అనువాద సాహిత్యం

A WINTER EVENING                               – Anugu Narasimha Reddy
Like characters in a play
One after the other
crossing the crossroads
A mother dragging her child home
Shop keeper closing his shutters to ‘call it a day’
Lamp post chasing the twilight with intensified energy
Feeling chill, clouds trying to hid above the sky
The wind by hugging the snow whispering the story of a spirit silently
Sparrows practicing silence sitting among the leaves of a tree
Evening ‘Azaan’ flowing from the heart of a mosque
like a moral story from a monastery
Snow dries in the air as there is ‘no room’ to fall
Moonlight looking for the mirrors of the wall to shine
Stars winking their eyes somberly
Nandivardanam* climbing the gate to touch the heaven
As the roads exhibiting their narrowness daily
Someone trying to cut across the ‘sea of chill’ with his bike
It’s like painting a black image on the blackest canvas
The circle around the light is dancing
The village is covered tightly by the cold blanket
Hating the unnatural makeup of the so-called dearest
Protesting on multistoried buildings
Exhibiting enmity on aberrant urbanization
The breeze turned towards the sons of the soil

The fruit-cart at the corner
The plum jujube at the crossroads
Fried groundnut under the electricity pole
Inviting affectionately
The ‘mother chill’
The poor only provides shelter.

(Translated from Original Telugu Poem ‘Seethakalam … Sayamkalam’ by Dr. Palakurthy Dinakar)
*Flower plant called Nerium Coronarium

నాటకంలో పాత్రధారుల్లా

ఒక్కరొక్కరే చౌరస్తా దాటేస్తుంటారు

ఓ తల్లి వీపులో చరిచి పిల్లను లాక్కెల్తుంది

అమ్మింది చాల్లే అనుకొని

షాపాయన షెటర్ లాగేస్తుంటాడు

ముసకైన కొద్దీ హుషారై

చీకట్లను తరిమేస్తుంది దీపస్థంభఁ

మబ్బులకు చలేసి నింగిపైకెక్కి దాక్కుంటై

మంచును కావులించుకున్న గాలి రహస్యంగా

బూచి కథ చెబుతుంది

చెట్ల ఆకుల నడుమ పిచ్చుకలు

నిశ్శబ్ధాన్ని సాధన చేస్తుంటాయి

మున్నాశ్రమంలో నీతి గీతంలా

మజీరు హృదయం నుండి

సాయంకాలపు అజా ప్రవహిస్తుంది

కురవడానికి జాగా లేక మంచుగాల్లో కలుస్తుంది

వెన్నెల మెరవడానికి గోడల అద్దాల్నివెతుక్కుంటుంది

మూస్తూ తెరుస్తూ చుక్కలు

కన్ను గీటుదాటాడుతుంటాయి

దేవలోకాన్ని తాకి రావాలని

నందివర్ధనం గేటెక్కి చూస్తుంది.

రోజు కురుచదనం రోడ్లమీద ప్రదర్శన చేస్తుంటే

ఒకడు మహా నిరసనగా ఎడతెగని చలి సముద్రాన్ని

బైకు బాకుతో కోసుకుపోతాడు

నల్లటి కాన్వాసుమీద నల్లరంగు బొమ్మేసినట్లు

మనుషులంతా మసక చీకట్లో కలుస్తుంటారు

దీపం చుట్టూ వలయం నర్తిస్తుంది

ఊరి చుట్టూ చలి దుప్పటి ముసురుకుంటుంది

ఐనవాళ్ళు ఆహార్యం మీద అయిష్టంతో

బహుళ అంతస్తుల భవనాలపై నిరసనలతో

నాజూకుల, నాగరీకాల కృత్రిమత్వాలపై విరోధంతో

చలిగాలి మట్టి బిడ్డల దిక్కు మళ్ళుతుంది.

మూలమీద పండ్ల బండి

చౌరస్తాలో రేగుబండ్లు

కరెంటు స్థంభం కింద వేగిన పల్లీ

సాదరంగా ఆహ్వానిస్తై

చలి తల్లి దాక్కునేందుకు కూడా

పేద బతుకులే ఆశ్రయమిస్తై

ఈరోజు వివేకానంద స్వామి వర్ధంతి.ఆధ్యాత్మిక భాష లో చెప్పాలంటే మహా సమాధి లోనికి ప్రవేశించిన రోజు.ఈ సందర్భంగా ఆయన రాసిన ఓ వ్యాసం అనువాదం చేయాలనిపించింది.అది యూరపు ఖండం గురించినది,ఇంకా ముఖ్యం గా చెప్పాలంటే పారిస్ నగరం గురించినది.ఆయన చికాగో ఉపన్యాసం నిమిత్తం అమెరికా కి మాత్రమే  ప్రయాణించినట్లు చాలా మందికి తెలుసు కాని యూరపు లోని పలు దేశాల్లో కూడా ఆ తర్వాత పర్యటించారు. చాలా ఆసక్తికరం గా అనిపించింది. మరి అనువాదం లోపలికి వెళదామా..! సరే…!!

*                 *               *

“అసలు యూరప్ అంటే ఏమిటి..? ఎందుకని నల్లని వారు,కాంస్య,పసుపు రంగుల లో ఉన్నవారు,ఆసియా,ఆఫ్రికా,అమెరికా ఖండాల లో ఉన్న సమస్త నివాసితులు ఈ యూరోపియన్ల కి తలవంచారు..? ఈ కలియుగం లో ఎందుకని వీరు తిరుగులేని పాలకులయ్యారు..? ఈ యూరప్ ని అర్ధం చేసుకోవాలంటే ముందు ఫ్రాన్స్ ని అర్ధం చేసుకోవాలి.అవును దాని ద్వారానే రావాలి. పశ్చిమ దేశాల్లోని ప్రతి సమున్నత భావం ఇక్కడ అత్యున్నత స్థాయిని చేరుకుంది.ప్రపంచాన్ని శాసించే గొప్ప శక్తి యూరప్ అయితే దానిలోని ప్రధాన కేంద్రం పారిస్ నగరం.పాశ్చాత్య సంస్కృతి కి పట్టుగొమ్మ.

యూరపు కి సంబంధించిన నైతిక విషయాలు,మర్యాదలు,ఆచారాలు ఇంకా మంచీ చెడు వెలుగు చీకటి అన్నీ కూడా ఇక్కడ ఫలప్రద దశ ని పొందాయి.ఇది ఒక మహా సముద్రం వంటిది.దీనిలోపల ఎంతో విలువైన వజ్రాలు,పగడాలు,ముత్యాలు ఉన్నాయి.అదే విధంగా భయంకరమైన సముద్రజీవాలు,షార్క్ లు వంటివీ ఉన్నాయి. ఈ ఖండం అంతటికి కర్మ క్షేత్రం వంటిది ఫ్రాన్స్ దేశం.

చిత్తరువు లా తీర్చిదిద్దినట్లు ఉండే దేశం ఇది.మరీ చల్ల గా గానీ,మరీ వేడి గా గానీ ఉండదు.సారవంతమైన నేల.ఆకాశం నిర్మలం గా ఉండి,సూర్యుడు ఎంతో హాయి గా అనిపిస్తాడు. ఓక్,ఎల్మ్ వృక్షాలు విరివిగా ఉంటాయి.గడ్డి భూములు,మనోహరమైన పర్వతాలు, పారే సెలయేళ్ళు ఎంతో అందం గా ఉంటాయి. చైనా లోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో తప్పా ఇంత అందమైన దేశాన్ని నేను ఎక్కడా చూడలేదు. ఆ నీటి లోని సౌందర్యం,ఆ భూమి లోని మోహ భావం,ఆ గాలి లోని వెర్రితనం, ఆ ఆకాశం లోని ఉన్మత్త ఆనందం…ఆహా..!

ధనికులు,పేదలు ఇంకా యువకులు వృద్ధులు అందరూ తమ ఇళ్ళని,గదులని,వీథులని,తోటలని,ఇతర ప్రదేశాల్ని ఎంతో అందం గా,కళాత్మకం గా ఉంచుకుంటారు.మొత్తం దేశం అంతా కూడా చిత్తరువు లా ఉంటుంది. ప్రకృతి పట్ల,కళ పట్ల అటువంటి ప్రేమ ని ఒక్క జపాన్ లో తప్పా ఇంకెక్కడా నేను చూడలేదు.మహా నిర్మాణాలు ,తోటలు ఇంద్రుడి స్వర్గాన్నే తలపిస్తాయి. రైతులు పండిచే ఆ భూముల్లో కూడా…ప్రతి దాంట్లోనూ ఒక కళాత్మకతని ప్రయత్నించి సఫలమయ్యారు.

పారిస్ నగరం యూరపు ఖండ నాగరికత కి అత్యున్నత శిఖరం.గంగా నదికి గోముఖి ఎలాగో అలా.ఆ మహా నగరం ఎల్లవేళలా ఆనందం తో పొంగిపొర్లుతూ భూమి మీద స్వర్గం లా ఉంటుంది.లండన్ లో గాని,బెర్లిన్ లో గాని ఇంకెక్కడ గాని అలాంటి విలాసవంతమైన,ఆనందకరమైన జీవనం మనకి కనబడదు.అయితే ఒకటి నిజం…లండన్ లోనూ,న్యూయార్క్ లోనూ అపారమైన సంపద ఉన్నది.బెర్లిన్ లో గొప్ప జ్ఞాన సంపద ఉన్నది. అయితే వాటిల్లో ఎక్కడా ఫ్రాన్స్ వంటి నేల లేదు,ఫ్రెంచ్ వారిలో ఉండే జీనియస్ లేదు.సమృద్ధి గా ధనం ఉండవచ్చు గాక,జ్ఞానం ఉండవచ్చుగాక,ప్రకృతి సౌందర్యం ఉండవచ్చు గాక…కానీ మనిషి అనే వాడు ఎక్కడ..?

ప్రాచీన గ్రీకు ల యొక్క అంశయే ఈ ఫ్రెంచ్ ప్రజల్లో ఉన్నది. అప్పుడు మరణించి మళ్ళీ వీరి లో మొలకెత్తింది. ఎప్పుడూ సంతోషం గానూ,ఉత్సాహం గానూ ఉంటారు.దేనిపట్ల పట్టింపులేనట్లు గానూ,సిల్లీ గానూ ఉంటారు.మళ్ళీ కొన్నిసార్లు చాలా విచారం గానూ,పట్టింపు ఉన్నట్లు గానూ,ప్రతి పని పట్టుదల తో చేయాలనట్లు గా ఉంటారు.ఏ మాత్రం ఎదురుదెబ్బ వచ్చినా నిరుత్సాహం గా అయిపోతారు.అయితే ఆ నిరుత్సాహం కాసేపు మాత్రమే,మళ్ళీ ఆ ఫ్రెంచ్ వ్యక్తి మొహం కొత్త ఆశ,నమ్మకం తో కళకళ వెలుగులీనుతుంది.

యూరపు లోని యూనివర్సిటీలు అన్నిటికీ పారిస్ యూనివర్సిటీ యే మోడల్ అని చెప్పాలి.ప్రపంచం లోని అన్ని వైజ్ఞానిక అకాడెమీ లు ఫ్రెంచ్ అకాడెమీ కి అనుకరణలే.వలస దేశాల్లో సామ్రాజ్యాల్ని ఏర్పరచడం లో తొలిగురువు ఫ్రాన్స్ దేశమే.మిలటరీ,ఆర్ట్ విషయా ల్లో ఉపయోగించే పదసంపద చాలా వరకు ఫ్రెంచ్ పదాలే.చాలా యూరోపియన్ భాషల్లో ఉపయోగించే శైలీ విలాసం,పద బంధాలు ఫ్రెంచ్ భాష లో నుంచి తీసుకున్నవే.సైన్స్,తత్వశాస్త్రం,కళలు వంటి విషయాల్లో పారిస్ ఒక గని వంటిది అని చెప్పాలి.

ప్రతి చోట ఫ్రెంచ్ వారి నుంచి తీసుకున్న అనుకరణలు కనిపిస్తాయి.ఆయా విషయాల్లో ఫ్రెంచ్ వారు పట్టణ ప్రజలు కాగా మిగతా వారు గ్రామీణులు అనవచ్చు.ఫ్రెంచ్ వాళ్ళు ప్రారంభించినదాన్ని జెర్మన్లు,ఇంగ్లీష్ వాళ్ళు అనుకరిస్తుంటారు.అది యాభై ఏళ్ళ తర్వాత కావచ్చు, ఇరవై ఏళ్ళ తర్వాత కావచ్చు, విద్య లో గాని, సాంఘిక విషయాల్లో గాని, కళ ల్లో గాని…జరిగేది అదే..!

స్కాటిష్ రాజు ఇంగ్లండ్ కి రాజు అయినపుడు ఈ ఫ్రెంచ్ నాగరికత స్కాట్ లాండ్ దాకా పాకింది.అప్పుడు ఇంగ్లాండ్ లో గొప్ప తిరుగుబాటు భావాలు పెల్లుబికినాయి.ఇంగ్లాండ్ లో రాయల్ సొసైటీ లాంటి గొప్ప సంస్థలు స్కాట్ లాండ్ కి చెందిన స్టూవర్ట్ వంశపు రాజులు పాలించిన కాలం లోనే రూపుదిద్దుకున్నవి.

మళ్ళీ ఇంకొకటి,ఫ్రాన్స్ దేశం స్వేఛ్చ కి పుట్టినిల్లు.ఇక్కడ,ఈ పారిస్ నగరం నుంచే ప్రజాశక్తి ప్రవహించి యూరపు లోని పునాదుల్ని కంపింపజేసింది.ఆ రోజు నుంచి యూరపు యొక్క ముఖ చిత్రం మారిపోయి,కొత్త యూరపు ఉనికి లోకి వచ్చింది.స్వేఛ్చ,సమానత్వం,సౌభ్రాతృత్వం అనేవి ఇకమీదట వినిపించవు,కారణం ఇపుడు ఫ్రాన్స్ వేరే భావాల్ని ఇతర లక్ష్యాల నిమిత్తం అనుకరిస్తున్నది.అయితే ఫ్రాన్స్ వెదజల్లిన ఆ విప్లవ భావాలు యూరపు లోని అన్నిదేశాల్లోనూ తమ పని తాము చేసుకుంటూపోతూనే ఉన్నాయి.

ఒకరోజు ఇంగ్లాండ్ కి చెందిన ఓ ప్రసిద్ధ శాస్త్రవేత్త తో మాట్లాడాను. పారిస్ నగరం తో ఏ దేశం సంబంధం పెట్టుకుంటుందో ఆ దేశపు జనుల ప్రగతి లో ఆ మార్పు కనబడుతుంది.ప్రపంచానికి కేంద్ర బిందువు వంటిది అది అని ఆయన చెప్పాడు.వినడానికి కొంత అతిశయోక్తి లా ఉన్నా కొంత నిజమూ లేకపోలేదు. ఎవరు ప్రపంచానికి ఏ కొత్త భావాన్ని ఇవ్వాలన్నా పారిస్ చాలా అనువైన ప్రదేశం.

పారిస్ ఒక విషయాన్ని అంగీకరించిందంటే చాలు,మొత్తం యూరప్ అంతా కూడా దాన్ని ఆమోదిస్తుంది.ఒక శిల్పి,చిత్రకారుడు,సంగీతకారుడు,నృత్యకారుడు ఇంకా ఏ కళాకారుడు గాని మొదట పారిస్ లో పేరు తెచ్చుకోగలిగితే మిగతా అన్ని దేశాల్లో అతడు కీర్తిని గౌరవాల్ని పొందుతాడు.

