడా. మా ఇంట్లో ఒక పెద్ద చెక్క సందుక నిండా ఉర్దూ పుస్తకాలుండేవి .
మా నాన్న అలవాటు నాకూ వచ్చింది. పిల్లల పుస్తకాలు బాగా చదివాను . అలా నాలో పఠనాసక్తి పెరిగింది.

తెలంగాణా తొలితరం రచయిత్రులలో అగ్రగణ్యులు , సాహిత్య పరిశోధకులకు దారి చూపే దీపధారి , బహు గ్రంథకర్త డా . ముదిగంటి సుజాతా రెడ్డి .  ఆమె మాట మెల్లన , మెత్తన !మనసు తెల్లన ,చల్లన !
రచన లోతయిన, సమగ్రమైన పరిశోధన !  బోధన స్పష్టమైన , సులువైన జ్ఞాన వితరణ !

తన జీవితం గురించీ , వృత్తి గురించీ , ప్రవృత్తి గురించీ మయూఖ ముందు డా . సుజాతా రెడ్డి గారు పంచుకున్న అనుభవాలూ , జ్ఞాపకాలూ మీ కోసం ….

మీరింత  గొప్ప రచయిత్రిగా పేరు తెచ్చుకున్నారు కదా ! మీ పూర్వీకులలో ఎవరైనా రచయితలు ఉన్నారా ?

లేరు . అసలు విద్యావంతులే లేరు . ఇక రచనలు కూడానా ? ఆడపిల్లలకు చదువులే వద్దనే కాలం అది . ఎక్కువ మంది నిరక్షరాస్యులు , కొద్ది మంది చదివినా ప్రాధమిక విద్య కాగానే పెళ్లి చేసేవారు .

మీ కుటుంబ నేపథ్యం , పుట్టిన ఊరి నేపథ్యం చెబుతారా ?

మాది వ్యవసాయదారుల కుటుంబం . నాన్న రాంరెడ్డి , అమ్మ వెంకటమ్మ గార్లు . ఎంతో కష్టపడితే గానీ .. తిండిగింజలు పండని పరిస్థితి . ముగ్గురు ఆడపిల్లలం , ఇద్దరు అన్నదమ్ములు .నేను రెండవదాన్ని .

అప్పట్లో తెలంగాణా లోని అన్ని పల్లెల్లోలాగానే మాదీ చిన్న పల్లెటూరు . నల్గొండ జిల్లా నకిరేకల్ మండల్ లోని ఆకారం మా ఊరు . అసలు మా ఊరి పేరు అర్కవరం . ఊరి చెరువు కట్ట క్రిందనే సూర్యుడు , “శివుడు , విష్ణువు” కొలువుదీరిన త్రికూటాలయం ఉండేదట . కాకతీయుల కాలంలో చాలా ఊర్లల్లో త్రికూటాలయాలే ఉండేవి . అర్కుడు ఉన్నందువల్ల అర్కవరం అయి రానురానూ వాడుక భాషలో ఆకారం అనేవారు .

మరి ఆడపిల్లలకు చదువే అబ్బని రోజుల్లో మీరెలా చదువుకున్నారు ?

మొదట్లో ఊళ్ళో బడికి పంపారు . అయితే అప్పుడు నల్గొండ జిల్లా ప్రజా పోరాటాలతో అగ్ని గుండంలా ఉండేది. ఉద్యమంలో భాగంగా అప్పటి కమ్యూనిస్ట్ నాయకులు ఊళ్ళల్లో దొరల భూములు , ఇళ్ళూ ఆక్రమించడం , ఆస్తులు ధ్వంసం చేయడం చేస్తూ ఉండేవారు . ఆకారం లో మా భవంతి కూడా కూలగొట్టారు . బెదిరింపులు తీవ్రమవడంతో మా కుటుంబం ఆంధ్రా ప్రాంతంలోని నరసరావుపేటకు వెళ్ళింది . 1948 -49 ప్రాంతంలో నేను అక్కడ స్కూల్లో చదువుకున్నాను .

ఆ తరువాత తెలంగాణాకు వచ్చాక కూడా నల్గొండకు వచ్చే పరిస్థితి లేకపోవడంతో .. వరంగల్ జిల్లాలోని మా అమ్మమ్మగారి ఊరైన వెంకటాద్రిపేటకు వచ్చి అక్కడ రెండేళ్ళున్నాం . అక్కడ ఓ పంతులు చెప్పే వీధిబడి లో నన్ను చేర్పించారు .

అక్కడే అఆలు , ఎక్కాలు ,గుణింతాలు నేర్చుకున్నాను . సిరి , చుక్క ఇవన్నీ భయంతో చదివేదాన్ని .ఏదైనా నేర్చుకోకపోతేనో , త్వరగా జవాబు చెప్పకపోతేనో ఒంటి కాలి మీద నిలబెట్టడం , గోడకుర్చీ వేయించడం వంటివి చేస్తూ ఉండేవాడాయన . అప్పట్లో  జొన్న పేలాలు తినేవాళ్ళం . బియ్యం , మొక్కజొన్న కంకులు , కూరగాయలు వంటివి చదువు చెప్పినందుకు పంతులుకు ఇస్తూ ఉండేవాళ్ళం .

మళ్ళీ నల్గొండకు  వెళ్లలేదా ? మీ హై స్కూల్ విద్య ఎలా కొనసాగింది ?

1950 లో కొంచెం పరిస్థితులు చక్కబడ్డాక నల్గొండకు వెళ్లాం . అయితే , మా నానమ్మ , బాపు ( నాన్న ), తాతమ్మ ( మా బాపుకు నాన్నమ్మ ) మాత్రం ఊర్లో ఉండి వ్యవసాయం , పాడి చూసుకునేవారు . మా అమ్మ , మేము అయిదుగురం పిల్లలం ఒక కిరాయి ఇంట్లో నల్గొండ లో మా చదువుల కోసం ఉండేవాళ్ళం .

నేనక్కడి గవర్నమెంట్ గర్ల్స్ హై స్కూల్ లో 4 వ తరగతి నుండి 10 వ తరగతి వరకు చదువుకున్నాను . పది మంది అమ్మాయిల్లో నేనొక్కదాన్నే టెంత్ పాస్ అయ్యాను .

అప్పటికీ , ఇప్పటికీ చదువులో .. ముఖ్యంగా ఆడపిల్లల చదువుల్లో విద్యాపరంగా , సామాజిక పరంగా మీరు గమనించిన మార్పులేమిటి ?

చాలా ఉన్నాయి . అప్పట్లో ఏడో తరగతి లేదా పదో తరగతి కాగానే ఆడపిల్లలకు పెళ్లి చేసేవారు .పై చదువులు చదివించడం తక్కువ . అందులోనూ కృష్ణా , గుంటూరు జిల్లాల తాలూకూ ఆంధ్రా అమ్మాయిలు  వాళ్ళ తల్లిదండ్రుల ఉద్యోగాల రీత్యా బోర్డర్ ప్రాంతాలైన నల్గొండ , కోదాడ , సూర్యాపేటల్లో ఉండేవారు . వాళ్ళను బాగానే చదివించేవారు .

అప్పటికీ ఇప్పటికీ చదువుల్లో వచ్చిన పెద్ద మార్పు ఏమిటంటే ..అప్పుడు తల్లిదండ్రులు నిరక్షరాస్యులైనా , తమ పిల్లల చదువు గురించి అంతగా తెలియకపోయినా , పాఠశాలల్లో ఉపాధ్యాయులు పూర్తి శ్రద్ధ చూపించేవారు . పిల్లలతో తరగతి పుస్తకాలతోబాటు సాహిత్యపఠనం చేయించేవారు . మరి ఇప్పుడు తల్లిదండ్రులు విద్యావంతులై ఉండి కూడా పిల్లలు అకడమిక్ గా బాగా గొప్పగా ఉండాలని చూస్తున్నారే తప్ప .. చాలా మందికి సాహిత్యం అన్న మాట కూడా తెలియదు .

స్కూల్ లో మాకు డ్రాయింగ్ , క్రాఫ్ట్ నేర్పేవారు . చెట్టునో , పూలకుండీనో , టేబుల్ నో గీయమనీ , పడవలు చేయమనీ , రంగు కాగితాలతో రకరకాల డిజైన్లు కత్తిరించమనీ .. ఇలా సృజనాత్మక శక్తిని పెంపొందించే కళలు నేర్పేవారు . స్కూల్ ఆవరణలో మడులు చేసి కూరగాయల మొక్కలు , పూల మొక్కలు వేసి మా చేతే నీళ్లు పోయించేవారు . ఎవరి మొక్క ఎక్కువ పూస్తే , కాస్తే .. వాళ్లకు అదో సంతోషం కలిగేది .

అప్పట్లో తెలంగాణలో నెలకొని ఉన్న దారిద్ర్య పరిస్థితులు , కరువు , తక్కువ ఆదాయాలు , లాభం లేని వ్యవసాయం , ఇతర కులవృత్తులు … వీటన్నిటి వల్లా ఆడపిల్లలకు  తొందరగా పెళ్లి చేసి భారం వదిలించుకోవాలనుకునేవారు . 1950 నుండీ బళ్ళల్లో ఉర్దూ మీడియం పోయి తెలుగు మీడియం వచ్చింది . 1952 నాటికి రావి నారాయణ రెడ్డి లాంటి వాళ్ళ నాయకత్వం లో కమ్యూనిస్ట్ పోరాటాలు సాగుతూనే ఉండేవి.

మీకు పుస్తకాలు చదవడం ఎలా అలవాటయింది ? మీ ఇంట్లో ఎవరైనా పాఠకులు ఉండేవారా ?

మా ఇంట్లో ఎవరూ పుస్తకాలు చదివేవాళ్ళు లేరు . అయితే గవర్నమెంట్ స్కూల్ అయినా మాకు మంచి గ్రంధాలయం ఉండేది . వారానికి ఒకట్రెండు లైబ్రరీ క్లాసులుండేవి . టీచర్స్ మాతోనే పుస్తకాలు పైకి పెద్దగా  చదివించేవారు . కొన్ని మాకు మేము చదువుకునేవాళ్ళం .వేయి పడగలు , నారాయణ రావు , గోన గన్నారెడ్డి వంటి పుస్తకాలు స్కూలు రోజుల్లోనే చదివాను . అర్థం కాకపోయినా శరత్ నవలల అనువాదాలు చదివేదాన్ని . సంజీవరావు గారి ‘ మొగలాయి దర్బారు ‘ నాలుగు భాగాలు పూర్తిగా ఎంతో ఉత్కంఠతో చదివాను . తరువాతి రోజుల్లో వివిధ సాహిత్య అధ్యయనం పట్ల ఆసక్తి కలగడానికి అదే పునాది అనుకుంటాన్నేను .

మీకు చదువు చెప్పిన టీచర్లు , మీతోబాటు చదువుకున్న విద్యార్థినులు గుర్తున్నారా ?

ఎందుకు లేరు ? బాల్య జ్ఞాపకాలు మరువలేనివి కదా ! 1950 లో తెలంగాణా స్కూల్స్ లో తెలుగు మీడియం ప్రవేశపెట్టగానే పెద్ద ఎత్తున ఆంధ్రా ప్రాంతం నుండి వచ్చిన టీచర్లు రిక్రూట్ అయ్యారు . ఆగ్నెస్ అనే టీచర్ చాలా బాగా పాఠాలు చెప్పేది . అలాగే మాకు హెడ్ మాస్టర్ గా మృగశిర అన్న టీచర్ ఉండేది . ఆమె పెళ్లి చేసుకోలేదు . రోజులో అధికభాగం స్కూల్ లోనే గడిపేది .వాళ్ళ అక్కచెల్లెళ్ల పేర్లు కూడా  నక్షత్రాల పేర్లు ఉండేవి . విశాఖ .. అలాగన్నమాట . మృగశిర టీచర్ మా బడిలో మంచి లైబ్రరీ ఏర్పరచడానికి ముఖ్య కారణం . హిందీ బోధించే సత్యవతి టీచర్ నన్ను బాగా ప్రోత్సహించేది . వాళ్ళ చెల్లెలు ఇందిర నా క్లాసుమేట్ . అయినా అప్పుడలాంటి భేదాలు లేవు .

ఇక తరువాతి కాలంలో నల్గొండలో మంచి డాక్టర్ గా పేరు తెచ్చుకున్న డా . ప్రేమలత కూడా నా క్లాసే . రోజూ బగ్గీలో స్కూల్ కి వచ్చేది .

మరి మీకు టెంత్ అవగానే పెళ్లి చేయకుండా ఎలా చదివించారు ?

అప్పటి పరిస్థితుల దృష్ట్యా నాకు వెంటనే పెళ్లి చేసేందుకు అనుకూలంగా లేకపోవడంతో ఎన్నో తర్జనభర్జనల అనంతరం నన్ను హైదరాబాద్ నారాయణ్ గుడాలోని రెడ్డి విమెన్స్ కాలేజ్ లో పి యూ సీ లో ఇంగ్లీష్ మీడియం సైన్స్ లో జాయిన్ చేశారు . ఇంటికి దూరంగా ఉండటమో మరి ఎందుకో నేను అక్కడ అంత బాగా చదవలేకపోయాను .

పీ యూ సీ తర్వాత మళ్ళీ నల్గొండకు వెళ్ళిపోయి బి ఏ లో చేరాను . హైదరాబాద్ లో మా కాలేజ్ లెక్చరర్ అయిన పోతుకూచి వెంకట్రామయ్య గారే నల్గొండ డిగ్రీ కాలేజ్ లో మాకు సోషల్ స్టడీస్ బోధించేవారు .

మీ వివాహం ఎప్పుడు జరిగింది ? పెళ్లి వల్ల మీ చదువుకు ఏమైనా ఆటంకం వచ్చిందా ?

డిగ్రీ ఫస్ట్ ఇయర్ అవగానే నా పెళ్లి జరిగింది . మా అమ్మమ్మ తల్లిగారిల్లు కరీంనగర్ లోని పొతకపల్లి . ఆమె బంధువులే మా అత్తగారింటి వారు . ఈ సంబంధం చూసింది కూడా ఆమే . మా మామగారు కొండల్ రెడ్డి గారు స్వతంత్ర అభ్యర్థిగా ఉమ్మడి రాష్ట్ర తొలి అసెంబ్లీలో ఎమ్మెల్యే గా పనిచేశారు . ఆయనకూ , మా వారికీ కూడా ఆదర్శ భావాలుండేవి .  ఆర్యసమాజ్ విధానాలను అనుసరించేవారు . ఇక మా వారు గోపాల్ రెడ్డి హరిద్వార్ లో సంస్కృతం లో ఎమ్మే చదివారు . ‘ ఓ డాక్టరో , ఇంజనీరో , లాయరో కాదు , సంస్కృతం లో ఎమ్మే చేసి ఏం చేస్తాడు ?’ అన్నారు మా బంధువుల్లో కొందరు .

కట్నం వద్దన్నారనే ఒక్క కారణం తో  నేను పెళ్ళికి ఒప్పుకున్నాను . పెళ్లయ్యాక కూడా నేను చదువుకోవచ్చని వారు చెప్పడంతో చాలా సంతోషపడ్డాను .

మరి అనుకున్నట్టుగా మీ చదువు కొనసాగిందా ?

1960 లో గోపాల్ రెడ్డి గారికి ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ లో సంస్కృత శాఖలో ఉద్యోగం వచ్చింది . నేను కోఠి విమెన్స్ కాలేజీలో చేరి బీ ఏ పూర్తి చేసాను . తరువాత ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో సీట్ వచ్చి 1963 లో ఎమ్మే చేశాను . 1963 లోనే మా పాప వాసవిక పుట్టింది . తనను మా అమ్మ చూసుకోవడంతో నా చదువుకేమీ ఇబ్బంది కాలేదు .  ఆ తరువాత ఏడాదికే బాబు ఉదయన పుట్టాడు .

మీరు ఉద్యోగం చేయాలని అనుకోలేదా ?

ఎందుకు లేదూ ? నాకు

ఉద్యోగం చేయడం ఇష్టమే ! అయితే ఊరిలో మా మామగారు హత్యకు గురికావడంతో, అక్కడి ఒత్తిడుల వల్ల ఓ సంవత్సరం మా ఊరిలో ఉండాల్సి వచ్చింది .ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ లోనే ఫ్రెంచ్ విభాగం హెడ్ ఆఫ్ ది డిపార్టుమెంట్ భోగ్లే గారని .. ఆ తర్వాతి కాలంలో క్రికెట్ కామెంటేటర్ గా పేరు తెచ్చుకున్న హర్షా భోగ్లే తండ్రి …ఉండేవారు . ఆయన రెకమండేషన్ తో ఆ తరువాతి సంవత్సరం 1964 లో నృపతుంగ స్కూల్ లో హైస్కూల్ సెక్షన్స్ కి టీచర్ గా చేరాను .

మీరు జర్మనీ వెళ్లడం ఎలా జరిగింది ?

ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ లో మా వారు సంస్కృత శాఖ లో పని చేస్తూనే భోగ్లే గారి ద్వారా జర్మన్ నేర్చుకోవడం మొదలుపెట్టారు . అదే శాఖలో ఉన్న జర్మన్ దంపతులు జీమెన్స్ గార్లతో పరిచయం అయి , వారి ప్రోత్సాహంతో ఉస్మానియాలో లెక్చరర్ ఉద్యోగానికి ఓ సంవత్సరం పాటు వేతనం లేని సెలవు పెట్టి జర్మనీ వెళ్లారు . ఆ సంవత్సరం మా ఇద్దరు చెల్లెళ్ళనీ , తమ్ముళ్ళనీ ఓ పనివాడినీ మా ఇంట్లో ఉంచుకుని చదువు చెబుతూ ఉండేదాన్ని .

ఇక ఆయన ఇంకొన్నాళ్ళు అక్కడే ఉండాలనుకోవడంతో .. 1965 లో మా బాబుని అమ్మ దగ్గర వదిలి , పాపను మాత్రం తీసుకుని మొదటిసారిగా మ్యూనిచ్ విమానం ఎక్కాను . అప్పుడు జర్మనీ వెళ్ళడానికి వీసా అవసరం లేకుండేది .

మీ జర్మనీ జీవితం

 ఎలా ఉండేది ? ఎన్నాళ్ళున్నారక్కడ ?

జర్మనీకి వెళ్ళగానే బేసిక్ జర్మనీ నేర్చుకున్నాను . ఏదైనా ఉద్యోగం చేయాలంటే తప్పనిసరిగా జర్మనీ వచ్చి ఉండాలి . అందుకని నైట్ స్కూల్ లో చేరి జర్మనీ నేర్చుకున్నాం . గోపాల్ రెడ్డి గారికి సంస్కృతం బాగా వచ్చును గనుక గ్రామర్ సహితంగా జర్మనీ నేర్చుకోవడం తనకు సులభమైంది . అందువల్ల ఆయనకు ఏ భాషైనా తొందరగా వచ్చేది . నాకూ జర్మనీ నేర్పుతూండేవారు . నేనక్కడ ఒక లైబ్రరీలో ఉద్యోగం చేశాను . ఆ సమయంలో చాలా ఇంగ్లీష్ , జర్మన్ , సంస్కృతం పుస్తకాలు చదివాను .

మాకు అక్కడ ఏ వార్తలూ తెలిసేవి కాదు . అప్పుడు టీవీలూ లేవు . ఎప్పుడన్నా ఓ సినిమా చూసేవాళ్ళం .ఇండియా నుండి అప్పుడప్పుడూ ఉత్తరాలు వచ్చేవి అంతే ! మా సమయంలో ఎక్కువ భాగం పఠనం , పరిశోధనకే వినియోగించే వాళ్ళం . అవన్నీ నోట్స్ గా రాశాను . తిరిగి 1969 లో ఇండియా వచ్చేసాం .