మనదేశం లో పారిస్ నగరం యొక్క చీకటి కోణాన్ని మాత్రమే ప్రచారం చేశారు.అది భయంకరమైన ప్రదేశమని,భూలోక నరకమని..! కొంతమంది ఇంగ్లీష్ జాతీయుల అభిప్రాయం అది.ఇంద్రియ సుఖాలు తప్పా మరేది లేదనుకునే కొంతమంది ధనికులకి,సహజం గానే పారిస్ అంటే భోగ సంస్కృతి కి పర్యాపదం లా కనిపిస్తుంది.

పశ్చిమ దేశాల్లోని అన్ని పెద్ద నగరాల్లోనూ ఇవి సహజమే.అది లండన్,బెర్లిన్,న్యూయార్క్ ఏదైనా గానీ.అయితే తేడా ఏమిటంటే,మిగతా దేశాల్లో ఈ ఇంద్రియ సుఖాలు పొందే విధానాలు చాలా వల్గర్ గా ఉంటాయి. పారిస్ లోని దుమ్ము సైతం బంగారు ఆకుల తో కప్పినట్టుగా ఉంటుంది.మిగతా నగరాల్లోని విధానాలు బురద లో పొర్లాడే పంది లా ఉంటే,పారిస్ లో విధానాలు నెమలి సుతారం గా పింఛం విప్పి ఆడినట్లుగా ఉంటుంది.

సంతోషం గా, ఆనంద జీవనం గడపాలని ఏ దేశం మాత్రం కోరుకోదు..? అలా కానట్లయితే పలు ప్రదేశాలనుంచి ధనికులు అంతా ఇక్కడికి, ఈ పారిస్ కి ఎందుకు వస్తున్నట్లు..? ఎందుకని గొప్ప చక్రవర్తులు,రాజులు మారుపేర్ల తో ఇక్కడ నివసిస్తూ ఇంద్రియ సుఖాల్లో ఓలలాడుతుంటారు..?ప్రతి దేశం లోనూ ఎవరైనా సుఖమే గదా కొరుకునేది,తేడా ఏమిటంటే ఫ్రెంచ్ వాళ్ళు సుఖం పొందే విధానాల్ని ఒక సైన్స్ లా అభివృద్ధి చెసుకున్నారు.ఈ నిచ్చెన లో వాళ్ళు బాగా పై స్థాయి కి చేరుకున్నారు.

నేనొక లాంతరు పట్టుకుని
ఆ వరండాలలో నడుస్తూంటాను

పగిలిన స్లాబు నుండి కిందకు జారుతున్న నీటి బొట్లను వింటూ

పర్వతపు లోతుల్లో
పక్షిగూళ్ళలల్లో,
నా స్నేహితుల ఎడదల్లో నా నడక,

వారివి పాలరాతి కళ్ళు.
వెలుతురు నీడలు మాత్రమే చూడగలం
వారి ముఖాల మీద
జీవితం విసిరిన దుఃఖపు ఛాయలు.

చీకటి లోపలికి దారితీసే
దట్టమైన ప్రదేశానికి నా నడక,
ఏ శక్తులు లేని చోట,

నా అడుగుల ప్రతిధ్వని మాత్రమే…

కందిలి వెలుతురు అంతమయ్యే వరకూ నా నడక
విధి వశాత్తు అపరిచిత మలుపులో
నేను  శిలగా మారుతాను.

కానీ ప్రవేశద్వారం వద్ద, కొండచరియలు విరిగి
దారి మూతబడిందని
త్వరగా మరచిపోయాను,

ఒక సతతహరితారణ్యంలో
హిమనీనదం నుండి
సెలఏరు పారే చోట
ఆడజింక ఒకటి
తన మచ్చలకూనకు జన్మనిస్తుంది

మలయ మారుతం హఠాత్తుగా
చిక్కని ఆకుల ఉడతలను ఎగురవేస్తుంది,
అందరిలాగే నేనూ చూస్తూంటాను

ఉదయపు ప్రతి ఆనందాన్ని తిరిగి పొందుతాను ,
పొడవైన పండ్ల తోటలలోని
ప్రతి యాపిల్ రుచిని నేను ఆస్వాదిస్తాను
కాబట్టి నేను ప్రేమించిన ప్రతిదానిని
నేను ప్రశాంతంగా వదిలివేయగలను.

భూమి జలచరాలతో పాటు వంపు తిరిగిన మద్యం పాత్రలను,
ఇత్తడి షాన్డిలియర్లను మోస్తుంది.

ఎప్పుడో ఒక రోజు
కుక్కలు ఎలుగుబంటిని వెంటాడుతున్నప్పుడు
మంచునేల పై పగళ్ళు తెరుచుకుంటున్నప్పుడు

తరతరాల ప్రజలు
గోడలపై క్షీణించిన
మన అక్షరాలను అర్థంచేసుకుంటారు

పనికిరాని రాజభవనం
చాలా అల్పమైనదని

వారి స్వంత ఆనందాలెన్నో
మేము ఎరుగుదుమని తెలుసుకొని
ఆశ్చర్యపోతారు వారు.

(ఒరెగాన్-బర్కిలీ, 1964)

English poem by : Czeslaw Milosz (జెస్లో మిలోస్)

THOSE CORRIDORS

I walk those corridors by torchlight Hearing water trickle down onto broken

Deep into the mountain. In niches, busts of my friends, Their eyes are of marble. Only the light and shadow Throw over their faces a brief sour grimace of life.

So, farther into the labyrinth leading to the dark interior, Where there are no kobolds, only the echo of my steps. Until the torch gutters out, and on the unknown bend Where it is fated, I will turn to stone.

But at the entrance, blocked by a landslide and soon forgotm In a fir forest by a stream falling from a glacier, A doe will give birth to her freckled fawn and the air

Will unfurl intricate leafy spirals to other eyes, as once to m

And every joy of morning will be discovered again, Each savoring of an apple picked in the tall orchard.

So I can leave peacefully everything I loved.

The earth will carry aqueducts, amphoras, brass chandelier

And when some day dogs chasing a bear

Burst into a crevasse and people of far-off generations Decipher our angular letters on the walls

They will be amazed that we knew so many of their own Though our futile palace has come to mean so little.

Oregon-Berkeley, 1964

“మీరు తప్పు చేశారు”

ఒక సామాన్యునికి అన్యాయం చేసిన మీరు
నేరాన్ని చూసి అట్టహాసంగా నవ్వుతారు
మంచి చెడును కలగాపులగం చేసి
విచక్షణా పంక్తిని మసగ పరిచేందుకు
మీ చుట్టూ మపు గుంపును ఉంచుకుంటారు

ప్రతి ఒక్కరూ మీ ముందు నమస్కరించినప్పటికీ
ధర్మం వివేకం మీకు కలగాలని వారంటారు,
మీ గౌరవార్థం బంగారు పతకాలను పొందిన తర్వాత
మరో రోజు గడిపినందుకు సంతోషిస్తారు

సురక్షితంగా ఉన్నామనుకోకండీ,
కవి గుర్తుంచుకుంటాడు అన్నీ
మీరు ఒకరిని చంపవచ్చు, కాని మరొకరు పుడతారు
తేదీల వేసి రాసిన ఒప్పందం ఇది

ఒక శీతాకాలపు ఉషోదయాన
ఒక మంచి పని చేస్తారు మీరు,
ఒక చెట్టుకొమ్మ వంగి పోయేలా
ఉరితాడు కట్టుకొని వేలాడుతారు

(వాషింగ్టన్, D.C., 1950)
English poem by : Czeslaw Milosz (జెస్లా మిలోస్జ్)

YOU WHO WRONGED

You who wronged a simple man Bursting into laughter at the crime, And kept a pack of fools around you To mix good and evil, to blur the line,

Though everyone bowed down before Saying virtue and wisdom lit your way, Striking gold medals in your honor, Glad to have survived another day, you,

Do not feel safe. The poet remembers. You can kill one, but another is born. The words are written down, the deed, the date.

And you’d have done better with a winter dawn, A rope, and a branch bowed beneath your weight.

Washington, D.C., 1950

చెస్లా మిలోజ్

“చెస్లా మిలోజ్’ ఒక పోలిష్-అమెరికన్ కవి, గద్య రచయిత, అనువాదకుడు దౌత్యవేత్త.
20 వ శతాబ్దపు గొప్ప కవులలో ఒకడిగా గుర్తించబడ్డాడు. అతను 1980లో సాహిత్యానికి నోబెల్ బహుమతిని గెలుచుకున్నాడు. ( కవిత్వం లో నోబుల్ బహుమతి పొందిన మొదటి పోలాండ్ కవి ఇతనే). ఆ ప్రస్తావనలో, స్వీడిష్ అకాడమీ మిలోజ్ గురించి” ప్రపంచంలో మనిషి ఎదుర్కొన్న తీవ్రమైన సంఘర్షణలను బహిర్గతం చేసిన గొప్ప కవి” అని ప్రశంసించింది.

చెస్లా మిలోజ్ సెటెనల్, కౌనో గవర్నరేట్, రష్యన్ సామ్రాజ్యం లో 30 జూన్ 1911లో జన్మించాడు

14 ఆగస్టు 2004 (వయసు 93) క్రాకోవ్, పోలాండ్లో మరణించాడు.

ముఖ్యమైన రచనలు :
రెస్క్యూ -1945,  ద కాప్టివ్ మైండ్ – 1953,  ఎ ట్రేటైస్ ఆన్ పోయెట్రీ- 1957

భార్య పేర్లు: జనీన మిలోజ్ (1956-1986),  కరోల్ తిజ్పిన్(1992-2002)

సంతానం: ఆంథోనీ,  జాన్ పీటర్

చెస్లా మిలోజ్ కొడుకు ఆంథోని తన తండ్రి కవితలను కొన్నింటిని ఆంగ్లంలోకి అనువాదం చేశాడు. చెస్లా మిలోజ్ సోదరుడు ఆండ్రజ్ మిలోస్ (1917- 2002) కూడా సాహితీవేత్తే. అతడు పోలిష్ జర్నలిస్ట్, అనువాదకుడు, డాక్యుమెంటరీ చిత్రనిర్మాత. మిలోజ్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో వార్సాపై జర్మన్ ఆక్రమణ నుండి బయటపడి , యుద్ధానంతర కాలంలో పోలిష్ ప్రభుత్వానికి సాంస్కృతిక అనుబంధకర్తగా మారాడు. కమ్యూనిస్ట్ అధికారులు అతనిని బెదిరించినప్పుడు, అతను ఫ్రాన్స్ కు వెళ్ళాడు. యునైటెడ్ స్టేట్స్ లో బహిష్కరణను ఎదుర్కొన్నాడు. అక్కడ అతను బర్కిలీలోని కాలిఫోర్నియా విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రొఫెసర్ అయ్యాడు. అతని కవితలు ముఖ్యంగా అతని యుద్ధకాల అనుభవం గురించి వ్యక్తపరిచాయి. ‘ది క్యాప్టివ్ మైండ్’ అనే గద్యరచన స్టాలినిజం గురించి ఆయన చేసిన , ఒక ప్రముఖ వలస కళాకారుడిగా, మేధావిగా అతనికి పేరు తెచ్చి పెట్టింది.  జీవితమంతా మినోజ్  తన రచనలలో నైతిక విలువలు, రాజకీయాలు, చరిత్ర, విశ్వాసం వంటి అంశాలపై ప్రశ్నలను విశ్లేషించాడు. అనువాదకుడిగా, అతను పాశ్చాత్య రచనలను పోలిష్ ప్రేక్షకులకు పరిచయం చేశాడు,  పండితుడిగా సంపాదకుడిగా, పశ్చిమ దేశాలలో స్లావిక్ సాహిత్యంపై ఎక్కువ అవగాహన సాధించాడు.

మిలోజ్ 2004 లో పోలాండ్‌లోని క్రాకోవ్‌లో మరణించాడు. పోలాండ్‌లో ప్రసిద్ధ ధ్రువాలకు గౌరవ ప్రదేశంగా పిలువబడే చర్చి అయిన ‘స్కాల్కా’లోవిశ్లేషణ అతన్ని ఖననం చేశారు.

సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతితో పాటు, మిలోస్ ఈ క్రింది అవార్డులను అందుకున్నారు:

పోలిష్ PEN అనువాద బహుమతి (1974) ,  గుగ్గెన్‌హీమ్ ఫెలోషిప్ ఫర్ క్రియేటివ్ ఆర్ట్స్ (1976),  న్యూస్టాడ్ ఇంటర్నేషనల్ ప్రైజ్ ఫర్ లిటరేచర్ (1978),  నేషనల్ మెడల్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ (యునైటెడ్ స్టేట్స్ 1989)

రాబర్ట్ కిర్ష్ అవార్డు (1990)

ఆర్డర్ ఆఫ్ ది వైట్ ఈగిల్ (పోలాండ్, 1994)

మిలోజ్ మిచిగాన్ విశ్వవిద్యాలయం, ఓక్లహోమా విశ్వవిద్యాలయంతో సహా అనేక సంస్థలలో విశిష్ట విజిటింగ్ ప్రొఫెసర్ గా పేరు పొందారు. అక్కడ అతను 1999 లో పుటర్‌బాగ్ ఫెలోగా ఉన్నారు. అతను అమెరికన్ అకాడమీ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ అండ్ సైన్సెస్, లో ఎన్నికైన సభ్యుడు. అమెరికన్ అకాడమీ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ అండ్ లెటర్స్ , మరియు సెర్బియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ అండ్ ఆర్ట్స్లలో 1971లో అతను హార్వర్డ్ నుండి గౌరవ డాక్టరేట్లను పొందాడు.

1992 లో లిథువేనియాలో మిలోస్జ్ గౌరవార్థం  అతని జన్మస్థలాన్ని మ్యూజియం, సమావేశ కేంద్రంగా మార్చారు.  1993 లో, అతన్ని క్రాకోవ్ గౌరవ పౌరుడిగా చేశారు.   ఆయన పుస్తకాలకు అనేక అవార్డులు వచ్చాయి.

*  అతని మొదటి పుస్తకం ‘ఎ పోయమ్ ఆన్ ఫ్రోజెన్ టైమ్’కు విల్నోలోని పోలిష్ రైటర్స్ యూనియన్ నుండి అవార్డును లభించిందది.

* ది సీజర్ ఆఫ్ పవర్ ప్రిక్స్ లిట్టరైర్ యూరోపీన్ (యూరోపియన్ లిటరరీ ప్రైజ్) ను పొందింది.

*”రోడ్ సైడ్ డాగ్’ సేకరణ పోలాండ్లో నైక్ అవార్డును అందుకుంది.

*1989 లో, మినోస్జ్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో వార్సాలో యూదులను రక్షించడానికి ఆయన చేసిన ప్రయత్నాలను గుర్తించి, హోలోకాస్ట్‌కు ఇజ్రాయెల్ యొక్క యాడ్ వాషెం స్మారక చిహ్నంలో “రైటియస్ అమాంగ్ ది నేషన్స్”గా పేర్కొన్నారు.