ఇండియా వచ్చాక ఏం చేశారు ? రాగానే మళ్ళీ ఉద్యోగం చేయాలన్పించిందా ? విశ్రాంతిగా ఉండాలనుకున్నా

రా?

మాకు ఇక్కడికి వచ్చేదాకా తెలియదు గానీ , మేమొచ్చిన సమయానికి ప్రత్యేక  తెలంగాణా ఉద్యమం తీవ్రంగా జరుగుతున్నది . బళ్ళు , కాలేజీలు ఏవీ నడవడం లేదు . ఇక కరీంనగర్ జిల్లా పొతకపల్లి దగ్గర మా ఇంటి పరిస్థితులూ ఏమంత బాగా లేవు . మేము జర్మనీ వెళ్తూ వ్యవసాయం చూసుకోమని మా దగ్గరి బంధువుకు అప్పజెప్పి వెళితే ఆయన మొత్తo అప్పులు చేసి నానా గందరగోళం చేసి పెట్టాడు . ఒక సంవత్సరం పాటు ఊళ్ళోనే ఉండి , ఆ సమస్యలన్నీ తీర్చుకుని మళ్ళీ హైదరాబాద్ చేరాం .

అప్పట్లో జర్మనీకీ , ఇక్కడికీ తేడా ఎలా ఉండేది ? ఎందుకొచ్చాంరా అనిపించిందా ?

అట్లా ఏమీ అనుకోలేదుగానీ , తేడా మటుకు చాలా ఉండేది . ఎక్కడ జర్మనీ .. ఎక్కడ ఇండియా ! మనం ఆ స్థాయికి ఎప్పుడు వస్తామో అనిపించేది . ముఖ్యంగా మన దగ్గర అపరిశుభ్రత చాలా ఎక్కువ . చాలా మందికి విద్య అందుబాటులో లేదే అనిపించేది .

జర్మనీ లో అప్పటికే ప్రతిదీ ‘ రెడీ టూ కుక్ ‘ లాగా దొరికేది . ఉదాహరణకు అక్కడ చికెన్ రెడీమేడ్ గా దొరికితే ఇక్కడ కో

డిని కొనాలి , బూరు తీసి కొయ్యాలి , అప్పుడు గానీ వండుకోలేము . బోలెడు సమయం దానికే పోయేది . మేము యూనివర్సిటీ క్వార్టర్స్ దగ్గర ఉండేవాళ్ళం . కనీసం కోడి గుడ్లు కావాలంటే సుల్తాన్ బజార్ నుండి రాంకోఠి మధ్యలో ఓ షాప్ లో మాత్రమే దొరికేవి . అప్పటికి వంట గ్యాస్ సౌకర్యం వచ్చింది గానీ , కూపన్ సిస్టం .. దానికి పెద్ద క్యూలో నిలబడాల్సి ఉండేది . ప్రతిదానికీ కొండను తవ్వి ఎలుకను పట్టినట్టు ఉండేది .

ఇప్పుడు విదేశాలకు వెళ్లేవాళ్లకూ , యాభై అయిదేళ్ల క్రిందట వెళ్లిన మీకూ ముఖ్యమైన తేడా ఏమిటి ?

మేము డబ్బు సంపాదించుకోవడానికి వెళ్ళలేదు . మా వారికి కొత్త భాషలు నేర్చుకోవడం పట్ల ఉన్న ఆసక్తి , ఇతర భాషల సాహిత్యం , సంస్కృతీ అధ్యయనం చేయాలన్న తృష్ణ .. ఈ రెంటి వల్లనే యూనివర్సిటీలో జీతం, సీనియారిటీ నష్టపోయి కూడా జర్మనీ వెళ్ళాం తప్పితే మరొకటి కాదు . తిరిగి వచ్చాక కూడా మేమిద్దరం ఉద్యోగాలు చేస్తే తప్ప వీలు కాని పరిస్థితులే ఉండేవి .

ఇక ఇప్పుడు వెళ్ళేవాళ్ళు  ఉన్నత విద్య కోసమో , పరిశోధనల కోసమో , ఇక్కడ ఉద్యోగ అవకాశాలు లేకనో , మెరుగైన

జీవితం కోసమో , కేవలం డబ్బు కోసమో .. ఇలా ఎవరి కారణాలు వారికి ఉండొచ్చు .

మీరు యూనివర్సిటీ ఉద్యోగం కొరకు ప్రయత్నించలేదా ?

ఎమ్మే లో కాలేజీ వాళ్ళు పొరపాటుగా నా ఇంటర్నల్ మార్కులు యూనివర్సిటీ వారికి పంపలేదు .అందుకని నాకు పీజీ లో హయ్యర్ థర్డ్ క్లాస్ వచ్చింది . అందులో నా పొరపాటు ఏ మాత్రం లేకపోయినా ఫలితం నేను భరించాల్సి వచ్చింది . అలా యూనివర్సిటీ జాబ్ రాలేదు . 1970 లో మళ్ళీ విద్యాసంస్థలు తెరిచాక కొన్నాళ్ళు తార్నాకా లోని సెయింట్ ఆన్స్ లో పనిచేశాను . 1971 లో ఇంటర్వ్యూ లో సెలెక్ట్ అయి నారాయణ్ గూడా రెడ్డి కాలేజీ లో పార్ట్ టైం లెక్చరర్ గా చేరి , ఆ తరువాత ఫుల్ టైమర్ గా మారాను . 2000 లో రిటైర్ అయ్యేదాకా అక్కడే పని చేశాను . అప్పుడు ఎయిడెడ్ కాలేజీగా ఉండేది , తరువాత అటానమస్ అయింది .

మీకు సాహిత్య సృజన పట్ల మక్కువ ఎలా కల్గింది ?

చిన్నప్పుడు స్కూల్ రోజుల్నుంచీ వివిధ పుస్తకాలు చదవడం అలవాటయిందన్నాను కదా ! ఎమ్మే లో నా సబ్జెక్టు తెలుగు గనుక అలా కూడా బాగా సాహిత్యం చదివాను . ఇక జర్మనీ లో ఉన్నప్పుడు జర్మన్ , ఇంగ్లీష్, సంస్కృతం భాషల్లో గొప్ప గొప్ప వాళ్ళ పుస్తకాలు చదివి వాళ్లెలా రాశారు , వీళ్ళేం చెప్పారు అని క్షుణ్ణంగా పరిశీలించడం , ఆ అధ్యయనాల్ని నోట్స్ గా రాయడం అలవాటయింది . పర్షియన్ , ఈజిప్షియన్  వంటి ప్రాచీన సంప్రదాయ సాహిత్యాన్ని చదవడం , ఆయా రచనల్ని మన తెలుగుతో , సంస్కృతంతో పోల్చడం , రాయడం .. అలా అప్పుడు కలిగిన ఆసక్తి కొనసాగింది .

కాల్పనిక సాహిత్యం .. ముఖ్యంగా స్త్రీలు రాసిన నవలలు పాఠకులను ఉర్రూతలూగిస్తూ , డబ్బు కూడా తెచ్చిపెడుతూన్న రోజుల్లో మీరు పరిశోధనాత్మక ,వాస్తవిక చిత్రణతో కూడిన రచనల్ని ఎంచుకోవడానికి కారణం ఏమిటి ?

ఎందుకో మరి నాకు తెలియకుండానే పరిశోధన , అధ్యయనం అంటే నాకు ఇష్టం ఏర్పడింది . దానికి తోడు జర్మనీ లో సంస్కృత

విభాగం ఇంచార్జిగా ఉన్నప్పుడూ , ఇక్కడికి వచ్చాక యూనివర్సిటీ సంస్కృత శాఖ లోనూ పనిచేసిన మా వారు గోపాల్ రెడ్డి కూడా ఈ విషయంగా చాలా సహకరించారు . ఆయన సహకారమే లేకపోతే వెయ్యి పేజీల ‘ సంస్కృత సాహిత్య చరిత్ర ‘ గ్రంథం రాయడం సాధ్యపడేది కాదు .

అంతే కాకుండా ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో తెలుగు శాఖాధిపతిగా ఉన్న ఆచార్య దివాకర్ల వెంకటావధాని గారి పర్యవేక్షణలో నేను రచించి సమర్పించిన సిద్ధాంత  గ్రంథం ‘ మను -వసు చరిత్రల తులనాత్మక పరిశోధనము ‘ నాకు 1975 లో పీ హెచ్ డీ  తెచ్చిపెట్టడమే కాక పాఠకుల , విమర్శకుల ప్రశంసలు అందుకోవడంతో  నా తరువాతి రచనలు ఆ దిశగానే సాగాయి ..

చాలా పుస్తకాలు  రచించిన మీరు వాటిని ఎలా ప్రచురణ లోకి తీసుకొచ్చారు ? శ్రమతో  బాటూ ఇదంతా ఎంతో ఖరీదైన వ్యవహారం కదా !

అవును . రాయడానికి ఎంత శ్రమైనా పడతాం గానీ , ప్రచురణ కష్టమైన పని . డబ్బుతో కూడుకున్నది కూడా! చాలా పుస్తకాలు నా స్వంత ఖర్చుతో వేసుకున్నవే !అయితే గోపాల్ రెడ్డి గారూ , నేనూ కల్సి రాసిన ‘సంస్కృత సాహిత్య చరిత్ర ‘ గ్రంథాన్ని ఆంధ్రప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడమీ వారు మొదట 1986 లో ప్రచురించారు . కాగితం ఖర్చుల క్రింద రెండు వేల రూపాయలు మాత్రం ఇచ్చారు . ఆ తరువాత అదే పుస్తకాన్ని పొట్టి శ్రీరాములు తెలుగు విశ్వ విద్యాలయం వాళ్ళు ఏడు సార్లు పునర్ముద్రించారు . ఆఖరి ముద్రణ 2000 కాపీలు తీసారు .