మిలోజ్  మరణానంతరం కూడా గౌరవించబడ్డాడు. పోలిష్ పార్లమెంట్  ఆయన నూరవ జయంతి 2011వ సంవత్సరాన్ని “మిలోజ్ ఇయర్” గా ప్రకటించింది. ఇది పోలాండ్ అంతటా, న్యూయార్క్ నగరంలో, యేల్ విశ్వవిద్యాలయంలో, డబ్లిన్ రైటర్స్ ఫెస్టివల్‌లో, అనేక ఇతర ప్రదేశాలలో సమావేశాలు మరియు నివాళి ద్వారా గుర్తించారు. అదే సంవత్సరం అతని పేరున లిథువేనియన్ తపాలా స్టాంపు విడుదల చేశారు.  పారిస్ సమీపంలో వీధులకు అతని పేరు పెట్టారు. విల్నియస్, పోలిష్ నగరాలైన క్రాకోవ్, గ్డాన్స్క్, బియాస్టాక్, పోజ్నాస్, వ్రోకావ్ లలో అతని పేరున ‘మిలోజ్  స్క్వేర్’ లు ఉన్నాయి.  2013 లో, విల్నియస్ లోని ఒక ప్రాధమిక పాఠశాలను మిలోజ్ స్మారకంగా   పెట్టారు.

మీను చికాకు పడింది. కోపంతో మూతి ముడుచుకొని నాయనమ్మతో మాట్లాడనంది. కాని ఎక్కువసేపు నాయనమ్మతో కోపంగా ఎవరుండగలరు? నాయనమ్మ అందరితో చాలా ప్రేమగా ఉండేది. ఎవరి తప్పులు మనసులో పెట్టుకోకండి.

నాయనమ్మా, మూడురోజులు అయింది. నువ్వు ఒకరాజు కథ ఇంకా చెప్పక అంటూ మీను గులిపింది.

నాయనమ్మ తల ఊపింది, అవును నిజమే, మీనూ. అది నా తప్పే. నీకు రాజు గురించన కథ వెంటనే చెప్పవలసి యుంటిని.

ఇప్పుడు నేను ఒక మంచి రాజు కథ చెబుతాను విను కానీ నాయనమ్మా ఎవరైతే ప్రజలకు మేలు చేస్తాడో, మంచి పనులు ప్రజల కోసం చేస్తాడో, ఎవరైతే ప్రజలను ఇబ్బంది పెట్టడో, శిక్షలు వేయడో, జైల్లో పెట్టడో, అతని గురించి మాత్రమే చెప్పమని మీను సవరించుకొని కూర్చొని అడిగింది.

మంచిది పాప, ఇక్కడ ఒకరాజు మీరు కోరుతున్నట్లే ఉన్నారు అంటూ నాయనమ్మ కథ మొదలుపెట్టింది.

అమృత్ అనే ఒకరాజు ప్రజలను ప్రేమగా చూచుకునేవాడు, మరియు రాజ్య వ్యవహారాలు కూడా మంచిగా చూచుకునేవాడు. అతని మంత్రి “చందన్” చాలా తెలివైనవాడు, అతను విరామం లేకుండా రాజ్యవ్యవహారాల్లో రాజుగార్కి సహాయ పడేవాడు.

ఒక రోజు రాజు అమృత్ మరియు మంత్రి చందన్ రాజుభవనంపై డాబాలో ఇటూ అటూ నడుస్తుండిది. అక్కడి నుండి దూరం వరకు అన్నివైపుల మంచి దృశ్యాలు కనబడుతుండెను. ఒకవైపున అంగడిలో జనులు కూరగాయలు, పండ్లు, ఫలాలు, అందమైన దుస్తులు వేసుకున్నవారు –కొనేవాళ్ళను, అమ్మేవాళ్ళను చూచి వారి సంతోషాన్ని గమనించి, రాజు చాలా సంతోషించాడు. ప్రజలవద్ద కొనేందుకు చాలినంత డబ్బుఉండటం రాజుకు తృప్తినిచ్చింది. చూద్దామన్నా బీదలు కనిపించలేదు. రాజ్యంలోని సుభిక్షతో రాజుకు ఎంతో తృప్తి కలిగించింది.

ఇతర మంచి పాలకుల వలెనె తన ప్రజలతో తను కూడా ఎంతో సంతోషంగా ఉంటుండేవాడు.

అతను చందనంవైపు చూసి ఇలా అన్నాడు, చూడూ మన ప్రజలు ఎంత తృప్తిగా ఉన్నారో, కాని నేను రేపు స్వయంగా వారితో మాట్లాడి వారి సంతోషానికి కారణం తెలుసుకోదలచాను. రేపు ప్రతి వృత్తివారిని మన దర్బారుకు పిలిపించండి మంత్రిగారు. చందన్ కు రాజు విచిత్రమైన కోరికలు వినడం పరిపాటే, కాబట్టి తల ఊపి రాజాజ్ఞ అమలు చేయడానికి వెళ్ళారు.

మరునాడు రాజు సంతోషంగా కూనిరాగం తీసుకుంటూ దర్బారులోకి వచ్చారు. గుమికూడిన ప్రజలనందరిని చూచి చాలా సంతోషించాడు. గొంతు సవరించుకొని లాశిగా అన్నాడు. మీ అందరిని ఒక ముఖ్యమైన ప్రశ్న అడుగటందుకు పిలిపించాను. మీ రాజుగా మీరందరూ తృప్తిగా ఉన్నారాయని తెలుసుకోదలచాను. మీ అవసరాలకు చాలినంత ఉందా? మీకు ఎవరైనా సంతోషం లేనివాడు తెలుసా? ప్రజలు ఒకరి ముఖం చూసుకొని నెమ్మదిగా జవాబు చెప్పుటకు ముందుకు వచ్చారు. ఒకరి తరువాత ఒకరు, వారు ఎంతో సంతోషంగా ఉన్నారో చెప్పారు. వారి వంటశాలలో సమృద్ధిగా సరుకులు ఉన్నాయి, వాళ్ళ వ్యపారాలు సజావుగా జరిగిపోతున్నాయి. రైతులు మంచి పంటలు పండిస్తున్నారు. నదులు, చెరువులు చేపలతో నిండి ఉన్నాయి. రాజును కోరవలసినది ఇంక ఏమున్నది?

రాజు ఇది విని ఇంకా చాలా సంతోషించాడు. అతని మంత్రి చందన్ మాత్రం అసంతృప్తితో ప్రజలు చెప్పిన మాటలు విన్నాడు. ఎందుకు అసంతృప్తి ఏం జరిగింది? వెంటనే అతను రాజుగారి దగ్గరకు వెళ్ళి వారి చెవులో ఏమో చెప్పారు. రాజుగారి కనుబొమ్మలు ఆశ్చర్యంతోపైకి లేచాయి. చందన్ మాత్రం మామూలుగానే ఉన్నాడు.

రాజుగారు దర్బారువైపు తిరిగి ఒక విచిత్రమైన ప్రకటన చేశారు. మీరంతా సంతోషంగా ఉన్నారని చెప్పినందుకు నేను చాలా ఉల్లాసంగా ఉన్నాను. కాని నేను దీన్ని పరిరక్షించదలచాను. రేపు ఉదయం సంతోషంగా వున్న ప్రజలందరు అంటే మీరందరు రాజ్యపు రాజుగారి తోటవద్దకు వచ్చి నన్ను కలువాలి. కానీ ఒక నిబంధన (షర్తు), మీరంతా  తోట ముఖ ద్వారం నుండి (Main gali) లోపలికి ప్రవేశించాలి. తోటంతా తిరుగుకుంటూ తోట వెనుక గేటు నుండి యటికి వచ్చి నన్ను కలువాలి. మీ కోసం నేను అక్కడ ఎదిరి చూస్తుంటాను. మీరు ప్రవేశించేపుడు మీకు ఒక సంచీ (Bag) ఇవ్వబడుతోంది. తోటలో మీకు నచ్చిన ఫలాలు, పుష్పాలు మీరు తినవచ్చు, సంచల్లో నిండా నింపుకోవచ్చు, గుంపులో అందరూ సంతోషంగా మన రాజు మంచినాతని కేరింతలు గొట్టారు. సామాన్యంగా రాజుగారి ప్రత్యేక తోటలోకి ఎవరికి ప్రవేశం కూడదు. ప్రపంచంలోని అందమైన మరియు విచిత్రమైన చెట్లను ఆ తోటలో పెంచారు.

మరుసటి రోజు నిర్ణయించిన సమయానికి అందరూ తోటముఖద్వారం వద్దకు చేరారు. ఆ సమయంలో తోట గేటు కీపర్లు గేటు తెరిచి అవలా ఒక సంచి ఇచ్చారు. మగవారు, ఆడవారో, పిల్లలు తోటలో అందమైన చెట్టు తీగల చుట్టూ తిరుగనారంభించారు. వారికి సేబులు, దానిమ్మలు, సపోటాలు, మామిడిపండ్లు మొదలుగునవి ఆకర్షణీయంగా కనబడినాయి. రాజుగారి ఆజ్ఞ ఉంది కాబట్టి తిన్నన్ని తిని, సంచుల నిండా నింపుకున్నారో, వారు ఇంతకు ముందు చూడని పూలుచూచి జడల్లో సంతోషంగా తిరుగుతున్నాడు.

అక్కడి నుండి కొంత ముందుకు పోగానే వారికి చెట్లమీద బంగారు సేబులు వెండి మామిడి పండ్లు చాలా ఆకర్షణీయంగా కనబడినాయి. తీగలు వజ్ర వైరుధ్యాలతో చెట్లకు చుట్టుకొని కనబడినాయి. ఇవి చూచి అందరు వారు సహజమైన పండ్లను కింద కుమ్మరించి బంగారు పండ్లతో ఆశ కొద్ది సంచులు నింపుకున్నారో. తోటంతా సహజమైన పండ్లతో నేంతా నిండిపోయి కుళ్ళిపోవునట్లయింది. బంగారం, వెండి, వజ్ర వైఢూర్యాలు ధనం కాలం ప్రజలు ఆశపడినారు.

ఆ బరువైన సంచులతో వెనుక గేటు వద్దకు చేరాడు. అక్కడ రాజుగారు ఉన్నారు. అంతా చూస్తున్నారు. అక్కడి నుండి కొద్దిగా ముందుకు వెళ్ళగానే వారి ఆశ్చర్యానికి అక్కడ వేగంతో ప్రవహించే నీళ్ళ కాలువ ఎదురయింది. అది దాటుటకు పడవలు లేకుండెను. అది వారి బరువైన సంచులతో దాటటం వీలవదని అక్కడనే కాలువపక్కన తలకాయలు గోక్కుంటు ఆగిపోయారు, చాలాసేపు వరకు, ఇంతలకు వారిలో నుండి ఒక యువకుడు పేరు వేణుబాయి. తన సంచీని నది పక్కనే వదిలేసి కొంతదూరం కాలువలో నడిచి తరువాత ఈదుకుంటూ కాలువ దాటాడు.

తరువాత అందరూ కూడా అతడిని అనుసరించారు రంథిగా. వారు జీవితాంతం సుఖంగా ఉండేంత ధనం ఉందనుకున్నారు. ఆ విలువైన సంచులను కాలువ పక్కన వదిలేసి ఈదుకుంటూ నది దాటుతూ వటి్ట చేతులతో అక్కడి నుండి తడిగుడ్డలతో రంధిగా మరియు కోపంగా కాళ్ళు ఈడ్చుకుంటూ రాజు మరియు చందన్ వద్దకు చేరారు. చందన్ ముఖంపై చిరునవ్వు, రాజుమటుకు రంధిలో ఉండెను. ఎప్పుడైతే వారందరూ రాజుగారి ముందు కలిశారో, అతను అన్నాడు, నిన్న అడిగినపుడు మీరంతా సంతోషంగా, తృప్తిగా ఉన్నామని చెప్పారు గదా! కాని ఈ రోజు తోటలోని బంగారు పండ్ల సంచులను వదిలేసి రంధిగా మాములందు నిలబడినారు. వాస్తవంగా మీరు మీ జీవితంలో సంతోషంగా వుంటే మీరు బంగారు పండ్లతో ఎందుకు సంచులు నింపుకున్నాడు, మరియు ఎందుకు ఈ రోజు ఎంతో రంథిగా ఉన్నారు? అందరూ తాము చేసిన పనిపై సిగ్గుతో తలలోంచుకొని నిలబడినారు.

కేవలం తన సంచిని ఏ మాత్రం విచారించకుండా నది పక్కన వదిలేసి నది దాటిన యువకుడు వేణుబాబు మాత్రం మామూలుగా కనిపించాడు. చందన్ ఇతడిని కనిపెట్టి ముందుకు రమ్మనిపిలిచాడు. అతడిని చందన్ అడిగాడు, చెప్పు నీకు నీ విలువైన పండ్ల సంచీ నది పక్కన వదిలేసి వచ్చినందుకు నీకు రంధి అవుతూ లేదా?

ఆ యువకుడు అన్నాడు, “నేను బంగారు ఫలాలు, పుష్పాలు తెంపుకోలేదు. నేను సహజమైన తినే పండ్లకు తృప్తిగా తిన్నాను. ఇంటివద్ద ఉన్న నా కూతురు కొరకు కొన్ని సంచీలో వుంచాను. అమ్మాయి ఈ తీయని మామిడి పండ్లను తిని సంతోషిస్తుందని, కానీ ఎప్పుడైతే నది దాటే వీలు లేదనుకున్నారో, నేను ఏమి విచారించకుండ నా సంచీని నది పక్కన వదిలేశారు. నా చంటిది ఏదైన వేరే చోటు నుండి మంచి రుచికరమైన పండ్లు పొందవ్చు. కాని రాజు మమ్ముల తన ప్రత్యేకమైన తోటలో సంతోషంగా తిరుగటానికి వీలు కలిగించినందుకు నేనెంతో సంతోషిస్తున్నాను. అక్కడ మంచి మంచి వృక్షాలు, మొక్కులు, జంతువులను చూచాను. అతను గొప్ప రాజు, ఇంత అందమైన ప్రదేశాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. అందులో తిరుగుతూ ఎంతో ఉల్లాసంగా ఉండింది.

చివరగా అమృతరాజు ముఖంపై చిరునవ్వు కన్పించింది. చందన్ రాజువైపు చూచి అంటాడు, ఓ రాజూ, ఇప్పుడు మీరు గమనించియుండవచ్చు, ప్రజల తృప్తి ఆహారం, డబ్బు వుంటే ఉండదు, వారు కూడా మనసులో సంతోష పదాలనుకుంటారు. అప్పుడేవారు ధనం కలిగినా, కోలుపోయినా విచారించదు. ఇదే పాఠం ఎవరికైనా – ఒక రాజైనా, సామాన్యుడైనా గుర్తించుకోవలసింది.

రాజు సంతోషంతో తల ఊపాడు, అతని ప్రజలవలె, పాఠం తొందరలో ఎవరు కూడా మరచిపోరు. వారందరిలో అతిసంతోషి యువకుడు వేణుబాబు.

కథ ఇష్టమైందా మీనూ? రఘు అడిగాడు. ఓహ్ అతను, మీనూ తల ఊపింది. కాని నేను రాజు కన్న మంత్రి ఇష్టపడుతాను. అది నిజమే మీనూ, నాయనమ్మ ఒప్పుకుంది, రాజులకు తెలివైన మంత్రులు అవసరం, సరియైన నిర్ణయాలు తీసుకునేందుకు అక్బరుకు, బీర్బల్, కృష్ణదేవరాయలకు తెనాలి రామకృష్ణుడు ఉండిరి.

రాజులకే కాదు, మనసు కూడా ఎవరైనా తెలివైనవాడు ఉండాలి, మనం తప్పుచేసినపుడు సరియైన వారి చూపేందుకు, మన తల్లిదండ్రులు, తాతలు, నాయనమ్మలు అమ్మమ్మలు కావచ్చు, ఉపాధ్యాయుడు కావచ్చు లేక మంచి స్నేహితులు కావచ్చు. ముఖ్యమైన విషయం అవసరమైనపుడు మనం వారి సూచనలు పాటించడం మంచిది.