అలాగే 1991 లో ‘ తెలుగు నవల -అనుశీలనం ‘ పుస్తకం తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం వారి ఆర్ధిక సహాయంతో ముద్రింపబడింది . శ్రీ వెంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయం వారిచే 1993 లో ప్రచురింపబడిన ‘ ‘వేమన -నాట సంప్రదాయం ‘ గ్రంథానికి గాను టిటిడి ధర్మ ప్రచార పరిషత్ వారు నాకు కొంత డబ్బు ఇచ్చారు .

ఇక 1975-76  నాటి నా పిహెచ్డీ గ్రంథం ‘ మను -వసు చరిత్రల తులనాత్మక అధ్యయనము ‘ 1981 లో తెలుగు యూనివర్సిటీ వారు అచ్చు వేశారు .అలాగే నేను ఎమ్మే లో రాసుకున్న నోట్స్ ను యధాతథంగా 1982 లో ‘శ్రీనాథుని కవితా సౌందర్యము ‘ పుస్తకంగా వెలువరించాను .అదే విధంగా రెడ్డి విమెన్స్ కాలేజీ లో పని చేస్తున్నప్పుడు ఎమ్మే క్లాస్ కోసం ‘తెలుగు సాహిత్య చరిత్ర ‘ బోధించమన్నారు . అందుకోసం ఎంతో అధ్యయనం చేసి చారిత్రిక , సామాజిక నేపథ్యంలో తెలుగు సాహిత్య చరిత్ర అంశంపై నోట్స్ రాసుకుని విద్యార్థులకు బోధించడం జరిగింది .ఇది 1996 లో పుస్తకంగా వచ్చి 2004 లో పునర్ముద్రణ జరిగింది .

ఎన్నో యూనివర్సిటీలకు నా పుస్తకాల్లోని అధ్యాయాలు పాఠ్యఅంశాలుగా  ఎంపిక చేయబడ్డాయి .యూనివర్సిటీ పరిశోధక విద్యార్థులకూ , పోటీ పరీక్షల వారికీ ఈ పుస్తకాలు ఎంతో ఉపయోగపడ్డాయని సంతోషం కల్గింది .

రసావిష్కరణ అనే మాట సాధారణంగా కావ్య ప్రసక్తి వచ్చినపుడు మాట్లాడుతాం కదా ! మీరు రచించిన ‘ రస చర్చ -ఆధునికత ‘ అనే పుస్తకం గురించి చెప్పండి .

రస చర్చ నిజానికి కావ్య గ్రంథాల విషయంలోనే జరుగుతుంది . కానీ ఆధునిక సాహిత్యంలో కూడా బహు పాత్రలు , ఎక్కువ సందర్భాలు , అనేక సన్నివేశాలు కలిగి ఉండే నవలల విషయంలో రసపుష్టి ఉంటుందని చెప్పే ప్రయత్నం చేశాను .ఈ పుస్తకం 2010 లో వచ్చింది . సాహిత్య ప్రక్రియ వేరు కావచ్చు గానీ , ప్రాచీన కావ్యాలలోలాగానే నవలల్లో కూడా ఒక సమగ్ర జీవితం , లేదా కొన్ని జీవితాలకు సంబంధించిన పూర్తి చిత్రణ , విశ్లేషణ ఉంటాయి . ఒక కవి కావ్యంలో ఏమి చెప్పాడో అదే మాదిరిగా ఒక రచయిత తన నవలలో వర్ణించిన భావాలను పాఠకుడు పూర్తిగా మమేకమై అనుభవించడమే రసావిష్కరణం . ఇది కవితలో , కథలో , నాటకంలో కూడా ఉంటుంది గానీ ,నిడివి దృష్ట్యా  నవలలో ఎక్కువ .

పరిశోధనాత్మక సైద్ధాంతిక రచనలకే పరిమితమైన మీరు కాల్పనిక నవలలు రాయడం ఎప్పుడు ఎలా ప్రారంభించారు ? మీ నవలల గురించి చెబుతారా ?

ముందే చెప్పినట్టు నవలలో సమగ్ర జీవన చిత్రణ ఉంటుంది . అయితే నా నవలలు పూర్తిగా కాల్పనికమైనవి కావు . వాస్తవ జీవితాల ఆధారంగా వ్రాయబడ్డవే . తొలి తెలంగాణా ఉద్యమం , రజాకార్ల ఆగడాలు , ఆ రోజుల్లోని సాంఘిక , ఆర్ధిక జీవన స్థితిగతులు , కొన్ని అనుభవాలు , జ్ఞాపకాలూ … వీటి  నేపథ్యంతో 1990 లో ‘ మలుపు తిరిగిన రథచక్రాలు ‘ నవల రాశాను . దాశరథి రంగాచార్య గారికి చూపిస్తే ‘ ఇట్లాoటి నవలలు ఇప్పుడెవరూ వెయ్యరు , మీరు  స్వంతంగా ప్రచురించుకోవడం మంచిది ‘ అని సలహా ఇచ్చారు . ఆ తరువాత 1994 లో ‘ సంకెళ్లు ‘నవల రాశాను .

స్త్రీ వాదం ఉధృతంగా తలెత్తిన రోజుల్లో మీరు రచించిన ‘ ఆకాశంలో విభజన రేఖల్లేవు ‘ ఏ విధంగా ప్రత్యేకమైనదని భావిస్తారు ?

జ : స్త్రీ పురుషులిద్దరూ సమానమే ! ఏ ఒక్కరు ఇతరుల స్వేచ్ఛను , వ్యక్తిత్వాన్ని కించపరిచి అణగదొక్కాలని చూసినా అది దోపిడీనే అవుతుంది . అయితే , స్త్రీ వాదం స్త్రీలకు మాత్రమే సంబంధించిన విషయం కాదు . స్త్రీ ఆధిక్యత రావాలంటే కూడా సరికాదు .మొత్తం సమాజానికి సంబంధించిన విషయం ఇది . పురుషులు మారితేనే , స్త్రీని తమతో సమాన హక్కులున్న వ్యక్తిగా గుర్తించి , గౌరవిస్తేనే ఆదర్శ సమాజం ఏర్పడుతుంది . మహిళా ఉద్యమాల ఆశ , ఆశయం ఇదే అని చెప్పే ప్రయత్నం చేశాను .

ఆత్మకథ రాయాలని ఎందుకు అనిపించింది ? దాని గురించి చెప్పండి .

జ : నేను పుట్టి పెరిగిన తెలంగాణా వాతావరణం ఇతర తెలుగు ప్రాంతానికి పూర్తిగా భిన్నమైనది . స్వరాజ్య పోరాటం , బీదరికంతో పోరాటం , చదువుకోవడం కోసం పోరాటం ఆ కాలంలోని ఆడపిల్లలందరికీ సమానమే అయినా ఇక్కడ ,  నిజాం పాలన నుండి విముక్తి కోసం పోరాటం అదనం . రజాకార్ల దుశ్చర్యలు , రైతాంగ పోరాటాలు ప్రత్యక్షంగా చూసిన అనుభవం , ఆ తరువాతి రోజుల జ్ఞాపకాలు అందరితో పంచుకోవాలనిపించి ‘ ముసురు ‘ పేరుతో నా ఆత్మకథ రాసి 2010 లో ప్రచురించడం జరిగింది . తెలంగాణా స్త్రీలలో ఆత్మకథ రాసిన తొలి వ్యక్తిని నేనే అని పరిశీలకులు అన్నారు .

మీ ఇతర రచనలన్నీ ప్రచురణకు నోచుకున్నాయా ? ప్రస్తుతం ఏమి రాస్తున్నారు ?

నేను రాసిన  నవలలే కాకుండా , కథలు కూడా సంపుటాలుగా ముద్రించబడ్డాయి . 1998 లో విసుర్రాయి , 2001 లో ‘ మింగుతున్న పట్నం ‘ 2005 లో ‘ వ్యాపార మృగం ‘ 2010 లో ‘ మార్క్స్ పుట్టాలి ‘ 2014 లో ‘ నిత్య కల్లోలం ‘ పుస్తకాలుగా వచ్చాయి .ఇప్పుడయితే ఏమీ రాయడం లేదు .

ప్రస్తుతం దినపత్రికలో సీరియల్ గా వస్తున్న ‘ తెలంగాణా తెలుగు సాహిత్య చరిత్ర ‘ గురించి చెబుతారా ?

ఇది 2015 లోనే రాశాను . నమస్తే తెలంగాణా లో సీరియల్ గా ప్రస్తుతం వేస్తున్నారు . చాలా మంది తెలంగాణా అభిమానులే కాక , పరిశోధక విద్యార్థులు , పోటీ పరీక్షలకు చదివే వారు ఫోన్లు చేసి మెచ్చుకుంటున్నారు . తెలంగాణా గడ్డ మీద ఉద్భవించిన సాహిత్యం చాలా విలువైనది . అయితే ఎక్కువ భాగం గుర్తింపుకు నోచుకోకుండా పోయింది . దానిని వెలికి తీసి వెలుగు లోకి తీసుకు రావాల్సిన అవసరం ఉంది .

ఒక ప్రక్కన పరిశోధన , మరో ప్రక్కన ఉద్యోగం , ఇంకొక ప్రక్కన రచనా వ్యాసంగం , అన్నిటికన్నా ముఖ్యం ఇంటి పని , పిల్లల పెంపకం .. ఇవన్నీ ఎలా సాధ్యపడ్డాయి ?

మొదట్లో మా పాపను కొన్నాళ్ళు , మా బాబును చాలా ఏళ్ళు మా అమ్మే పెంచింది . ఇక నేను ఉద్యోగం చేస్తున్నప్పుడూ , తరువాత కూడా రాములు అన్నతడు మా ఇంట్లో వంట చేయడమే కాదు , పనులన్నీ చేసి పెట్టేవాడు . ఆడవాళ్ల. వ్యాసంగాలన్నీ వంటిల్లు మింగేస్తుంది .ఆ విధంగా రాములు నా  బరువును చాలా మటుకు తగ్గించాడు . అందరికీ ఆ అవకాశం దొరకదు .అందుకే , నా  ఫ్లాట్ పక్కనే  …అతనికి కూడా ఒక ఫ్లాట్ కొనిచ్చాను .

మీరు ఎన్నో దేశాలు పర్యటించారు కదా , యాత్రా రచనలేవైనా చేశారా ?

అవును , జర్మనీ మొదలుకొని ఈజిప్టు , ఇంగ్లాండ్ , స్పెయిన్ , ఇటలీ , జపాన్ , చైనా దేశాలన్నీ తిరిగాను . 2011 లో ‘ అద్భుత చైనా యాత్ర ‘ రచించాను .

 

మీ పిల్లలకు మీ సాహితీ వారసత్వం వచ్చిందా ? పుస్తకాలు చదువుతారా ? రచయితల పిల్లలకు కూడా పుస్తకాలు చదివే అలవాటు లేకపోతే ఇతరులెలా చదువుతారు అన్న మాటతో మీరు ఏకీభవిస్తారా ?

లేదు . మీ మూడు ప్రశ్నలకూ నా సమాధానం ఇదే ! ఒక వృత్తిలో ఉన్నవారి పిల్లలు అదే వృత్తి చేపట్టాలని లేదు . పైగా రచన వృత్తి కాదు , ప్రవృత్తి . ఇక పోతే పుస్తక పఠనం లాంటి అభిరుచులు ఎవరికి వారు పెంపొందించుకోవాలి. ఇప్పటి వేగవంతమైన జీవన విధానంలో డబ్బు సంపాదించడం , అనుభవించడం .. వీటికే జీవితం సరిపోతోంది . ఎవరి పిల్లలయినా ఇంతే ! అయితే పాఠకులు , పుస్తక ప్రేమికులు ఎప్పుడూ ఉంటారు .

సాహిత్యం బతికి బట్ట కట్టాలంటే ఏమి చేయాలి ? వర్ధమాన రచయితలకు , పరిశోధకులకు మీరిచ్చే సందేశం ఏమిటి ?

ప్రస్తుతం ప్రపంచ సాహిత్యంతో పోటీ పడుతూ తెలుగు రచనలు బాగానే వస్తున్నాయి .నవలలు తగ్గినా కవిత్వం , కథలు చాలా వస్తున్నాయి .ఈ మధ్య కాలంలో సాహిత్యంలో కొత్త వాదాలేవీ రాలేదు . అయితే విదేశాల్లోలాగా రచనను వృత్తిగా తీసుకునే పరిస్థితి మన దగ్గర లేదు . ప్రింట్ పత్రికలు మూతబడుతున్నాయి. ఆన్ లైన్ వెబ్ మ్యాగజైన్లు వస్తున్నాయి . ఎలాంటి రెమ్యూనరేషన్ లభించడం లేదు. ఒకప్పుడు పత్రికలు ఆడవాళ్లే ఎక్కువగా చదివేవారు . వాళ్లంతా ఇప్పుడు టీవీ సీరియల్స్ కీ , రకరకాల గేమ్ షో లకీ అలవాటు పడ్డారు . అయితే నిరాశపడవల్సిందేమీ లేదు . చదివేవాళ్లే చదువుతారు .

మన విద్యావిధానం సరిగా లేదు . నిరుద్యోగం ఎక్కువగా ఉంది . ఉపాధి లేనపుడు పుస్తకాలేం కొంటారు , ఏం రాస్తారు ? పాఠశాల , కళాశాల స్థాయిలోనే సాహిత్యానికి కొంత ప్రోత్సాహం ఉండాలి . సెలవుల ముందు కొన్ని పుస్తకాలు కేటాయించి సెలవుల్లో చదవమని స్కూల్స్ తెరిచాక వాటిపై వ్యాసరచన , ఉపన్యాస , చర్చ , క్విజ్ లాంటి పరీక్షలు పెట్టి వాటికి కొన్ని మార్కులు కేటాయించాలి . అప్పుడే పిల్లలకు సాహిత్యంతో పరిచయం ఏర్పడుతుంది .

రచనలు చేయాలనుకునే వారు ముందు బాగా చదవాలి . ఏమీ చదవకుండానే రాయాలనుకోకూడదు . వివిధ రచనా ప్రక్రియల్ని అర్థం చేసుకోవాలి . నిఘంటువులను చూడాలి . దానివల్ల భాషాసంపత్తి పెరుగుతుంది . చాలా మంది ఇవేవీ చేయడం లేదు . తప్పులతో రాస్తున్నారు .  తప్పు పదప్రయోగాలు చేస్తున్నారు . తప్పు ఉపమానాలు వాడుతున్నారు . ఇక యూనివర్సిటీ వాళ్ళు కూడా సరిగా అధ్యయనం చేయడం లేదు . ముందు వాళ్ళు రాసిన వాటిల్లోంచి అందులోంచి కొంత .. ఇందులోంచి కొంత ముక్కలు తెచ్చి పేర్చి వ్యాసాలూ , పుస్తకాలూ రాసేస్తున్నారు . ఈ ధోరణి మారాలి . అప్పుడే తెలుగు సాహిత్యం నిలబడుతుంది .

 

డాక్టర్ అమృతలత ఒక మంచి రచయిత్రిగా తెలుగు పాఠకులకి తెలుసు . నాణ్యమైన విద్య నందించేపాఠశాలల , కళాశాలల స్థాపకురాలిగా నిజామాబాద్ జిల్లావాసులకు తెలుసు . ఒక మంచి సంపాదకురాలిగా, ప్రచురణకర్తగా ‘ అమృత కిరణ్ ‘ పక్ష పత్రిక పాఠకులకూ , తెలంగాణా ఉద్యమ సమయంలో అక్షర సేనానిగా ‘ గాయాలే గేయాలై ‘ , ‘ వెతలే కథలై ‘ కవితా , కథా సంకలనాల సంపాదకురాలిగా తెలంగాణా అభిమానులకుతెలుసు . వివిధ రంగాలలో విశిష్ట మహిళలకు ఇచ్చే ‘ అపురూప అవార్డుల వ్యవస్థాపకురాలిగా , నిజామాబాద్ సాహిత్య కళా రంగ ప్రసిద్ధులకు బహూకరించే ‘ ఇందూరు అపురూప అవార్డుల ‘ ద్వారాసాహిత్య కళాభిమానులకు తెలుసు . ప్రశాంతమైన పరిసరాల్లో ఒక అందమైన ఆలయాన్ని నిర్మించి ఇచ్చిననిరాడంబర వ్యక్తిగా సామాన్య భక్తులకు తెలుసు .  వీటన్నిటికీ మించి స్నేహశీలి , నిగర్వి , మృదుభాషి , దానశీలి , కర్తవ్య నిర్వహణ లో , క్రమ శిక్షణ లో రాజీ పడని వ్యక్తిగా ఎందరికో తెలిసిన డా . అమృతలత గారి తోముఖాముఖి మయూఖ కోసం :

1 .ప్రశ్న : మీకు సాహిత్యం పట్ల ఇష్టం ఎలా మొదలయింది ? మీ బాల్యం లో సాహిత్యానికి దోహదపడినఅంశాలేవైనా ఉన్నాయా?

జ : చిన్న తనంలో మా పెద్దన్నయ్య దగ్గర ఉండి చదువుకుంటున్నప్పుడు అన్నయ్య ఇంటికి చందమామ , బాలమిత్ర , ప్రజామత , కృష్ణా పత్రిక ,జాగృతి , ఆంధ్ర పత్రిక , ఆంధ్ర ప్రభ ..ఇలా బోలెడు పుస్తకాలుతెచ్చేవాడు . అవన్నీ చదివే దాన్ని . అన్నయ్య ఇచ్చే పాకెట్ మనీ తో నిజామాబాద్ లోని ‘అరుణా బుక్ హౌస్ ‘ లో బాలల బొమ్మల రామాయణం , భట్టి విక్రమార్క కథలు , వేయి శిరస్సులు ఖండించిన అపూర్వచింతామణి పుస్తకాలు కొనుక్కొని చదివేదాన్ని . సెలవుల్లో జక్రాన్ పల్లికి వెళ్ళినప్పుడు మా క్లాస్ మేట్స్ కొందరుడిటెక్టీవ్ నవలల్ని అద్దెకు తెచ్చి ఇచ్చేవారు . మేముండే గడీ ఎదురుగా ఉన్న గ్రామ పంచాయతీకి ‘ ఆంధ్రభూమి ‘ దినపత్రిక వచ్చేది . సభ్యులందరూ చదివాక నేను తెచ్చుకుని చదివి మళ్ళీ జాగ్రత్తగా ఇచ్చేసేదాన్ని . తరువాతి రోజుల్లో వార పత్రికలూ , పక్ష , మాస పత్రికలూ చదివితే  కుటుంబ సమస్యలూ , సామాజికజీవితమూ , మనుష్యుల మనస్తత్వాలూ తెలుస్తాయని తెలియజెప్పింది మా మేన వదిన కూతురు సరోజక్క . ఇవన్నీ కలిసి నాకు సాహిత్యం పట్ల ఆసక్తి కలిగేలా చేశాయి .

2 .ప్రశ్న : మీ పాఠశాల విద్యాభ్యాసం గురించి చెప్పండి . అప్పటికీ ఇప్పటికీ విద్యా వ్యవస్థలో మీరు గమనించినమార్పులు ఏమైనా ఉన్నాయా ? ముఖ్యంగా విద్యార్థులకూ , సాహిత్యానికీ ఉండే సంబంధం ఎలా ఉంది ?