ప్రముఖ కవి బాల గంగాధర్ తిలక్ ‘ నిన్న రాత్రి’ కవితను ఇంగ్లీషు లోకి అనువదించిన కవిత

Last Night
-Dr. Vani Devulapalli

Tell me a word
Whether I said anything
Whether I told God anything
When He came to me last night
Sat on my bed and looked at me piteously
Keeping His eyes downcast!

Did I ask Him about the boy
Who had committed suicide
Aspiring to fulfil his hunger in futility

Did I tell Him the pathetic story
About the prostitute who sold her youth
She, being frustrated in the
Twilight of her life
Ended her tired life by hanging

Did I show Him the crumbled heart of
An extremely old woman
Who jumped into the river
After hearing the sad news of
Her son’s tragic death in the war against China
Did I explain the dreadful story of
Charred human corpses and human misery
In fuming fire in Congo, Cuba, Cyprus and Laos

Tell me the truth
Tell me the truth
Did I ask Him
Did I accuse Him
Did I arrest Him
To tell me about
You and myself
And about the entirety of the whole creation
About the quiet bowl of heart
Brimmed with poison

I know it, I know
The secret underlying it all
I know the tears rolling down
The cheeks of God pathetically
In the light of the lamp
I saw it all
I stood up with pity
Hugged Him
Consoled Him wiping His tears
I sent Him off at the end of the street

I know it all
I know Him pretty well
When man turns into a monster
And revolts against Him
He can’t harm such a man
Thinking that he is His child
Such a gentleman is He !

మూలకథ : డోగ్రీ (కల్  కహాఁ  జాహోగి )

                                                                                        మూల రచయిత్రి, హిందీ అనువాదం : పద్మా సచ్ దేవ్

తెలుగు అనువాదం : డా. రూప్ కుమార్ డబ్బీకార్

రేపెక్కడికెళ్తావ్..! 

ఉదయపు తోలి కిరణంలా  నా వాకిట్లోకి  సుస్వరమై వాలింది.  వాలిన మరుక్షణమే చెదిరిన కాంతిపుంజమై నలుదిశలా పాకింది.  స్వర్ణ కాంతులు వెలిగి  వాకిలి  మూలమూలకు వ్యాపించాయి.  విచ్చుకున్న కాంతిపుంజం  తుళ్లిపడుతూ ఎప్పుడైతే ఒద్దికగా  ఒదిగిపోయిందో, ఒక గాఢమైన కాంతి బిందువు  వాకిలి మధ్యలో అల్లరి చేస్తూ  నిలిచి పోయింది.  ఇంకా తన నిష్కల్మషపు  నవ్వు  వాకిలి  మల్లెతోటలో విరిసిన పూల  పరిమళమై నలువైపులా వ్యాపించింది. తన పేరు ప్రీత్.  నేను ప్రీతో అని ముద్దుగా పిలిచేదాన్ని.

అసలు జరిగిందేమంటే  నా పాత  స్నేహితురాలొకరు తన ఇంటికి పోతూ ఒక ప్రస్తావన ముందుకు తీసుకు వచ్చింది.  ప్రీతోను కొన్ని రోజులకు నా ఇంట్లో ఉండనివ్వమని  కోరింది. అందుకు  నేను వెంటనే సరేనన్నాను.  ఎలాగూ నా భర్త  వేరే దేశం లో వున్నాడు.  ఇల్లు ఒంటరితనంతో చికాకు కలిగించేది .  నా  స్నేహితురాలికి కుడిభుజంలా వుండేది  ప్రీతో.   ఆ విషయం  నాకు బాగా తెలుసు.  కిండర్ గార్డెన్  స్కూల్  పిల్లలు ఆమెను  ‘తీతో ‘ అని పలకరిస్తూ  లోనికి  ప్రవేశిస్తారు. దాంతో  ప్రీతో వాళ్లకు ఆంటీగా,  ఆరిందాలా మారిపోతుంది.

ప్రీతోకు  ప్రీత్ అని పిలిపించుకోవాలనే సరదా వుండేది.  స్కూల్ నుండి  దిండు గిలాఫ వరకు ఏ పనైనా ప్రీతో అజమాయిషీలోనే.  ఎప్పుడైతే మేడమ్  సెలవుల్లో ఇంటికెళ్ళడం  జరిగేదో  ప్రీతోను వెంట తీసుకెళ్లక పోవడంతో  మేడమ్  పిసినిగొట్టు తనానికి   విసుక్కునేది .  ఈ నా స్నేహితురాలు  చిన్నప్పట్నుంచి  తెగింపుగలది. ఎలాంటి భయం లేదు. ఒకసారి  ‘ గోల్ గప్పా’ వాడితో జగడం జరిగింది. అప్పుడు మేడం గారి  చెప్పు దెబ్బలతో వాడు పరుగుతీసాడు.  వెంటనే మేమంతా ‘ గోల్ గప్పా ‘ బండి మీద ఒక్కుమ్మడిగా పడిపోయే వాళ్ళమే, కానీ, మేడం గారు బండి మీద అతడి స్థానంలో కూర్చొని  ప్లేట్లలో మరీ సర్ది  అందరికీ ఇవ్వసాగింది . ఈ సందడిలో గోల్ గప్పాలు  గాలిలో ఎగిరిపోయాయి. అప్పుడు తాను చింతపండు నీటిని ఎంతో ఇష్టంగా  స్,  స్,  అంటూ శబ్దం చేస్తూ, చూపిస్తూ చెప్పింది,  ” ముహా  నన్ను ఒంటరిగా వుండటం చూసి కన్ను గీటసాగాడు. నేను నాటు చెప్పు తీసుకొని వీపు చింతపండు చేస్తే  ఒకటే పరుగు లంకించుకున్నాడు.” అప్పట్నుంచి ఆమెను  మేము మేడమ్ అనే పిలుస్తున్నాము.  అసలు  పేరే మర్చిపోయాము.  కానీ, మేడమ్ ను ఎవరూ మర్చిపోలేదు.  ఆ  ప్రస్తావన  నాకేమి సంతోషం కలిగించలేదు.  కానీ,  ప్రీతో రావడం వలన కాస్త ఇంటికి కళ  వుంటుందని  ఆలోచించాను.  రెండు రోజుల క్రితమే  మేడమ్  ప్రీతోను తీసుకొని నా ఇంటికి వచ్చింది.  ఎన్నో విధాలుగా నచ్చజెబితే గాని మేడమ్  రైలు ఎక్కి కూర్చోలేదు .  ప్రీతో, దాని సామాన్లు  ప్రతి ఒక్కటీ జాగ్రత్తగా అందిస్తూ అలిసి కుప్పయిపోయింది .

ఇంటికి రాగానే రెండు సారిడాన్ మాత్రలు వేసుకొని పడుకుంటే, నేను కూడా  ఏమీ అడగడం సరికాదనివూరుకున్నాను.  మరుసటి రోజు  ఇంకా తెల్లవారనే లేదు. కానీ ,ఇంట్లో ఎవరో అపరిచిత వ్యక్తి నడక, హడావుడి , ధ్వని రావడం మొదలయ్యింది.  ఈ  అపశబ్దాలను ఎలాగో సహిస్తాను గాని బాత్ రూమ్ లో  ఆగకుండా నీరు ఏకధాటిగా ప్రవహిస్తూ వుండటం చూసి ఇక ఆగలేక అడిగే ధైర్యం చేసాను. ఇనుప బకెట్లో నల్లా పూర్తిగా వదిలి వేస్తే పడే నీళ్ల చప్పుడు కలిగించే అసౌకర్యం  బహుశా మరే దాని ద్వారా కలగదనుకుంటాను. పక్కలోనే  పడుకొని కళ్ళు మూస్తూ, తెరుస్తూ  గట్టిగా అరిచాను –  ” ప్రీ.. తో ..”

” ఆఁ , మేడమ్ ”  అంది . తలకెక్కి కూర్చున్నట్లు  అనిపించసాగింది . “ఖబడ్దార్, నన్ను మేడమ్  అంటే, ”  నేను కోపంతో,  ఆవేశంతో ఆమె మీద అరవగానే అమాయకంగా చెప్పింది –  “మరి ఏమని పిలవను మేడమ్  గారు !”

“ ముందు ఆ నల్లా బంద్ చెయ్!  ఇక నుండి  నువ్వు నన్ను దీదీ అని పిలవ్వచ్చు.”  అన్నాను.  ఎప్పుడొచ్చి నన్నల్లుకుందో నాకే తెలిసిరాలేదు, ” దీదీ , దీదీ”  అంటూ ఇల్లంతా ఒకటి చేసింది.  నా ఉదార స్వభావం మీదనే నాకు కించిత్  గర్వం కలిగి ఉప్పొంగిపోయాను .

మళ్లీ  ఆమె  గతం  జ్ఞాపకాల మూటలు కొన్ని నా ముందు పరుచుకున్నాయి .

ప్రీతో ఒక్కగానొక్క కూతురు వారికి.  ముగ్గురు , నలుగురు  అన్నదమ్ముల మధ్య  ఒక్క సోదరి.  కానీ, ఆమె తండ్రి ‘వడ్రంగి తక్కువ , తాగుబోతు ఎక్కువ’ అనే తీరులో వుంటాడు . ఈమెకు కాస్త వయసు రాగానే  నంబర్ దార్ (వడ్డీలు నడిపేవాడు)  కొడుక్కిచ్చి పెళ్లి జరిపించేసాడు.  అతను  చాలా కాలం నుంచి దమ్మా , ఆస్త్మా రోగంతో బాధపడుతూవున్నాడు.  ఈ అన్యాయాన్ని ఎదిరించి ఎవరు ఎదురు నిలబడతారు.  ఆమె సోదరులు  తాగుబోతు తండ్రి  చేతిలో దెబ్బలు తిని తిని,  రెక్కలు  రాగానే ఎగిరిపోయారు.  ఇక తల్లి ఇంటిగోడల  మాదిరి తానూ ఓ గోడలా వుండిపోయింది .

శోభనపు రాత్రే సప్తపది సమయంలో  హోమం నుండి వచ్చిన  పొగ పీల్చి పీల్చి పెళ్ళికొడుకు  మహాశయుడికి దమ్ముతోటి  ఫిట్స్ వచ్చినంత పనయి ఆస్పత్రి పాలయ్యాడు . ఇది కర్మ ఫలం.  శోభనపు శయ్య పైన కూర్చొని  ప్రీతో నిద్ర పోయింది. ఎవ్వరూ  అటువైపు తొంగి కూడా చూడలేదు. తెల్లవారగానే అందరూ గుసగుసలు పోయారు. “నష్ట జాతకురాలు, వచ్చీ రాగానే మొగుడి ప్రాణాల మీదికి తీసుకువచ్చింది.  నంబర్ దార్ కు దీని వల్ల ఏం  చెడు జరుగుతుందో  అర్ధం కావడం లేదు.  దీని అడుగు పడగానే ప్రాణాంతకమైంది.”

అప్పుడే మా మేడమ్  అక్కడికి చేరుకుంది. ఇంకా మొగుడు చావకముందే  ప్రీతోను ఇంటికి తీసుకొని  వచ్చేసింది . వూరు మొత్తంలో ఒంటరిదై పోయింది ప్రీతో.  కానీ ఆమె చొరవ, దుందుడుకుతనం  చూసి నంబర్ దార్  హుక్కా వదిలేసి లేచి నిలబడేవాడు. ఆమె తెగింపు,  నిర్లక్ష్య వైఖరి చూసి ఆమెను వివాహమాడటానికి ఎవ్వరూ ముందుకు రాలేదు. ఆమె ప్రతిష్ట ఎంతగా పెరిగిపోయిందంటే  చివరికి పురోహితుడు కూడా ఆమె జన్మపత్రీ  తీసుకొని పోవడానికి నిరాకరించేవాడు. ఫలితంగా కుమారి గానే వుండిపోయింది .  ప్రీతో కళ్ళలో ఈదులాడే కలలను మేడమ్  సులువుగానే తుడిచేసి, నగరానికి వచ్చి పిల్లలకోసం కిండర్ గార్డెన్  ప్రారంభించింది .  దీంతో ప్రీతోకు అండ దొరికినట్లయి పూర్తిగా తన మనసును పిల్లలమీద లగ్నం చేసింది.  మేడమ్  ఆమెను ప్రేమగానే చూసుకుంటుంది.  కానీ ఆ  ప్రేమ ఎవ్వరికీ తెలిసేది కాదు.

ఏ ప్రీత్  పెళ్లి పేరుతో ఏడడుగులు నడిచి దాంపత్య జీవితంలోకి  సిగ్గుపడుతూ అడుగుపెట్టిందో , ప్రీత్  ప్రమాణాల సమయంలో అగ్నిసాక్షిగా,  తాపానికి కరిగిపోయిందో ఆ ప్రీత్ ఎంతకాలం  అదుపు ఆజ్ఞలో బందీగా వుంటుందో నన్న  భయం నాలో ఆనాడే  ఖచ్చితంగా  కలిగిందని చెప్పాలి.  నా ఇంట్లోకి రాగానే లభించిన  కొద్ది  సానుభూతి తోనే  తిరిగి ఆమె కళ్ళలో కలల  సంకేతాలు అల్లుకోసాగాయి.  ప్రతి పనీ నవ్వుతూ తుళ్ళుతూ పూర్తి చేస్తుంది.  రోజు మొత్తంలో ఐదారుసార్లు తల దువ్వుకుంటూ జాగ్రత్తగా  హెయిర్ స్టైల్  చేస్తూ వుంటుంది.  బొట్టు బిళ్ళలు దిద్దుకునే గొప్ప షోకు వుంది.  నేనొక రోజు అడిగాను – ” ప్రీతో, నువ్వు బొట్టు దిద్దుకొని మళ్ళీ చెరిపేస్తావు ఎందుకని ?”

ఉదాసీనంగా జవాబిచ్చింది ” అతను చచ్చిపోయాడు గదా! కానీ  దీదీ, నా మనసు బొట్టు పెట్టుకోవాలని తహ తహ లాడుతూవుంటుంది ”  అని.

” అతనితో నీకేమిసంబంధం  ? దాన్నేమైనా పెళ్లంటారా ?”   నేనన్నాను.

ఉత్సాహంతో  అన్నది ” అదే నేనంటున్నాను, కానీ మేడమ్  ఎప్పుడూ ఎత్తిపొడుపు మాటలతో  అడ్డు చెబుతూ వుంటుంది.  ఎర్రబొట్టు ఎప్పుడూ ముత్తై దువలే  పెట్టుకోవాలి  అని హెచ్చరిస్తుంది .”

“నువ్వు నల్లరంగు బొట్టు బిళ్ళ పెట్టుకో ! ”

” ఔను దీదీ, నల్లరంగు బొట్టు బిళ్లనైతే  పెట్టుకోవచ్చు .  అతను  చచ్చిపోయి ఎలాగూ ఏడాది గడిచిపోయింది . ఇప్పుడతని  ప్రేతాత్మ నన్ను ఇబ్బంది పెట్టలేదు”  ఇలా చెప్పి పగలబడి నవ్వసాగింది.  ఎంతలా నవ్విందంటే ఆమె కళ్ళు నీళ్లతో నిండిపోయాయి.