జ : అరవై ఏళ్ల క్రితం తెలంగాణాలో ఆడపిల్లలు చదువుకోవడానికి ఎన్ని కష్టాలు పడాలో అవన్నీ నేనూపడ్డాను . అయితే నా చదువుకు మా ఇంటి వాళ్ళ ప్రోత్సాహం చాలా ఉంది . ఊరు దాటాక , నేను మాపెద్దన్నయ్య ఇంట్లోనూ , చిన్నక్క ఇంట్లోనూ ఉండి చదువుకున్నాను .అప్పట్లో ప్రతి క్లాస్ లోనూ నలుగురో , అయిదుగురో ఎగువ మధ్య తరగతి కి చెందిన ఆడ పిల్లలుండేవారు . మిగతా అమ్మాయిలకు చదువుఅందని పండే !  పడకల్ , జక్రాన్ పల్లి , అర్గుల్  గ్రామాల్లోనూ , జిల్లా కేంద్రమైన నిజామాబాద్ లోనూ , కరీంనగర్ జిల్లా లోని హుజురాబాద్ లోనూ నా స్కూల్ విద్య కొనసాగింది . నా మూడో తరగతి లోనే నేను రోజామూడు కిలోమీటర్లు , ఎనిమిదో తరగతిలో అయిదు కిలోమీటర్లు నడిచి స్కూల్ కి  వెళ్లాల్సి వచ్చేది .

అప్పట్లో గురువులు విద్యార్థుల పట్ల తల్లిదండ్రులుగా , బాధ్యతగా ఉంటే , విద్యార్థులు గురువుల పట్ల భయభక్తులతో , గౌరవంతో ఉండేవారు . ఆనాటి పాఠశాల విద్య బలమైన సంస్కారపు పునాది ఏర్పరచేది . ఇప్పుడు ఎవరైనా విద్యార్థిని మందలిస్తే పేరెంట్స్ ఆ టీచర్ పైకి యుద్ధానికి వస్తారు .అప్పట్లో మా పిల్లలనుకొట్టినా సరే , మంచి చదువు చెప్పమని కోరేవారు .

ఇక సాహిత్యం అంటారా … అప్పటి పిల్లలు ఇంత ఒత్తిడిలో చదువుకోలేదు .చదువుతో బాటు ఆటపాటలకీసమయముండేది .తెలుగు , హిందీ , ఇంగ్లీష్ భాషా ఉపాధ్యాయులు ఆయా పాఠాలు చెప్పేటప్పుడుఅనుబంధ పుస్తకాలను సూచించి చదవమనే వారు . కొనుక్కునే వాళ్ళు కొనుక్కోగా లేని వాళ్ళు లైబ్రరీ కి వెళ్లిచదువుకునే వారు . వాళ్ళల్లో ఎందరో సాహిత్యకారులుగా రూపుదిద్దుకునేవారు . ప్రముఖ రచయితలూ , కవులూ అప్పట్లో పాఠశాల రోజుల్లో రచనలు చేసిన వారే . పైగా మాతృభాషలో రచన చేయడం సులువు . ఇప్పటి విద్యార్థులు సాహిత్యమే కాదు  , కనీసం దిన పత్రికలని కూడా చదవడం లేదు . తడబడకుండాతెలుగు చదివే వాళ్ళే తగ్గిపోతున్నారు .

3 .ప్రశ్న :సమాజాన్ని బాగా చదివినవారే సాహిత్య సృజన చేయగలుగుతారని అంటారు కదా ? మీరుసమాజాన్ని అధ్యయనం చేయడం ఏ వయసులో మొదలయింది ? మీకు స్ఫూర్తి నిచ్చిన గురువులు ఎవరు ?

జ : ఊహ తెలిసిన నాటి నుండీ ఎవరైనా సమాజాన్ని చూస్తూ , చుట్టూ ఉన్న వ్యక్తుల్ని గమనిస్తూనేపెరుగుతారు . అయితే , కొందరికి తల్లిదండ్రుల గైడెన్స్ , గురువుల మార్గదర్శకత్వం విపరీతంగాదొరుకుతుంది . అది సంఘటనల్నీ , సందర్భాల్నీ , మనుషుల మనస్తత్వాల్నీ సరిగా అంచనా వేసి అవగాహనచేసుకోవడానికి ఉపయోగపడుతుంది . దానికి మంచి సాహిత్య పఠన తోడయితే , అలాంటి వారే రచనలుచేయగలుగుతారు . నా మట్టుకు నాకు చిన్నప్పుడు బాగా చదివిన పుస్తకాలే సాహిత్య సృజనకు తోడ్పడ్డాయి .

4 .ప్రశ్న : మీరు చిన్నప్పుడు పుస్తకాలు బాగా చదివేవారన్నారు . మీకు నచ్చిన రచయితలెవరు ? వారిలో  ఎవరిప్రభావం మీపై ఎక్కువగా ఉంది ?

జ : నచ్చిన రచయితలు ఒకరిద్దరని చెప్పలేను . రంగనాయకమ్మ గారి రచనలు బాగా నచ్చేవి . చందమామకథల్లోని సరళత , అంతర్లీనంగా ఒక నీతినీ , సంస్కారాన్నీ బోధించే విధానమూ , డిటెక్టీవ్ కథల్లోని సస్పెన్స్ , చివరికి దుర్మార్గులని పట్టుకోవడం బాగా నచ్చేవి . సున్నిత హాస్యం , కొసమెరుపూ ఉన్న కథలని ఎక్కువగాఇష్టపడతాను .

5 .ప్రశ్న : తెలంగాణాలో యాభై ఏళ్ల క్రితం స్త్రీ విద్య అంతగా కొనసాగే వాతావరణం లేదు . మరి మీరు ఇంతఉన్నత విద్య ఎలా అభ్యసించగలిగారు ?

జ : నన్ను డాక్టర్ గా చూడాలని మా బాపు ఎంతో ఆశించారు . కానీ , నా చిన్నతనంలో ఆక్సిడెంట్ లో చేతివేళ్ళు పోగొట్టుకున్నాను గనుక తరువాతి రోజుల్లో వైద్య విద్య  చదవలేకపోయానే బాధ ఉండేది . చదువు పట్లవిపరీతమైన ఇష్టం చిన్నప్పటి నుండీ ఉండేది . నా నాలుగేళ్ల వయస్సులో అమ్మా , నేను తొమ్మిదో తరగతిలోఉన్నప్పుడు మా బాపు చనిపోయారు . హై స్కూల్ విద్య వరకూ ఫరవా లేదు గానీ ఉన్నత విద్యకు ఆటంకంఏర్పడుతుందేమో అని చాలా భయపడ్డాను .ఆ సమయంలో మా బాపు నా కోసం ఒక ఎకరం పొలం తీసిపెట్టారని తెలిసి ఎంతో పొంగి పోయి అది అమ్ముకుని బి ఏ ,బి ఎడ్ చేసాను . ఆ తరువాత ఉద్యోగం చేస్తూఎమ్మే , ఎమ్మెడ్ చేసాను . మెడికల్ డాక్టర్ ని  కాలేక పోయినా పీ హెచ్డీ చేసి డాక్టరేట్ తీసుకోవాలని నా అరవైఅయిదవ ఏట శ్రీ పద్మావతి మహిళా యూనివర్సిటీ నుండి పరిశోధన చేసి డాక్టరేట్ అందుకున్నాను .

6 ప్రశ్న : చిన్నప్పటినుండీ మీరు పెరిగిన కుటుంబ వాతావరణం గానీ , మీ చుట్టూ ఉన్న సామాజికవాతావరణం గానీ మీ రచనకు తోడ్పడిందా ? మీ పూర్వీకులలో రచనలు చేసిన వారున్నారా ?

జ : మా పూర్వీకుల్లో కవులూ , రచయితలూ లేరు .మా కుటుంబంలో గానీ , నా చుట్టూ ఉన్న బంధువులు , స్నేహితుల్లో గానీ చాలా మంది దిగువ మధ్య తరగతికి చెందిన వారే . కడుపు నిండా భోజనం , ఏడాదికి ఒకసారి కొత్త బట్టలూ , అప్పుడప్పుడూ పట్నం వెళ్లడమే గొప్ప జీవితం మాకు ! నాలాంటి కొద్ది మందికి  తప్పమిగతా అమ్మాయిలకు పై చదువులు చదివే అవకాశమే లేదు . పదో తరగతిలోనో  అంతకు ముందో పెళ్లి , ఆతరువాత సంసారం , పిల్లలూ , బాధ్యతలు … వీటిల్లో పడి వచ్చిన చదువు మర్చిపోయిన వారే ! ఆ నేపధ్యంతప్పకుండా మనసులో ఉంటుంది , దాని గురించి రాయాలనీ ఉండేది . అయితే .. అప్పుడు దాదాపు అన్నిపత్రికలూ తెలంగాణా కంటే చదువు లోనూ , అభివృద్ధి లోనూ ముందున్న ఆంధ్రా ప్రాంతపు ప్రచురణకర్తలచేతుల్లో ఉండేవి . వాళ్ళు తెలంగాణా రచయితలను గానీ , ఇక్కడి వాతావరణం ప్రతిబింబించే రచనలనుగానీ పెద్దగా ప్రోత్సహించలేదు .మన రచన ప్రచురింపబడాలంటే మనది

7 ప్రశ్న :తెలంగాణలో కవిత్వం రాసేవాళ్ళు ఎక్కువ. మీరు స్కూల్ రోజుల్లోనే కవిత్వం రాశారు . మరి తరువాతిరోజుల్లో దాన్ని కొనసాగించకుండా , ఇతర సాహిత్య ప్రక్రియల వైపు వెళ్ళడానికి కారణం ఏమిటి ?

జ : నేను మొదట రాసింది కవితనే అయినా .. మొత్తంగా నాలుగయిదు కవితలకు మించి రాయలేదు . కవిత్వం రాయడానికి కావలసిన భాష , సాంద్రత ,అభివ్యక్తి  నాకు లేవు గనుకనే కవిత్వం జోలికి వెళ్ళలేదు . అయితే ..మంచి కవిత్వం ఎవరు రాసినా చదివి ఆనందిస్తాను . ఇక పోతే .. తరువాతి రోజుల్లో ఏది రాసినామా పాఠశాలల విద్యార్థులు వేదికపై పాల్గొనేందుకు వీలుగా చిన్న నాటికలు , గేయాలూ రాసాను . ఒక రకంగాగేయ రచన కూడా లయకు ఒదిగే కవిత్వమే కదా !