కారుతున్న ముక్కు చీదుకుంటూ,  కళ్ళ నీళ్లను తుడుచుకుంటూ  చెప్పసాగింది  – ” దీదీ, ఒక వేళ అతను  బతికే వుంటే నేను అస్సలు వూరు వదిలిపెట్టక పోదును.  పెళ్ళికి ముందు ఒకసారి అతను  దారిలో నా చేయి పట్టుకొని చెప్పాడు, ” ప్రమాణం చెయ్యి ప్రీతి, నన్నువదిలిపెట్టి ఎన్నటికీ పోవుకదా “యని .

“ప్రీతో, నీకు ఇంకా ఇరవై సంవత్సరాలు కూడా నిండలేదు” అని గుర్తు చేశా . ఇలాంటి మాటలు ఎందుకు మాట్లాడుతావు?  ఏ విధంగా చూసినా నీ పెళ్లి కాలేదు  అనిపిస్తుంది.  నీ పెళ్లి నిర్ణయం మేడమ్  తెలిసి తెలిసి తీసుకున్నది. ఇక దీన్ని ఇక్కడితో  వదిలెయ్యాల్సిందే!”

“దీదీ , భర్త విషయంలో నేనేవైతే కలలు అల్లుకున్నానో  ఆ కలల  రాకుమారుడైతే ఇతను కాలేదు.  విధి, ఆ కలల్ని  ఎంతో నిర్దయగా నా కళ్ళ నుండి తుడిచిపెట్టేసింది. ఇప్పుడు ఆ కొత్త పలక  మీద ఎవరో ఒకరు ప్రతిరోజూ వచ్చి అస్పష్టంగానే  ఏవో రేఖలు  అద్ది కదిలిపోతారు. వాటికి ఏ రూపం  ఆపాదించబడదు!”

నేను ఎంతో  ప్రేమగా అడిగాను – ” నీ దృష్టిలో ఎవరైనా వున్నారా ప్రీతో !”

“లేదు, కానీ మనసు కోరుకుంటుంది,  నేనెవరికో  ఒకరికి నచ్చితే బాగుండును అని ”

“కాళ్ళు చేతులకు గోరింటాకు, పాపిటలో సింధూరం, ఎరుపు రంగులో పెళ్లి జోడా,  కాటుక దిద్దిన కళ్ళు , ఇలా  సింగారించుకుని శోభనం జరగాలంటే  అది నాతొ కూడా జరిగిపోయింది.  కానీ శోభనం భర్త సహవాసంలో జరుగుతుంది . కానీ  నేనతన్ని చూడనే లేదు.”

“ప్రీతో, మేడమ్  కిండర్ గార్డెన్  నీ అజమాయిషీ లోనే  కదా నడిచేది. ఒకవేళ  నీకెవరైనా నచ్చితే, అన్నీ వదిలేసుకొని వెళ్ళిపోతావా?”

“తెలియదు దీదీ!”

“కానీ, మేడమ్  ఈ విషయాన్ని ఎప్పటికైనా సహించగలదా?”

” అదే కదా, మేడమ్ కు నా మీద  చాలా విశ్వాసం వుంది. అందుకే నాకు  భయమేస్తుంటుంది. ఎక్కడ ఎలాంటి భేదాభిప్రాయాలు పుట్టుకొస్తాయోనని.  మేడమ్ కే కాదు స్కూల్ పిల్లల  తల్లిదండ్రులకు కూడా నా మీదనే భరోసా. మేడమ్  కైతే అందరి పేర్లు కూడా తెలియవు. అంతేకాదు, ఒక్క రోజు కూడా నా చేతివంట లేకపోతె భోజనమే చేయదు . అప్పుడప్పుడు మనసు బాగులేకున్నా వంట  చేయక తప్పదు. ఎవరినైనా కానీ ఆకలి మీద ఉంచడం పాపం కదా దీదీ!”

“నేనామెవైపు చూసా, నువ్వు కూడా ఆకలితోనే వున్నావు కదా ప్రీతో ”  అని చెప్పాలనుకున్నాను.  కానీ అంతలోనే మేడమ్  రావడంతో నా నోటి మాట నోటిలోనే వుండిపోయి  మౌనం దాల్చాను.

రెండు నెలలు ఎలా గడిచిపోయాయో  తెలిసిరాలేదు.  ఒకరోజు మేడమ్  వచ్చి ప్రీతోను తీసుకొని వెళ్ళిపోయింది . వెళ్లే సమయంలో ప్రీతో రహస్యంగా నాతొ చెప్పింది,  “దీదీ, నన్ను మర్చిపోవద్దు. నేను రాలేను. కానీ నువ్వు రావాలి. నన్ను పిలుస్తావు కదూ దీదీ.”  అయోమయ స్థితిలో పడిపోయా.  నేను ఆమె చేతులను నా చేతిలోకి తీసుకొని  నా కన్నీళ్లను ఎలాగోలా దాచుకొని ఆమెకు ధైర్యం చెప్పాను. ఆ తర్వాత ఇంటి వ్యవహారాల్లో మునిగిపోయి ప్రీతో సంగతే మర్చిపోయాను .

ఒకరోజు మిట్ట మధ్యాహ్నం,  మగతగా వుంటే  పడుకుందామనుకున్న సమయంలో మేడమ్  ఊడి పడింది . వస్తూ వస్తూనే ఆయాసం తీర్చుకోకుండా, “ఇక్కడికి  ప్రీతో వచ్చిందా ?” అని అడిగింది .

నేను ఆశ్చర్యంతో స్థాణువులా  నిలబడిపోయా.  ఏం  సమాధానమివ్వాలో పాలుపోలేదు. వయసులోవున్న పిల్ల ఎక్కడికి  పోయివుంటుంది.  నేను మౌనంగా ఉండిపోవడం చూసి మేడమ్  అన్నది , ” దానికి  పొగరెక్కింది.  నాతో ఒక్కటే తప్పు జరిగిపోయింది.  నేను చేసిందల్లా కూరగాయలకు,  దాన్ని ఒంటరిగా పంపుతూ వచ్చాను. కూరగాయల గంపలో  దొంగ చాటుగా బొట్టు బిళ్ళలు పెట్టుకొని  పోతూవుంటేనే,  ఈ విషయం నాకప్పుడే అర్ధమయిపోయింది .”

“ఆ సచ్చినోడి దగ్గరికి  వెళ్లి పెట్టుకునేది. అంత  పిచ్చి ఎందుకో  ఆ బొట్టు పెట్టుకోవడానికి. ఎప్పుడొచ్చినా  ఆ దరిద్రపుది  ఆలస్యంగానే వచ్చేది. బట్టలు ఇస్త్రీ చేసే సమయంలో, కూరగాయలు తరిగే సమయంలో గాని , రొట్టెలు కాల్చేటప్పుడు గాని ఎట్లా సిగ్గుపడుతూ, ముసిముసి నవ్వులు నవ్వుతూ  వగలు పోయేది పోరి.  నాకేం తెలుసు, దీని చావు ఇట్లుంటదని , తెలిస్తే ఎగిరిపోయే ముందే దాని రెక్కలు కత్తిరించి పారేసేదాన్ని. ఎక్కడైనా ఇది పిచ్చిదై  పోదు గదా అన్న భయం పట్టుకుంది.  లక్షణాలన్నీ అవే వుండే.  కొన్ని రోజులముందు స్కూల్ పిల్లల తల్లి ఒకామె  చెప్పకపోతే నాకూ తెలిసేది కాదు. ఎవడో దర్జీవాడు. కూరగాయల  దుకాణం దగ్గర వుంటాడు.  వాడితోటే  లేచిపోయి వుంటుంది ముందు!  వాడి వైపే దొంగచూపులు  చూస్తూ వయ్యారాలు పోయేది .  ఒక్కసారి చేతికి చిక్కితే పోలీసులకు అప్పజెప్పి అంతుచూడనూ ! ఇనస్పెక్టర్  తివారి పిల్లలు నా స్కూల్లోనే  చదువుతున్నారు.”

మురికి కంపులా ప్రవహించే ఆమె మాటల ప్రవాహానికి అడ్డుకట్ట వేస్తూ,  “మేడమ్,  నువ్వా – మోడువారిన చెట్టు కట్టెలాంటి దానివి.  ప్రీతో ఎదుగుతున్న తీగ లాంటిది. ఆధారం వెతుక్కుంటూ  పోయింది.  పోనీ, తన ఆనందాన్ని, సుఖాన్ని వెతుక్కోనీ !”

కోపంతో  మేడమ్  అరిచింది – ” ఒహో, ఐతే ఈ యవ్వారం , ఈ అగ్గి  నువ్వుంటించిందేనా? నా శిక్షణలో ఎక్కడ  తప్పు జరిగిందో నేను ముందే అర్ధం చేసుకునేదుండే .  దాన్ని మీ ఇంట్లో వుంచకపోతే , నాకు ఈ రోజు ఈ దరిద్రం చూడాల్సి రాకపోయేది .”

దాంతో నాలో కూడా ఆవేశం రెచ్చిపోయింది.  నేనూ అరుస్తూ చెప్పాను – ” ఈ అగ్గి నేను పెట్టింది కాదు . కానీ, నిజానికి  ఈ మంట నేనే అంటించాల్సింది. నువ్వు నాకు స్నేహితురాలివి కదా!  నీ  పాపాలకు ప్రాయశ్చిత్తం నేను కాకపొతే ఇంకెవరు చేస్తారు.  నీకేం తెలుసు, మగాడి ప్రేమ లేకుండా జీవితం ఎడారిలా ఎలా మారిపోతుందో!  దురదృష్టవంతురాలు , జీవితంలో మోసపోయింది.  క్రమశిక్షణ  పేరుతొ దాని కాళ్ళు కట్టేసావు. దుర్మార్గురాలవు  తోషీ ,  మనిషివి కావు.  ప్రేమ జీవితాన్ని చవిచూడని దానివి.  ఎప్పుడైనా, ఎవరినైనా  ప్రేమిస్తే తెలిసేది ఇప్పటివరకు నువ్వేమి కోల్పోయావో?”

కోపంగా మేడమ్  చెప్పింది – ” నీ జ్ఞానబోధ నా కక్కరలేదు మిసెస్ ఆదిత్య వర్మ.  ఇంట్లో పెట్టుకొని చూడు తెలుస్తుంది. నీ అడుగులకు  మడుగులొత్తే  ఆదిత్యకు కూడా ఒక ‘ఝట్ కా ‘ ఇవ్వకపోతే నా పేరు తొషియే కాదు. రాత్రి ,పగలు లేకుండా దాని వెకిలిచేష్టలు నా దృష్టికి  రాకుండా పోలేదు.  ఒకవేళ ఈ స్కూల్ అనే దరిద్రమే లేకుంటే దాన్ని అదే వూరు ఎక్కడినుంచైతే  కసాయివాళ్ళ చేతుల్లోనుండి విడిపించుకొని వచ్చానో అక్కడికే పంపించేసే  దాన్ని.

“పెళ్లి చేసెయ్యి దానికి ,”  నేను చెప్పాను.

” అవును, ఇదే కారణం కావలిసి వచ్చింది .  మరి, నువ్వు కూడా చేయించవచ్చు కదా !”

నేనన్నాను ” అది నీ బాధ్యత తోషీ , నేను కేవలం పెళ్ళికి రాగలను.  సరే,  టీ  తాగుదువు గాని  రా, నీళ్లు మసిలిపోతుండొచ్చు .”

తోషీ అన్నది – ” నా కడుపు మండిపోతూవుంటే  ఇంకా దాని పైన నిప్పులు చేరగాలని చూస్తున్నావు.”

నేను ప్రేమతో ఆమె చెయ్యి పట్టుకొని, “చలో మేడమ్ , నీకు ‘రూహ్ ఆఫ్ జా’ తాగిస్తాను” అన్నాను.  దాని తర్వాత ఆమె మనసు కాస్త తేలిక పడింది.  ” మేడమ్, ఆమె పెళ్లి చేసెయ్యి. అమ్మాయి వయసులో వుంది.  తోడు కోసం  తపించి పోతుంది. ఆమె స్థానంలో నిన్ను నువ్వు ఊహించుకొని ఆలోచించు ఒక్కసారి .”

మేడమ్  అంది, ” నేను ఒక మంచి కుర్రాణ్ణి చూసి ఏదో నిర్ణయం తీసుకుంటాను.  కానీ, అంతకు ముందే అది ఎవరితోనో  లేచిపోయినట్లనిపిస్తుంది. ఈ రోజు రెండవ రోజు .  రామ, రామ , ఇప్పుడు సాయంకాలం  క్లాసులకు పెద్ద పిల్లలు వస్తూ వుండవచ్చు. నేను వెళ్తాను”  అంటూ వెళ్ళిపోయింది .

మేడమ్  వెళ్లి రోజులు గడిచిపోయాయి.  ఆమెతో  ప్రీతో గురించి అడిగే ధైర్యం చేయలేక పోయాను. తర్వాత  అంతా మర్చిపోయాను. ఒక రోజు సాయంకాలం తలుపు తెరిచి చూస్తే  ప్రీతో ఎదురుగా నిల్చొని వుంది.  వెనకాల ఒడ్డు పొడుగు వుండి  అందంగానే వున్న యువకుడు .

సారా తాగి,  వీర బాహు కళ్ళతో వున్న అతన్ని చూడగానే నా లోపల  సన్నని వణుకు పుట్టింది.  చెదిరిన జుట్టు, ఇంకా  అతని ముఖంలో డాంబికం , నిజాయతీ లేనితనం కొట్టొచ్చినట్టు కనబడుతుంది.  ఎందుకో అతనిపై నాకు నమ్మకం గాని, విశ్వాసం గాని కలగలేదు.  అతనితో  ప్రీతో చెప్పింది, ” నా దీదీ”  అని .

స్నేహపూర్వకంగా ఇద్దరినీ  లోపలికి తీసుకెళ్ళాను. సన్నగా నవ్వుతూ  గదిలో కూర్చోబెట్టాను.  టీ  నీళ్లు పెట్టడానికి ఎలాగైతే వంటింట్లోకి  దూరగానే  ప్రీతో వెనకాలే వచ్చింది. నవ్వుతూ అడిగింది –  “ఎలా వున్నాడు? ”

“బాగున్నాడు ” అన్నాను

నవ్వి మళ్ళీ చెప్పింది – “సారా రాత్రికే  తాగుతాడు. కళ్ళు ఎప్పుడూ ఎర్రగానే వుంటాయి. పెదవుల మీద నవ్వు బలవంతంగా తెచ్చుకొని నవ్వసాగింది .  నవ్వుతూ నవ్వుతూ నీళ్లు నిండిన ఆమె కళ్ళను చూడనట్లు నటించి ” మేడమ్  ను కలిసావా?”  అని అడిగాను.

ప్రీతో కళ్ళను నేలకు వాల్చి “వెళ్లాను,  కానీ వెళ్లగొట్టి మళ్ళీ ఇక్కడికి రాకు” అంది .   ప్రకాష్, ఇతనే చాలా కోపానికి గురయ్యాడు.  కాస్త ఆగి, “దీదీ , నాకు పాత ధోతులివ్వవా! ఒక్క ధోతియే వుంది. మేడమ్ ది !”

నేను ధోతులతో పాటు ‘ శగున్ ‘  రూపంలో కొంత డబ్బు కూడా ఇచ్చి ప్రేమతో  ” ప్రీతో,  నేనున్నాను.  ఎప్పుడైనా, ఏదైనా కష్టమొస్తే  నన్ను మర్చిపోకు” అని ధైర్యం చెప్పాను.  ప్రీతో నన్నల్లుకొని ఏడవసాగింది.  నాకు తెలుసు తాను తప్పు చేసింది. ఈ మనిషి ఒక భర్తలా కనబడటం లేదు. అతనికి కూడా ‘శగున్’ రూపంలో కొంత డబ్బు చేతిలో పెట్టాను. ఏమనుకున్నాడో తెలియదు కానీ, అతను  నా కాళ్లకు  మొక్కాడు.  అప్పుడు నాకనిపించింది ఆడకూతుళ్ళను ఇలాగే సాగనంపుతారు కాబోలు అని.