8 ప్రశ్న : కాలేజీ జీవితపు మాధుర్యం తో ‘ సృష్టిలో తీయనిది ‘ నవల రాశారు కదా ! ఆ తరువాత నవలలురాయక పోవడానికి ఏదైనా కారణం ఉందా ?

జ : చదువులో వెనుకబడిన మా నిజామాబాదు జిల్లాలో ..విద్యార్థుల ముంగిట్లోకి నాణ్యమైన విద్యను తీసుకురావాలన్న తపనతో ఎన్నో విద్యా సంస్థలు స్థాపించి , వాటి నిర్మాణ ,నిర్వహణ , అభివృద్ధి పనులలోరేయింబవళ్లు తలమునకలయ్యే స్థితిలో మరే రచనలూ చేయలేకపోయాను .

9 ప్రశ్న : మీరు వ్యవసాయ కుటుంబం నుంచి వచ్చారన్నారు కదా ! వ్యవసాయమంటేనే కష్టాలు .. అందునాతెలంగాణా లో ! ఆ కష్టాలు మిమ్మల్ని తీర్చిదిద్దాయా ?

జ : కష్టాల్ని కొందరు సవాలుగా తీసుకుని ఆ అనుభవాలతో జీవితాన్ని తీర్చి దిద్దుకుంటే ఇంకొందరునిరాశావాదులై జీవితం పై విరక్తి పెంచుకుంటే , మరి కొందరు ఏ మార్గం లోనైనా డబ్బు సంపాదించేమోసగాళ్ళుగానో , లేక సమాజం పై కసితో తీవ్ర వాదులుగానో  మారుతారు . కష్టాలను నిందిస్తూ కూర్చునేబదులు ఆత్మ విశ్వాసం తో కృషి చేస్తే తప్పక విజయం సాధిస్తామనేది నా భావన , అనుభవం కూడా ! మనంఏదో కొంత సాధించగానే కళ్ళు నెత్తికెక్కి ప్రవర్తించకుండా తోచినంత సాటి వారికి సాయపడడం , వారు పైకిరావడానికి కావాల్సిన మార్గదర్శకత్వాన్ని ఇవ్వడం కనీస బాధ్యత అని భావిస్తాను . పోతే .. వ్యవసాయదారులకష్టాలు మటుకు ఇప్పటికీ అలాగే ఉండడం శోచనీయం

10 ప్రశ్న : మిగతా ప్రైవేట్ పాఠశాలలతో పోలిస్తే మీ పాఠశాలల ప్రత్యేకత ఏమిటి ? మీ విద్యార్థులు కథలూ , కవిత్వం రాస్తారు , ఆటలూ , పాటలూ నేర్చుకుంటారు .. చదువు వెనక బడుతుందని తల్లిదండ్రులు ఏమీఅనరా ?

జవాబు : నిజమే , ఒక సాహిత్యమనే కాదు , మా విద్యార్థులు యోగా , సంప్రదాయ నృత్యాలూ , సంగీతం , మార్షల్ ఆర్ట్స్ , క్రీడలూ … ఇలా అన్నింటిలోనూ రాష్ట్ర ,జాతీయ , అంతర్జాతీయ స్థాయిల్లో బహుమతులుగెల్చుకుంటూనే చదువులో అత్యున్నతంగా రాణిస్తారు . వారిలో దేశ విదేశాల్లో అద్భుతంగా రాణిస్తున్నకలెక్టర్లూ , డాక్టర్లూ , ఇంజినీర్లూ , అడ్వొకేట్లూ , ఇతర ఉద్యోగులూ ఎందరో ఉన్నారు .ఇక తల్లిదండ్రులకుఅభ్యంతరమేముంటుంది ? నిజానికి లలిత కళలు మనో వికాసానికీ , చదువుపై శ్రద్ధ పెరగడానికీ దోహదంచేస్తాయి కూడా . మా విద్యార్థుల్లో పాతిక మందికి పైగా పీజీ డాక్టర్లు ఇక్కడే .. మా నిజామాబాద్ జిల్లా లోనేవైద్య సేవలు అందిస్తున్నారు అంటే ఆనందమే కదా ! ఇటీవల విక్టోరియా మహారాణి చేతుల మీదుగాలండన్ లో తన వైద్య సేవలకు గాను అవార్డు తీసుకున్న డా . శ్రీధర్ మా విద్యార్ధి అవడం మాకు గర్వకారణం . మా దగ్గర చదువుకున్న ముప్పై అయిదు వేల మంది విద్యార్థుల్లో అలాంటి వాళ్ళు ఎందరో !

11 ప్రశ్న :‘ అమృతలత -అపురూప అవార్డ్స్ ప్రారంభించడానికి ఆలోచన ఎలా వచ్చింది ? పదేళ్లలోమరపురాని సంఘటనలు ఉన్నాయా ? ఇంత పెద్ద కార్యక్రమాన్ని ఎలా నిర్వహించగల్గుతున్నారు ?

జవాబు : చాలా ఏళ్లుగా  నా పరిశీలనలో ఉన్న విషయం ఏమిటంటే లలిత కళల్లో చాలా వాటికి మూలంసాహిత్యమే .రామాయణ , మహాభారత కథల నుంచీ … చరిత్రలో అనేక సంఘటనలూ , యుద్ధాలూ , సామాజిక పరిణామాలనూ అక్షరబద్దం చేసేదీ , యుగాల తరబడి నిలిపేదీ సాహిత్యమే ! ఆటల్లో క్రికెట్ కితప్ప మిగతా వాటికి గుర్తింపు లేనట్టుగా సినిమాలు , టీవీలకున్న ప్రాధాన్యత సాహిత్యానికివాళ లేదు . నిజానికి వాటికి కావాల్సిన కథలూ , మాటలూ , పాటలూ వంటి ముడి సరుకునందించేది సాహిత్యమే . అందులోనూ స్త్రీలు ఏ కళలోనైనా ప్రావీణ్యత సంపాదించాలంటే వారి వ్యక్తిగత జీవితాన్నీ , సమయాన్నీ చాలాఅడ్జస్ట్ చేసుకోవాల్సి , త్యాగం చేయాల్సి ఉంటుంది . అలాంటి ప్రతికూల పరిస్థితుల్లోనూ తమ కళల్నినిలుపుకుని సమాజానికి అందిస్తున్న మహిళల్ని గుర్తించి , గౌరవించాలని ఒక ఆలోచనకు రూపమేఅపురూప అవార్డులు . ఇక తెలంగాణా కథయిత్రుల ‘ వెతలే కథలై ‘ ఆవిష్కరణ సభలో డా . ముదిగంటిసుజాతా రెడ్డి గారికి అమృతలత జీవన సాఫల్య పురస్కార ప్రదానం తో మొదలైన అవార్డులు గత పదేళ్లుగాకొనసాగుతూ ఉండడం మీకు తెలిసిందే ! అన్ని కళా విభాగాల్లోనూ ఇచ్చే అవార్డుల్లో సింహ భాగంసాహిత్యానికీ .. అందునా సగానికి పైగా తెలంగాణా మహిళలకు చెందాలనేది మా అభిలాష . అవార్డుగ్రహీతలు దీన్ని అపురూపంగా , గౌరవంగా భావించడం …, రెండు వందలకు పైగా సాహితీ వేత్తలు పాల్గొనితమ ఇంటి పండుగలాగా ఈ పురస్కార సభను విజయవంతం చేయడం చూసి మా లక్ష్యం నెరవేరిందనిభావించాం . ఈ సందర్భంగా అవార్డు గ్రహీతల , అతిథుల జీవిత విశేషాలతో కూడిన ‘అభినందన ‘ ప్రత్యేకసంచిక ‘ కు కూడా మంచి పేరు వచ్చింది . విశిష్ట మహిళలకు అవార్డులివ్వాలనుకునే వారికి , పరిశోధకవిద్యార్థులకూ ఈ సావనీర్స్ ఉపయోగపడుతున్నాయి . పోతే ..బంధు మిత్రుల సహకారంతోనే ఈ కార్యక్రమందిగ్విజయంగా జరుగుతోంది . అందులోనూ సింహ భాగం నెల్లుట్ల రమాదేవి , కిరణ్ బాల గార్ల పాత్ర ఉంది .

12 .ప్రశ్న :మీరు ముందు రచయిత్రి , తరువాత టీచర్ .. ఆ తరువాత విద్యా సంస్థల వ్యవస్థాపకురాలు . వీటిల్లో మీకు ఏ పాత్ర ఇష్టం ? ఎందుకని ?

జ : నాకు అన్నిటి కన్నా టీచర్ పాత్రే చాలా ఇష్టం . విద్యార్థికీ , టీచర్ కీ ప్రత్యక్ష సంబంధం , అపురూపఅనుబంధం ఉంటుంది . టీచర్ తన విద్యార్థిని ప్రభావితం చేసి , ఉత్తమ పౌరుడిగా తీర్చి దిద్దగలడు .  రచయిత రచనల ద్వారా కొద్ది మంది ప్రభావితులయ్యే అవకాశం ఉందేమో గానీ , అది పాఠకుల మేధోస్థాయిని బట్టీ , వాళ్ళు ఆ రచనను చూసే కోణాన్ని బట్టీ ఉంటుంది . ఇక విద్యాసంస్థల నిర్వాహకులకైతేపాలసీ డెసిషన్స్ , టీచర్ల పని తీరు, అడ్మినిస్ట్రేషన్ వంటివి తప్పితే పిల్లలతో ప్రత్యక్ష సంబంధమే ఉండదు . నేను స్కూల్ పెట్టి టీచింగ్ కి దూరమయ్యాననే బాధ నన్ను అప్పుడప్పుడూ వేధిస్తూ ఉండడంతో కొన్ని సార్లుక్లాసులు తీసుకుంటుంటాను .