కొన్ని రోజుల తర్వాత మేడమ్  ఫోన్ వచ్చింది.  ఎలాంటి భూమిక  లేకుండా నే  ” స్నేహాన్ని ఎంత బాగా నిలుపు కుంటున్నావ్  మిసెస్ ఆదిత్య వర్మ.   నిన్న.. అదే .. నీ చీర తొడిగి  ప్రీతో కలిసింది. ఆ చీరని కాలేజీ మేళ లో మనం ఇద్దరం కలిసి కొన్నాము.  ఎంత ఘనకార్యం చేసావు నువ్వు.  చీర ఇచ్చావ్,  కానీ  ప్రీతో వచ్చినట్లు నాతొ మాట మాత్రం కూడా చెప్పలేదు.  చీర ద్వారా ఆదిత్యకు పిలుపు అందకుండా జాగ్రత్త పడు,”  ఈ మాటలు చెప్పి టక్కున  ఫోన్ పెట్టేసింది .

ఆదిత్య – నేను ఆశ్చర్యపోయాను. ఈ మేడమ్  ఎంత కఠిన హృదయం గలది. ఫోన్ వచ్చిన మరుసటి రోజే  ప్రీతో మళ్ళీ వచ్చింది.  కానీ ఒంటరిగా,  వస్తూనే నా వెనకాల వంటింట్లోకి  వచ్చి, ” నాకు వంకాయల పకోడీ చేసి పెట్టగలవా?” అని అడిగింది.  నేను ఆమెను ఎగాదిగా చూసాను.  సిగ్గుతో  “ఇప్పుడు మూడు – నాలుగో నెల నడుస్తుంది ” అంది . ఈ రోజు అతను నాసిక్ వెళ్ళాడు.  అందుకే  రాగలిగాను. నాకు కొంత డబ్బు కూడా కావాలి, ఇస్తావ్ కదూ! అతను కేవలం రేషన్  తెచ్చి పెట్టేస్తాడు. ఒక్క పైసా కూడా చేతికివ్వడు.  బయటి నుండి తాళం వేసుకొని దుకాణానికి వెళ్తాడు . అప్పుడప్పుడు వేపిన శనగలు తినాలనిపిస్తుంది .  రాత్రికి అతని ప్యాంటు నుండి కొన్ని పైసలు జారిపడిపోతాయి, అవి తీసుకుంటాను . తిరిగి వెంటనే ఆనందం తో అంది – అక్కడ ఒక కిటికీ వుంది.  అందులో నుంచి దూకి అప్పుడప్పుడు బయటికి వెళ్ళి పోతాను.  కానీ ఒక రోజు పొరుగింటావిడ ఈ విషయం అతనికి చెప్పేసింది. ఆ రాత్రి అతను  నన్ను బాగా చితక్కొట్టాడు .

నేను ఆమె వైపు చూడకుండానే అడిగాను,  ” పెళ్ళైన పత్రాలు ఏమైనా ఉన్నాయా నీ దగ్గర ?”

“లేదు,  పెళ్లి గుళ్లో జరిగింది !”

పైసలు తీసుకొని  ప్రీతో వెళ్ళిపోయింది.  మూడు , నాలుగు సంవత్సరాల వరకు  ఆమె గురించి ఎలాంటి సమాచారం లేదు.  ఒక రోజు మేడమ్  స్వయంగా వార్త పట్టుకొచ్చింది —  ప్రీతో భర్త ఎప్పుడూ ఆమెను చావబాదుతాడు అని. ఒక రోజు ఆమె మరిది విడిపించడానికి వస్తే అతన్ని కూడా చావబాది ప్రీతోని ఇంటినుంచి  వెళ్ళగొట్టాడు అని .  ఇరుగు పొరుగు కల్పించుకొని సర్ది చెప్పారట. నాకు బాధ కలిగింది .  తిరిగి ఆలోచించా.  పిల్లలున్నారు – పిల్లల ఆసరాతో ఆడది రావణుడితోనైనా  సర్దుకుపోతుంది.  రేపటి రోజు పిల్లలు పెరిగి పెద్దవారౌతారు.  వారితో పాటు ప్రీతో కూడా పెద్దదైపోతుంది .

కాలం సాగిపోతుంది.   ఎప్పటిలాగే  రోజూ తెల్లారుతోంది , సంధ్య వాలుతోంది. పిల్లలు  స్కూలుకు  వెళ్తున్నారు, ఇంటికి వస్తున్నారు.  ఆదిత్య,  నేను కూడా జీవితంలో ఒక విడదీయరాని భాగంగా మారిపోయాము . ఏ రోజు పని ఆ రోజే  అయిపోవాలి.  ఏ మాత్రం ఆలస్యం జరిగినా మనసు కంగారు పడేది.  మా చిన్ని ప్రపంచంలో మొత్తం విశ్వం ఇమిడిపోయింది .  ఆ ప్రపంచంలో  ప్రీతో ఉండదు. ఆమె జగడాల మారి మొగుడు వుండడు.

ప్రతిరోజూ లానే సాయంకాలం అయింది. వస్తూ వస్తూ  వెంట అతిధులను వెంటేసుకొచ్చింది . ఆదిత్య సామాన్లు తేవడానికి  బజారుకెళ్ళాడు. అప్పుడే దర్వాజా దగ్గర బెల్ మోగింది . తలుపు తెరిస్తే  ఎదురుగా ఒక అపరిచిత మహిళ  తన పువ్వుల్లాంటి ఇద్దరు పిల్లలను తీసుకొని నిలబడివుంది .  ఎవరిదైనా అడ్రస్  అడగాలనుకుంటుందేమో అని నేననుకున్నాను. ప్రశ్నార్థకంగా  ఆమెవైపు చూసాను.  ఆమె నవ్వింది.  పెదాలు ముడుచుకు పోయివున్నా ఆనవ్వును గుర్తు పట్టడానికి  నాకంత సమయం పట్టలేదు.  ” ప్రీతో ” అన్నాను.  వెంటనే తాను పిల్లల చేతిని వదిలించుకొని ఈ ప్రపంచంలో నేను తప్ప తనకు మరెవ్వరూ లేరన్న  విశ్వాసంతో గట్టిగా అల్లుకుంది.

ఆమెను వదిలించుకుంటూ – ” ప్రీతో, ఇంట్లో బంధువులున్నారు. రా, లోపలికి  నడు” అన్నాను .

ఆమెను కూర్చోబెట్టి  పిల్లలకు పాలు, బిస్కట్లు ఇచ్చాను.  వాళ్ళు తింటూవుంటే , పిల్లల్ని వదిలి  ప్రీతో నా వెనకాలే వచ్చి ఏ విషయం చెప్పకుండానే – ” దీదీ , అతను వెళ్ళిపోయాడు. దుబాయ్.  ఇల్లు కూడా  ఎవరికో  వేరే వారికి ఇచ్చేసాడు. కేవలం ఈ రాత్రికి ఇక్కడ వుండనివ్వు” అంది .

“ప్రీతో, ఈ బంధువులు  ఈ రోజే వచ్చారు.  నిన్నెక్కడ  పడుకోబెట్టను. వెంట పిల్లలు కూడా ఉన్నారు” అన్నాను .

ప్రీతో – ” పిల్లల్ని తీసుకొని నేను వరండాలో పడుకుంటాను. రేపు ఉదయం  ఇక్కడే ఒకరిని కలవాలి.  వారు ఏదో ఒక ఏర్పాటు  చేస్తారు.  మేడమ్ నన్ను  ఒక ఆశ్రమానికి పంపాలని ఆలోచిస్తుంది,  కొన్ని రోజుల మాట మాత్రమే”  అంది . నా బుర్ర మొద్దుబారిపోయింది. “నువ్వు మేడమ్  ఇంటికి ఎందుకెళ్ళలేదు.”

“తాను ఇంట్లో ఎప్పటికీ ఉండనివ్వదు , దీదీ.  నాకు ఆశ్రమానికి వెళ్లాలని లేదు .”

“కానీ ఎందుకు ?”

“ఒకవేళ ఎప్పుడైనా వీళ్ళ తండ్రి వస్తే?”

“వచ్చేవాడైతే,  ఎందుకెళ్ళిపోతాడు?”

“కొన్ని రోజులు  ఎదురు చూస్తాను. కొన్ని రోజుల మాటే !”

నా కళ్ళ ముందు ఆదిత్య  ముఖం కదలాడింది.  మేడమ్  చెప్పిన మాటలు కూడా గుర్తుకు వచ్చాయి.  తాను చెప్పిన  హెచ్చరిక కూడా ఇంకా జ్ఞాపకమే.  ఒక్క రాత్రి అతని ఇష్టం లేకుండా కూడా ఉంచగలను, కానీ ప్రీతోకు “ రేపెక్కడికెళ్తావు?“ అని అడిగే  సాహసం ఆమెలో లేదు.  నాకు తెలుసు మేడమ్  తప్ప మరెవ్వరు కూడా ఆమెను ఆశ్రమానికి వెళ్ళడానికి  ఒప్పించలేరు.  ఈ క్షణమే ఒక అవకాశం. ఒక వేళ ఇప్పుడు నేను బలహీనపడిపోతే,  ప్రీతో  వెళ్లే  ‘రేపు’ మళ్ళీ ఎప్పుడొస్తుందో”.  నా లోపల వున్న  మానవత్వం గొంతు పిసికి  చెప్పాను,  ” లేదు ప్రీతో, ఇక్కడ వుండటం సాధ్యపడదు . వీళ్ళు నా బావగారి కూతుర్ని చూడటానికి వచ్చారు.  అమ్మాయి రేపు ఢిల్లీ నుండి వస్తుంది .  ఇలాంటి  సందర్భంలో నాజూకు  బందుత్వం  మధ్య నేను ఎలాంటి రిస్క్ తీసుకోలేను.  జరగరానిది  జరగటం వూహించలేను.  డబ్బులు తీసుకో . ఒకవేళ ఇక్కడే ఎవరినో కలవాలి అనుకుంటే టాక్సీ తీసుకొని  రా ! ఇప్పుడు మాత్రం వెళ్ళిపో ”  అని చెప్పి ఆమె ఇద్దరు పిల్లల చేతులను ఆమె చేతిలో పెట్టేసాను. ఇంటి తలుపులు దాటి చౌకీదార్ ను  పిలిచి టాక్సీని  తెప్పించాను.  పిల్లలతో సహా  ప్రీతో కూర్చోవడం చూసా.  చెమటతో తడిసి ముద్దయిన ఆమె చేతిలో కొన్ని నోట్లు పెట్టేసాను. టాక్సీ వెళ్ళే వరకూ వేచి వుండకుండా ఇంట్లోకి వచ్చి తలుపులు మూసేశాను .

ఈ తలుపులు నేను ప్రీతో కోసం మూసేసానా?!  లేక నా కోసమా !?  నాకే అర్ధం కాలేదు.  రాత్రంతా  నాకు పీడకలలు రా సాగాయి.  ఎన్నో రోజులు గోడలను  ప్రశ్నిస్తూ వుండిపోయాను  – ” రేపెక్కడి కెళ్తావు ..? ”

***

జీవిత సాహసయాత్రకు సాహిత్యాన్ని చుక్కానిగా ఎంచుకున్న కవయిత్రి, ప్రాణభయాన్ని దేశబహిష్కరణను కవిత్వీకరించిన యోధురాలి పరిచయం….

1966లో నోబుల్ బహుమతి గ్రహీత జర్మన్- స్వీడిష్ కవయిత్రి, నాటకరచయిత, అనువాదకురాలు “నెల్లీసాచ్స్” కవిత్వ పరిచయం

(తెలుగు సేత – జ్వలిత)

” ప్రేమికులు రక్షించబడతారు”

ఎత్తైన గోడల ఆకాశం కింద
ప్రేమికులు రక్షించబడతారు

వారికి
ఒక మర్మపదార్థం ఊపిరినందిస్తుంది
రాళ్ళు ఆశీర్వాదాలుగా దక్కుతాయి

అవన్నీ కాలచక్రంలో
వారితో పాటు మాత్రమే
జన్మభూమిగా అవతరిస్తాయి.

**

ప్రేమికులు రక్షించబడతారు
కేవలం వారికోసమే కోకిలలు రాగాలాపన చేస్తాయి
బధిరత మరణించకుండా
జింకలు, అడవుల్లోని మృదు ఇతిహాసాలు
వారికోసం సౌమ్యంగా దుఃఖిస్తాయి

**

ప్రేమికులు రక్షించబడతారు
అస్తమిస్తున్న సూర్యునిలోని బాధను
నెత్తురోడుతున్న విల్లా చెట్టుకొమ్మలను
వారు కనుగొంటారు

నిశీధిలో, నిశ్శబ్దంగా చిరునవ్వులతో మరణించడం వారు అభ్యాసం చేస్తారు.

వారి కోరికల ఊరేగింపులు అన్నివసంతాల్లో కొనసాగుతూనే ఉంటాయి

**

మూలం – నెల్లీ సాచ్స్
ఆంగ్లానువాదం- రూతండ్ మాథ్యూ మెడ్

“The lovers are protected”

The lovers are protected beneath the walled-up sky.
A secret element gives them breath and they bear the stones into the blessing and all that grows has a homeland only with them.
The lovers are protected and only for them the nightingales sing and have not died out in deafness and the deer, soft legends of the forest, suffer in meekness for them.
The lovers are protected they find the hidden pain in the evening sun bleeding on a willow branch and smilingly in the nights they practice dyin the quiet death with all springs which run in longing.
*(((()))))**

“అప్పుడు వేసవి ప్రారంభంలో”

అప్పుడు వేసవి ప్రారంభంలో వెన్నెల రహస్య సందేశాలను పంపింది, స్వర్గం నుండి లిల్లీపూల అత్తరు పాత్రలతో…

కొన్ని చెవులు వినేందుకు విప్పారాయి
కీచురాళ్ళ కింద భూమి కదలికలతో
తన భాషను మార్చుకుంటుంది ఆత్మల స్వేచ్ఛకోసం

కానీ స్వప్నసీమలో చేపలు గాలిలోఎగురుతున్నాయి
అడవులు హృదిగదిలో తమ వేళ్ళను పాదుకుంటున్నాయి

అయినా మధ్యలో వ్యామోహపు మాటల శబ్దం స్పష్టంగా వినిపిస్తుంది విస్మయంగా

ప్రపంచమా… వంచన చేసే సమయంలో
నీ ఆటలు ఎలా సాగిస్తావు

ప్రపంచమా… మంటల్లో రెక్కలు కొట్టుకుంటున్న సీతాకోకచిలుకల వలె చిన్న పిల్లలు విసరివేయ బడుతున్నారు

మరి, నీ భూమి కనీసం మురిగిన యాపిల్ పండు వలె భయంగొలిపే నరకంలోకి విసరబడ లేదు

ఎప్పటి వలెనే సూర్య చంద్రులు వాహ్యాళికి వెళ్లారు ఏమీచూడని మెల్ల-కన్నుల జంట సాక్ష్యమిస్తున్నది
**

మూలం – నెల్లీ సాచ్స్
ఆంగ్లానువాదం: రూతండ్ మాథ్యూ మెడ్

“When in early summer”
When in early summer the moon sends out secret signs, the chalices of lilies scent of heaven,
some ear opens to listen beneath the chirp of the cricket to earth turning and the language of spirits set free.
But in dreams fish fiy in the air and a forest takes ficm root in the floor of the room.
But in the midst of enchantment a voice speaks clear
amazed:
World, how can you go on playing your games and cheating time-
World, the little children were thrown like butterflies,
wings beating into the flames
and your earth has not been thrown like a rotten apple into the terror-roused abyss-
And sun and moon have gone on walking- two cross-eyed witnesses who have seen nothing.
*(((())))**

కవయిత్రి గురించి:—–

నెల్లీ సాచ్స్ డిసెంబర్ 10, 1891 న బెర్లిన్‌లో జన్మించింది. ఆమె సంపన్నమైన టైర్‌గార్టెన్ విభాగంలో పెరిగింది.
1970 లో 78 సంవత్సరాల వయసులో పెద్దప్రేగు క్యాన్సర్‌తో మరణించింది. నెల్లీ సాచ్స్ చిన్నతనంలో నృత్యం మరియు సాహిత్యాన్ని అభ్యసించింది. ఆమె తన 17 సంవత్సరాల వయస్సులోనే శృంగార కవితలు రాయడం ప్రారంభించింది.
ఆమె జీవితం దాదాపు కాన్సంట్రేషన్ క్యాంప్‌లో ముగిసింది. సాచ్స్ తండ్రి 1930 లో మరణించారు, కానీ ఆమె మరియు ఆమె తల్లి మార్గరెట్ బెర్లిన్‌లో ఉన్నారు. 1940 లో నిర్బంధ శిబిరానికి నివేదించడానికి వారానికి సమయం ఉందని వారికి తెలిసింది, దానితో వారు దేశం నుండి పారిపోవాలని నిర్ణయించుకున్నారు. స్వీడన్ నవలా రచయిత సెల్మా లాగెర్లాఫ్ తో నెల్లీకి ఉన్న పరిచయం కారణంగా, సెల్మా స్వీడన్ రాజకుటుంబాన్ని ఒప్పించి  స్వీడన్ నుండి తప్పించుకోవడానికి సహాయం చేశాడు.
నెల్లీ మరియు ఆమె తల్లి స్టాక్‌హోమ్‌కు చేరుకున్న తర్వాత, సాచ్స్ స్వీడిష్ నేర్చుకున్నది. చివరికి అనువాదకురాలిగా పనిని చేసింది.. ఆమె కవిత్వాన్ని స్వీడిష్ నుండి జర్మన్ చట్టానికి విరుద్ధంగా అనువదించింది.

నెల్లీ సాచ్స్ స్వీడిష్, జర్మన్ కవయిత్రి, నాటక రచయిత, అనువాదకురాలు. సాహిత్యంలో ’66 నోబెల్ బహుమతి అందుకున్నారు. ఆమె కవితలలో “ఇన్ ది హౌస్ ఆఫ్ డెత్”, “ఎలి” ముఖ్యమైనవి.

నెల్లీ జర్మన్ బుక్ ట్రేడ్ యొక్క శాంతి బహుమతిని అందుకుంది , ఆమె 75 వ పుట్టినరోజు సందర్భంగా ఆమె సాహిత్యానికి నోబెల్ బహుమతి లభించింది.
జర్మన్-స్వీడిష్ కవి, నాటక రచయిత అయిన నెల్లీ భయానక కాన్సంట్రేషన్ క్యాంపు గురించి హృదయం కదిలించేట్టు హోలోకాస్ట్ రాశారు. ఆమె తన ఇంటి నుండి పారిపోయి విదేశంలో కొత్త జీవితాన్ని ప్రారంభించడం ద్వారా మరణాన్ని తృటిలో తప్పించుకుంది.

1947లో ఆమె తనకు 60 సంవత్సరాల  వయసులో మొదటి కవితా పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది.
నెల్లీసాచ్స్  మొదటి కవితా సంపుటి పేరు ‘డెన్ వోహ్నున్గెన్ డెస్ టోడ్స్ లో’ (మరణం యొక్క నివాసాలలో),  ఈ సంకలనంలో మరియు తరువాతి కవితలలో యూదు ప్రజల బాధలను వివరించింది.

1965లో ఆమె జర్మన్ బుక్ ట్రేడ్ యొక్క శాంతి బహుమతిని గెలుచుకుంది..
ఆమె 75 వ పుట్టినరోజు సందర్భంగా సాహిత్యానికి నోబెల్ బహుమతి గెలుచుకుంది.
సాచ్స్ మరియు ఇజ్రాయెల్ రచయిత ష్ముయెల్ యోసేఫ్ ఆగ్నాన్ సంయుక్తంగా సాహిత్యానికి నోబెల్ బహుమతి పొందారు. నోబెల్ బహుమతి వెబ్‌సైట్ ప్రకారం, సాచ్స్ కు “ఆమె అద్భుతమైన సాహిత్య మరియు నాటక రచనకు లభించింది”
**

అనువాద కథలు

మూలం : నరేంద్ర లాహ (హిందీ)                                                  అనువాదం : డా॥ లక్ష్మణాచార్యులు, మరింగంటి

1. దొరికితేనే దొంగలు

ఓ పెద్ద మనిషి తన కొడుకుని పిలచి ‘హితోపదేశం’ చేస్తూ ` ఒరేయ్‌! జీవితంలో ఏదైనా సాధించి గొప్పవాడివి కావడానికి ప్రయత్నించు. అవిగో! ఆ భవనాలు చూసావా? వాటి యజమానుల్లా నువ్వు కూడా ఏదో ఒకటి చేసి గొప్పవాడివి అవ్వు. సరేనా?’’ అని అడిగాడు.

ఆ కొడుకు తన జులపాల జుట్టు పైకెగరేస్తూ ` ఏం చేయమంటావ్‌?’’ అని అడిగాడు మెల్లగా.

ఆ పెద్దమనిషి వేదాంత ధోరణిలో ` ‘‘కష్టపడు. వీళ్ళంతా రేయింబవళ్ళు కష్టపడ్డారు. ఆఖరి చెమట చుక్కనూ కార్చి, శ్రమచేయడం వల్లనే అంత పెద్ద పెద్ద భవనాలు నిర్మించగలిగారు. నువ్వూ అలాగే కష్టించి పనిచేసి, పెద్ద ఇల్లు ఒకటి నిర్మించు. దానిలో నివసిస్తున్నట్టుగా కలకంటూ ఉండు’’ అని అన్నాడు.

ఆ కొడుకు ఏదో ఆలోచిస్తూ దృఢస్వరంతో ` ‘‘అలాగే నాన్నా!’’ అని అన్నాడు.

అదే రాత్రి ఆ కుర్రాడు దొంగతనం చేస్తూ దొరికిపోయాడు. పోలీసులు వాణ్ణి పట్టుకొని జైల్లో పెట్టారు.

ఈ సంగతి తెలిసి, ఆ పెద్ద మనిషి కంగారుగా వచ్చి పలకరించాడు. ‘‘నాన్నా! నేనైతే సరైన మార్గమే ఎంచుకున్నా కాని నాటైం బాగా లేదు. పట్టుబడి పోయా పెద్ద పెద్ద భవనాల్లో ఉండే బడా బాబులు కూడా ఇదే మార్గం పడతారు. దొరకనివాళ్ళు పెద్ద పెద్ద భవనాల్లో ఉంటే, దొరికినవాళ్లిలా ఊచల వెనక ఉంటారు. దొరికితే దొంగ దొరక్కపోతే దొర! అంతే!!

2. మసాలా

శ్రీ బాబూలాల్‌గారు నగరానికి చెందిన పెద్ద విమర్శకుల్లో ఒకరు. ఏ అంశమైనా, ఏ సమస్య ఎదురైనా దాన్ని విమర్శిచడంలో వెనుకాడడు. తప్పులు పట్టడంలో ఎవరైనా సరే, ఆయన తర్వాతే.

ఈ మధ్యనే జరిగిన ఒక సంగతి తీసుకుందాం. ఓ రోజు బాబూలాల్‌గారు తన ఇంటివరండాలో కూర్చుని తీరికగా ‘టీ’ త్రాగుతూ ఉన్నారు. వారితోబాటుగా ఇంకొంతమంది ఇలాంటి విమర్శకులు అక్కడ కూర్చొని ఉన్నారు.

ఇంతలో పక్కింటి హరిగారు అటుగా వచ్చారు పాపం! ఏదో పోగొట్టుకున్నట్టుగా చాలా ఆందోళనగా, విచారంగా ఉన్నారు. మన బాబుగారు ఆయన్ని గమనించి ` ‘ఏమైంది! హరిగారూ? ఏంటలా ఉన్నారు?’ అడిగారు ఆదుర్దాగా.

హరిగారు ఒక్క క్షణం ఆగి, ఆయన ఆదుర్దా పడుతూనే ` ‘ఏం చెప్పమంటారు బాబుగారూ! ఇందాక అలా బజారుకు వెళ్ళా. అక్కడ నా సైకిల్‌ని దొంగలెత్తుకుపోయారు’’ అని అన్నారు.

ఇంకేముంది? మన బాబుగారికి ‘మసాలా’ దొరికింది. ఆయనలోని విమర్శకుడు నిద్రలేచాడు ` ‘‘ఏమిటో! ఈ మధ్య మనుషుల్లో హడావుడి, నిర్లక్ష్యం, అజాగ్రత్తలు ఎక్కువైపోయినయ్‌. అసలు బజార్లో సైకిల్‌ ఎక్కడ పెట్టాలో, ఎక్కడ పెట్టగూడదో తెలీదు. పైగా సైకిల్‌కి తాళం కూడా వేయరు’’ అని అక్షింతల జల్లు కురిపించాడు. ఆయనేమన్నా అనుకుంటాడేమోనని హరిగారు అలాగే తలొంచుకుని నిలబడ్డాడు.

ఇంతలో ఆ దేవుడు ఆయన బాధ గమనించినట్టున్నాడు.  ఇంట్లోంచి బాబుగారి శ్రీమతి గట్టిగా అరిచింది `

‘‘ఇదిగో! అలా బజారుకెళ్ళి కొంచెం కూరగాయలు తీసుకురండి’’ అని అన్నది.

బాబుగారు తన సుపుత్రుణ్ణి చూచి ` అరే! బాబూ! కొంచెం వెళ్ళి నా సైకిల్‌ తీసుకురా!’’ అని అన్నారు.

ఐదు నిముషాలు గడిచాక, ఆయన కుమారుడు పరిగెత్తుకుంటూ వచ్చి, కంగారుగా ` ‘‘నాన్నగారూ! మన సైకిల్‌ ఇంట్లో కనబడడం లేదు. మీరు సరిగ్గా తాళం వేసినట్టు లేదు. ఎవడో దొంగ వచ్చి ఎత్తుకపోయాడు.’’

3. పాపం! బ్రహ్మానందం!

బ్రహ్మానందానికి చాలాకాలం తర్వాత బస్సు ప్రయాణం చేసే అవకాశం వచ్చింది. పాపం! దురదృష్టవశాత్తూ మళ్ళీ మధ్యలోనే సీటు దొరికింది. కిటికీ ప్రక్క రెండు సీట్లు మాత్రమే ఉండే అదృష్టం మాత్రం ఎప్పట్నించో  దొరకడం లేదు. తన దురదృష్టాన్ని తిట్టుకుంటూ తన సీట్లో కెళ్ళి కూర్చున్నాడాయన.

‘‘హు! ఏమిటీ! ఆ దేవుడికెందుకో నా మీద కోపం. బెండకాయలా తాను ముదిరిపోతున్నా జీవితయాత్రలో తనకెలాగూ ఒకతోడు ఇవ్వలేదు. ఇక బస్సులోనూ ‘మంచితోడు’ ప్రక్కనే కూర్చునే అదృష్టమూ కలిగించడం లేదు’’ అని అనుకున్నాడు దిగులుగా, దిగాలుగా బ్రహ్మానందం అలా గొణుక్కుంటూనే ఉండగా… ఎప్పుడు పట్టిందో…. అలా నిద్రపట్టింది. పూర్తిగా నిద్రలో కూరుకుపోకముందే….

‘‘నేనిక్కడ కూర్చోవచ్చా?’’ అన్న ఓ మధురమైన స్వరం వినబడగానే దిగ్గున లేచి కూర్చున్నాడు బ్రహ్మానందం.

తనేదో అప్సరసల లోకంలో ఉన్నట్టుగా అనిపించిందతనికి చప్పన కళ్ళు తెరచి చూచాడు.అలా అతన్ని అడిగిన మహిళ గొప్ప అందగత్తె అయితే కాకపోయినా బ్రహ్మానందానికైతే ఎంతో అందంగా కనబడిరది. జీవిత సహచరి కోసం తన అన్వేషణ ఈ బస్సు ప్రయాణంవల్ల పూర్తి అయినట్టనిపించింది. ఉబ్బితబ్బిబ్బై….

అరె… ఎందుక్కూచోకూడదు? ఇది మీ కోసమే…. రండి…. తప్పక కూర్చోండి’’ అని అన్నాడు.

బ్రహ్మానందం ప్రక్కన సీటు ఖాళీగా ఉంది. ఏ కారణంచేతనో దాన్ని రిజర్వ్‌ చేసుకున్నవాడు రాలేదు.

ఆ మహిళ ఆ సీట్లో కూర్చుని ‘హమ్మయ్య’ అని అనుకుంది.

‘అవునూ! ఎక్కడిదాకా మీ ప్రయాణం మేడం?’ అడిగాడు మన బ్రహ్మానందం.

‘గుంటూరు’ సర్‌!’’

‘అరె, ఎంత ఆశ్చర్యం!! నేనూ గుంటూరుకే వెళ్తున్నా!!’

నిజానికి బ్రహ్మానందం వెళ్ళాల్సింది అక్కడికి కాదు, ఇంకా పై ఊరికి.

మెల్లమెల్లగా మనవాడు ఆమెను మాటల్లోకి దింపి, తనను పరిచయం చేసుకుంటూ… ‘‘నా పేరు ఆనందం, బ్రహ్మానందం. మీరు నన్ను బ్రహ్మ లేదా ఆనంద్‌ అని కూడా పిలవవచ్చు.

‘బై ద బై మీ పేరు?’ అడిగాడు బ్రహ్మానందం.

‘సార్‌! నా పేరు మోహిని. కాని మీ పేరులా రెండు ముక్కలు చేసి, ఏదో ఒక ముక్కతో మాత్రం పిలవకండి’’.

బ్రహ్మానందం బ్రహ్మాండంగా నవ్వాడు, పడి పడి నవ్వాడు. పరిచయం పెరిగింది. ఆమె చనువుతో మాటలు కొనసాగించింది. బ్రహ్మానందం మనసు గాలిలో తేలిపోసాగింది. తన జీవన సహచరి ఇక ఈమేనని అనిపించింది. అంతే, గాల్లో తేలిపోసాగాడు. తనకో చిన్న, అందమైన ఇల్లు, ఇద్దరు చిన్న చిన్న పిల్లలు…ఇలా, ఇలా…నా పేరు ప్రక్క ఆమె పేరు ఎంతో ‘మ్యాచ్‌’ కూడా అయింది.

బస్సు ఒక్క ఉదుటున ఆగింది.  మనవాడి ఊహల దారం పుటుక్కున తెగింది.

శ్రీమతి మోహిని తీయని స్వరంతో `

‘గుంటూరు వచ్చేసిందన్నయ్యా! మీరేంటి? దిగదల్చుకోలేదా? నేనైతే దిగిపోతున్నా. ‘మా వారు’ క్రింద నా కోసం వెయిట్‌ చేస్తున్నారు. బై బై…’’

4. దయచేసి వెళ్ళిపోండి!