13 .ప్రశ్న :మీరు ‘ అమృత కిరణ్ ‘ అనే పక్ష పత్రిక పెట్టి రెండేళ్ల పాటు నడిపారు . పత్రిక పెట్టాలని ఎందుకుఅన్పించింది ? ఎందుకు ఆపేశారు ?

జ : నాకు ఇవాళ కొద్దో గొప్పో సాహిత్యంతో పరిచయం , అందులో ప్రవేశం ఉందంటే నేను చిన్నతనంలోచదివిన పత్రికలూ , పుస్తకాల వల్లే . అయితే చాలా పత్రికలు ఓ మాదిరి పేరున్న వాళ్ళ రచనలే వేసేవారు . దానితో ఒక పక్ష పత్రిక ప్రారంభించి ఎందరో వర్ధమాన రచయితలకు , కవులకు అవకాశం ఇవ్వాలని ‘ అమృతకిరణ్ ‘ స్థాపించి అనుకున్నట్లుగానే చాలా మంది కొత్త వాళ్లకు అవకాశం ఇచ్చాం . లబ్ద ప్రతిష్టులూ రాశారు. జిల్లా లోనే మొట్టమొదటి ఆఫ్ సెట్ ప్రింటింగ్ ప్రారంభించింది మేమే ! అయితే … మార్కెటింగ్ లో మెళకువలుతెలియక , సరిగా మార్కెటింగ్ , అడ్వర్టైజింగ్ చూసే వాళ్లు లేక దాన్ని మూసేయాల్సి వచ్చింది .

14 ప్రశ్న :‘ అమృతలత -అపురూప అవార్డ్స్ ప్రారంభించడానికి ఆలోచన ఎలా వచ్చింది ? పదేళ్లలోమరపురాని సంఘటనలు ఉన్నాయా ? ఇంత పెద్ద కార్యక్రమాన్ని ఎలా నిర్వహించగల్గుతున్నారు ?

జవాబు : చాలా ఏళ్లుగా  నా పరిశీలనలో ఉన్న విషయం ఏమిటంటే లలిత కళల్లో చాలా వాటికి మూలంసాహిత్యమే .రామాయణ , మహాభారత కథల నుంచీ … చరిత్రలో అనేక సంఘటనలూ , యుద్ధాలూ , సామాజిక పరిణామాలనూ అక్షరబద్దం చేసేదీ , యుగాల తరబడి నిలిపేదీ సాహిత్యమే ! ఆటల్లో క్రికెట్ కితప్ప మిగతా వాటికి గుర్తింపు లేనట్టుగా సినిమాలు , టీవీలకున్న ప్రాధాన్యత సాహిత్యానికివాళ లేదు . నిజానికి వాటికి కావాల్సిన కథలూ , మాటలూ , పాటలూ వంటి ముడి సరుకునందించేది సాహిత్యమే . అందులోనూ స్త్రీలు ఏ కళలోనైనా ప్రావీణ్యత సంపాదించాలంటే వారి వ్యక్తిగత జీవితాన్నీ , సమయాన్నీ చాలాఅడ్జస్ట్ చేసుకోవాల్సి , త్యాగం చేయాల్సి ఉంటుంది . అలాంటి ప్రతికూల పరిస్థితుల్లోనూ తమ కళల్నినిలుపుకుని సమాజానికి అందిస్తున్న మహిళల్ని గుర్తించి , గౌరవించాలని ఒక ఆలోచనకు రూపమేఅపురూప అవార్డులు . ఇక తెలంగాణా కథయిత్రుల ‘ వెతలే కథలై ‘ ఆవిష్కరణ సభలో డా . ముదిగంటిసుజాతా రెడ్డి గారికి అమృతలత జీవన సాఫల్య పురస్కార ప్రదానం తో మొదలైన అవార్డులు గత పదేళ్లుగాకొనసాగుతూ ఉండడం మీకు తెలిసిందే ! అన్ని కళా విభాగాల్లోనూ ఇచ్చే అవార్డుల్లో సింహ భాగంసాహిత్యానికీ .. అందునా సగానికి పైగా తెలంగాణా మహిళలకు చెందాలనేది మా అభిలాష . అవార్డుగ్రహీతలు దీన్ని అపురూపంగా , గౌరవంగా భావించడం …, రెండు వందలకు పైగా సాహితీ వేత్తలు పాల్గొనితమ ఇంటి పండుగలాగా ఈ పురస్కార సభను విజయవంతం చేయడం చూసి మా లక్ష్యం నెరవేరిందనిభావించాం . ఈ సందర్భంగా అవార్డు గ్రహీతల , అతిథుల జీవిత విశేషాలతో కూడిన ‘అభినందన ‘ ప్రత్యేకసంచిక ‘ కు కూడా మంచి పేరు వచ్చింది . విశిష్ట మహిళలకు అవార్డులివ్వాలనుకునే వారికి , పరిశోధకవిద్యార్థులకూ ఈ సావనీర్స్ ఉపయోగపడుతున్నాయి . పోతే ..బంధు మిత్రుల సహకారంతోనే ఈ కార్యక్రమందిగ్విజయంగా జరుగుతోంది . అందులోనూ సింహ భాగం నెల్లుట్ల రమాదేవి , కిరణ్ బాల గార్ల పాత్ర ఉంది .

15 ప్రశ్న :మిగతా ప్రైవేట్ పాఠశాలలతో పోలిస్తే మీ పాఠశాలల ప్రత్యేకత ఏమిటి ? మీ విద్యార్థులు కథలూ , కవిత్వం రాస్తారు , ఆటలూ , పాటలూ నేర్చుకుంటారు .. చదువు వెనక బడుతుందని తల్లిదండ్రులు ఏమీఅనరా ?

 జవాబు : నిజమే , ఒక సాహిత్యమనే కాదు , మా విద్యార్థులు యోగా , సంప్రదాయ నృత్యాలూ , సంగీతం , మార్షల్ ఆర్ట్స్ , క్రీడలూ … ఇలా అన్నింటిలోనూ రాష్ట్ర ,జాతీయ , అంతర్జాతీయ స్థాయిల్లో బహుమతులుగెల్చుకుంటూనే చదువులో అత్యున్నతంగా రాణిస్తారు . ఇక తల్లిదండ్రులకు అభ్యంతరమేముంటుంది ? నిజానికి లలిత కళలు మనో వికాసానికీ , చదువుపై శ్రద్ధ పెరగడానికీ దోహదం చేస్తాయి కూడా . మావిద్యార్థుల్లో పాతిక మందికి పైగా పీజీ డాక్టర్లు ఇక్కడే .. మా నిజామాబాద్ జిల్లా లోనే వైద్య సేవలుఅందిస్తున్నారు అంటే ఆనందమే కదా ! ఇటీవల విక్టోరియా మహారాణి చేతుల మీదుగా లండన్ లో తనవైద్య సేవలకు గాను అవార్డు తీసుకున్న డా . శ్రీధర్ మా విద్యార్ధి అవడం మాకు గర్వకారణం . మా దగ్గరచదువుకున్న ముప్పై అయిదు వేల మంది విద్యార్థుల్లో అలాంటి వాళ్ళు ఎందరో !

16 ప్రశ్న :‘ ఇచ్చుటలో ఉన్న హాయి ‘ మీకు బాగా తెలుసు .బాధల్లో ఉన్నవారికి సహాయం చేయడం , కొన్ని సార్లుఆశ్రయం, ఉపాధి కల్పించడం , విద్యార్థులకు , అనాథ స్త్రీలకు తోడ్పడడం , పుస్తకాలు వేసుకోలేనిరచయితలకు చేయూతనివ్వడం …. ఇలా చాలా గుప్త దానాలు చేస్తూంటారు . కానీ ఎక్కడా చెప్పుకోరు . ఎందుకని ? జనం క్యూ కడతారనా ?

జవాబు : మన జీవితం చాలా చిన్నది , విలువైంది కూడా ! ఇందులో మనం ఏ కాస్తయినా ఇతరులకుసహాయపడడం మనుషులుగా మన బాధ్యత , అంతే ! దాన్ని గొప్పగా ప్రచారం చేసుకోవడం ఎందుకు ? అదిసహాయం పొందిన వాళ్ళను న్యూనతకు గురి చేయడం , అవమానించడం కూడా ! ఇకపోతే తరతరాలకుసరిపోయేంత కూడబెట్టాలని నాకు కోరిక లేదు . నేను ఇతరులపై ఆధార పడకుండా జీవితం గడిచిపోతేచాలు . బద్దకస్తులకూ , నిజాయితీ లేని వారికీ నా దగ్గర చోటుండదు . అలాంటి వారికి నేనేమీ సహాయంచేయలేను .

17 ప్రశ్న . తెలంగాణా తొలి ఉద్యమం లో విద్యార్థిగా , మలి ఉద్యమంలో విద్యా సంస్థల ముందు టెంట్ వేసివిద్యార్థులను నడిపించిన వారుగా మీరు పాల్గొన్నారు . పోరాట సమయం లో అందరూ మహిళలే రచించిన’గాయాలే గేయాలై ‘ కవిత్వాన్నీ , ‘ వెతలే కథలై ‘ కథలనూ పుస్తక రూపంలో వెలువరించారు . ఒక తెలంగాణాప్రేమికురాలిగా ఇప్పుడేమంటారు ?

జ : మనం ఆశించిన తెలంగాణా వచ్చింది . మహిళలు అన్ని రంగాల్లో దూసుకు పోతున్న ఈ రోజుల్లో నేటితరం యువతులు రాజకీయాల్లోకి కూడా పెద్ద సంఖ్యలో వచ్చి స్వచ్ఛమైన సుపరిపాలన అందించాలి . ఆ రోజుతొందర్లో రావాలని ఎదురు చూద్దాం .