ఆ దుర్ఘటన అందరి గుండెల్నీ పిండేసింది. అలాంటి ప్రమాదాన్ని బహుశా ఎవ్వరూ ఇంతకముందు చూసి ఉండరు. ఒక అరవై సంవత్సరాల మహిళ కారు ప్రమాదంలో తన ప్రాణాలు కోల్పోయింది.

మల్లయ్య సేఠ్‌గారి పుత్ర రత్నం దుందుడుకు స్వభావి. తన కారు అత్యంత వేగంగా నడుపుతాడని పేరు. ఆ రోజు కూడా అలాగే జరిగింది. వాడి వేగానికి ఆ వృద్ధ మహిళ బలైపోయింది.

ఆ సమయంలో అక్కడికి చేరినవారిలో ఆవేశం కట్టలు తెంచుకున్నా, సేఠ్‌గారి కుమారుడి కారుని ఎవరూ ఆపలేకపోయారు. వాడు కారు ఆపకుండా అలాగే వెళ్ళిపోయాడు. వాళ్ళందరికీ వాడిల్లు తెలుసు కాబట్టి అంతా వెళ్ళి ఆ ఇంటి బయట గుమికూడి సేఠ్‌ కొడుక్కి వ్యతిరేకంగా నినాదాలు చేయసాగారు.

అక్కడ వరండాలో సేఠ్‌గారు తన గుమాస్తాతో ఏవో లెక్క పద్దుల గురించి చర్చిస్తున్నారు. ప్రజల గుంపు అక్కడికి వచ్చింది. అందరికన్నా ముందున్న యువకుడి రెండు చేతుల్లో ఆ వృద్ధురాలి శవం ఉంది.

‘‘చూడండి సేఠ్‌! మీ కొడుకు నిర్వాకం! అతి వేగంగా వచ్చి ఈ వృద్ధురాలిని పొట్టన పెట్టుకున్నాడు’’ అని అన్నాడతను.

ఆ గొడవేదో చూడమని సేఠ్‌ ఇంట్లోకి గబగబా వెళ్ళిపోగా, ఆ గుమాస్తా బయటకొచ్చి, ఆ వృద్దురాలి శవాన్ని చూసాడు. చూసి అవాక్కైపోయాడు. ఇంతకీ ఆమె అతని భార్యే. ఆయన ఒక్క క్షణం ఆలోచించాడు. ఏమనుకున్నాడో ఏమో… ఆ గుంపులోని వారిని చూస్తూ `

‘‘చూడండి! ఈ విషయంలో మీరెవరూ సేఠ్‌ని ఏమీ అనొద్దు. ఏమన్నా అన్నారో నా మీదొట్టే. ఎందుకంటే మీరు గట్టిగా పోట్లాడిన మరుక్షణమే నా ఉద్యోగం కాస్తా ఊడిపోతుంది. ఈ ముసలితనంలో నేను తిండిలేక మలమల మాడిపోతాను.  పైగా నాకు పెళ్లికాని ముగ్గురమ్మాయిలున్నారు. ప్రమాదంలో చనిపోయినామె నా భార్యే. కాని ఈ విషయంలో నేను ఈ వయసులో సేఠ్‌తో గొడవపడి, నన్ను, నా కుటుంబ సభ్యుల్ని ఎందుకు బాధ పెట్టాలి? మీ అందరికీ ఓ నమస్కారం. దయచేసి వెళ్ళిపోండి.’’

5. అవసరార్థం

డాక్టర్‌ రఘుకి ఇవాళ తప్పనిసరై కార్లో రాంగ్‌సైడ్‌లో వెళ్ళాల్సి వచ్చింది. కారణం ఒకరోగి పరిస్థితి చాలా విషమించింది. ఆ రోగి ఇల్లు రోడ్‌కి అటు ప్రక్కన ఉంది. సరైన దారిలో వెళ్తే గనక అరగంట కన్నా ఎక్కువ సమయమే పడుతుంది.

ఇంతలో ఆయన్ని ట్రాఫిక్‌ కానిస్టేబుల్‌ ఆపేసాడు. కాని అంత తేలికగా కూడా వెంటనే వదిలేసాడు ఓ శాల్యూట్‌ కొట్టి. పైగా, అతన్ని ఎందుకలా వదిలేసావ్‌? అని అడిగిన వ్యక్తితో ` ‘‘చూడు! డాక్టర్‌ అంటే నడిచే దేవుడు’’ అని డాక్టరు రఘుతో కూడా ‘‘మీరు దైవ స్వరూపం సార్‌! మీరు చెప్పే కారణం తప్పక నిజమే అయి ఉంటుంది’’ అని ఆయనకూ విష్‌ చేసాడు.

తర్వాత డాక్టర్‌ రఘుకి దగ్గరగా వచ్చి మెల్లగా ` ‘‘డాక్టర్‌! మా అబ్బాయికి ట్రీట్‌మెంట్‌ మీ హాస్పిటల్‌లోనే మీ పర్యవేక్షణలోనే జరుగుతున్నది. కొంచెం వాడిమీద శ్రద్ధ పెట్టండి’’! అని అన్నాడు.

ఇది జరిగిన ఏడు రోజుల తర్వాత కూడా తిరిగి ఇలాగే జరిగింది. డాక్టర్‌ రఘు మళ్ళీ రాంగ్‌సైడ్‌లో డ్రైవ్‌ చేస్తూ వెళ్తున్నాడు. అదే ట్రాఫిక్‌ పోలీసు ఆయన్ని మళ్ళీ పట్టుకున్నాడు. అయితే ఈసారి మాత్రం ఆయన డాక్టర్‌గారిని వదల్లేదు. డాక్టర్‌గారిపై చలానా వేసాడు.

‘‘ఆ రోజు సంగతి వేరు. మా అబాయి మీ ‘కేర్‌’లో ఉన్నాడు. ఇవాళ ఆ పరిస్థితి లేదు. మావాడు వేరొక డాక్టర్‌గారి ‘కేర్‌’లో ఉన్నాడు. ఇప్పుడిక మీతో నాకేంటి అవసరం? నేను మీకెందుకు సేవ చేస్తాను సార్‌!’’ అని లౌక్యంగా అన్నాడు.

మూలం : రవీంద్రనాథ్ టాగూర్,    అనువాదం : చింతపట్ల సుదర్శన్

నా వయస్సు ఇరవైయేడేళ్లు. ఇప్పటివరకూ జీవితంలో చెప్పుకోదగ్గట్టుగా ఏమీ సాధించకలేకపోయినా, నా కంటూ ఒక స్వంత జీవితం ఉందని దానికి ఓ విలువ ఉందని ఇప్పుడే తెలిసింది. ఈ విషయానికి సంబంధించి మరువలేని సంఘటలను వివరంగ చెప్తాను.

మా నాన్నగారు ఒకప్పుడు చాలా పేదరికం అనుభవించారు. కాని ప్లీడరు వృత్తి బాగా కలిసివచ్చి చాలా డబ్బు సంపాదించారు. సంపాదించిన దాంతో సుఖపడే తీరిక మాత్రం ఆయనకు ఉండేది కాదు. చివరిశ్వాస తర్వాతే ఆయనకు విశ్రాంతి లభించింది. మా అమ్మ నన్ను పెంచి పెద్ద చేసింది. పేద కుటుంబం నుంచి వచ్చిన ఆమె మేం ధనవంతులం అనే ఆలోచన నాలో కల్పించింది. ఆమె అతిగారాబంగా పెంచడంవల్ల నేను అసలు ఎదగనే లేదు.

మా అమ్మ సోదరుడు నాకు సంరక్షకుడుగా ఉండేవాడు. మా మేనమామ నాకంటే ఆరేళ్ళు పెద్దవాడు. కుటుంబానికి సంబంధించిన అన్ని విషయాలపై అజమాయిషీ చేసేవాడు. ఆయన కారణంగా నేను ఏ బాధ్యతా తెలియని వాడినయ్యాను. పెండ్లి కావలసిన కుమార్తెలు, ఉన్న తల్లిదండ్రులకు నేను అన్ని అర్హతలు ఉండి ఉన్నత కుటుంబానికి చెందిన బ్మహ్మచారిని. పొగ త్రాగడం వంటి చెడు అలవాట్లేమీ లేవు. నేను చాలా విధేయుడినైన కొడుకుని. అవిధేయత చూపే శక్తి నాకు లేదు. ఒక స్త్రీ కనుసన్నల్లో పెరిగిన వాణ్ణి కాబట్టి ఏ స్త్రీకయినా మంచి భర్తను కాగలను.

సంపన్న కుటుంబాలవారు నా సంబంధం కుదుర్చుకోవడానికి వచ్చారు. కాని నా విధిని నిర్ణయించే మేనమామ సంపన్నుల కుమార్తెల పట్ల వ్యతిరేకి. మా ఇంటికి వచ్చే వధువు వినయ విధేయతలే ఆయనకు ముఖ్యం. నాకు పిల్లనివ్వ వచ్చే వధువు తండ్రి ధనవంతుడై ఉండకూడదు కాని కట్నం క్రింద కొంత ధనం వెచ్చించగలిగి ఉండాలి.

కాన్పూర్ లో ఉద్యోగం చేసే నా స్నేహితుడు హరీష్ కలకత్తా నించి వచ్చాడు. నువ్వు పెళ్లి చేసుకుంటానంటే నాకు తెల్సిన ఓ అందమైన అమ్మాయి ఉందని చెప్పి నా మనశ్శాంతిని హరించాడు.

నేను మాస్టర్ డిగ్రీ పూర్తి చేశాను. ఉద్యోగం వెదుక్కోవలసిన అవసరం లేదు, చెయ్యనక్కర్లేదు. ఊరికే గోళ్లు గిల్లుతూ కూర్చోవడానికి కావలసినంత సమయం ఉంది. కుటుంబ విషయాలు చూసుకునే సమర్థత లేదు. నా ప్రపంచం అంతా అమ్మ మా మేనమామ మాత్రమే. ఇలా నిస్సార జీవితం గడుపుతున్న నా దగ్గర హరీష్ అమ్మాయి ప్రస్తావన తెచ్చాడు. నాలో కుతూహలం పెంచాడు. నన్ను రెచ్చగొట్టాడు.

హరీష్ తో నేను ఈ విషయాన్ని మామకు చెప్పమన్నాను. హరీష్ కు వ్యవహారం నడిపే యుక్తి ఉన్నది. మామకు నచ్చే విధంగా అమ్మాయి తండ్రి వివరణ యిచ్చాడు హరీష్. ఆ కుటుంబం గతంలో సంపదతో తులతూగినదేకాని ప్రస్తుతం సంపద దాదాపు ఖాళీ అయినా అమ్మాయి పెళ్లికి తగినంత మిగిలే ఉన్నది. ఇదివరలోలా జీవితం గడిపే పరిస్థితి లేనందువల్ల ఆయన స్వస్థలం వదిలి పడమరవైపు వచ్చి కాన్పూర్ లో సాధారణ జీవితాన్ని గడుపుతున్నాడని చెప్పాడు.

ఇవన్నీ కలిసొచ్చే విషయాలే. ఒక్కతే కూతురు కనుక ఆమె తండ్రి తను దాచి వుంచిన డబ్బును అణాపైసలతో సహా ఖర్చు పెడ్తాడు. కాని అమ్మాయి వయస్సు పదిహేను దాటడానికి కారణమేమిటని అడిగాడు మామ. అర్హులైన వరుల ఖరీదు ఎక్కువని వారి అంచనాలు తారా స్థాయిలో ఉంటున్నవని అందువల్ల, సరైన సంబంధం కోసం వధువు తండ్రి నిరంతరం ప్రయత్నం చేస్తూ ఉండడంవల్ల అమ్మాయికి ఆ వయస్సు వచ్చిందన్న యిచ్చిన జవాబు మామకు సంతృప్తి కలిగించింది.

మామకు కలకత్తా తప్ప మరే ప్రాంతమైనా అండమాన్ నికోబార్ లాంటిదే. ఒకవేళ తనే గనక ధర్మశాస్త్రం లిఖించిన మనువు అయి వుంటే హౌరాబ్రిడ్జి దాటి పోవడాన్ని కూడా నిషేధించి ఉండేవాడు. అందువల్ల నేను కాన్పూర్ కు వెళ్ళి అమ్మాయిని చూస్తాననే సాహసం చెయ్యలేకపోయాను.

మా తరఫున పెళ్ళి సంప్రదింపులు జరపడానికి కాన్పూర్ వెళ్ళాడు మా పెదనాన్న కొడుకు బిన్ను. మామూలుగా అయితే బిను అన్నయ్య ఏ విషయాన్నైనా తేలిక చేసి మాట్లాడే రకం. మనం అద్భుతంగా ఉంది. అంటే ఆఁ ఓ మోస్తరుగా ఉంది అనే మనిషి. కాన్పూర్ వెళ్ళి వచ్చిన అన్నయ్య ‘ఏ వంకా పెట్టడానికి వీల్లేదు. అమ్మాయి స్వచ్ఛమైన బంగారం అనుకో’ అన్నాడు.

2

పెళ్లి జరిపించడానికి వధువు తరఫువాళ్ళే కలకత్తాకు రావల్సి వచ్చిందని నేను వేరే చెప్పనక్కర్లేదు కదా. అమ్మాయి తండ్రి శంభునాథ్ బాబు హరీష్ ను పూర్తిగా విశ్వసించినట్టుంది. అందువల్ల పెళ్ళికి మూడురోజుల ముందు ఆశీర్వదించడానికి వచ్చినప్పుడు మాత్రమే నన్ను చూశాడు. నలబై సంవత్సరాల వయస్సులో ఉన్నా ఆయన స్ఫురద్రూపి. మీసాలు తెల్లబడుతున్నవిగాని తలవెంట్రుకలు మాత్రం ఇంకా నల్లగానే ఉన్నవి. నన్ను చూసి ఆయన సంతృప్తి చెందాడనే అనుకుంటాను. అయితే ఆ సంగతి ఆయన స్పష్టంగా తెలియనివ్వలేదు. మితభాషేకాని మాట్లాడినప్పుడు మాత్రం ఖచ్చితంగా మాట్లాడ్తాడు. మామ సందర్భం దొరికినప్పుడల్లా నగరంలోని ధనికుల కుటుంబాలలోమా కుటుంబమే ఉత్తమమైనదని చెప్పినప్పటికీ ఆయన పెద్దగా ఆసక్తి చూపలేదు. కనీసం అలాగా అన్నట్టు తల కూడా ఆడించలేదు. మామ ఎవరినీ తేలిగ్గా వదిలేవాడు కాదు కానీ శంబునాథ్ బాబులో చురుకుదనం లేదని సరి పెట్టుకున్నాడు. ఇది ఒక రకంగా ఆయనకు నచ్చింది. అమ్మాయి తండ్రి నోరు మెదపకుండా ఉండడం ఆయనకు ఇష్టమైన విషయమే.  శంబునాథ్ బాబు సెలవు తీసుకుంటాను అన్నప్పుడు బయటవేచి ఉన్న బండివరకు వెళ్లి ఆయనకు వీడ్కోలు చెప్పలేదు.

కట్నం కింద యివ్వాల్సిన మొత్తం నిర్ణయింపబడింది. ఆర్థిక విషయాలలో ఎలాంటి నసుగుడూ మామకు ఇష్టం వుండదు. అందువ ల్ల డబ్బుతోపాటు యివ్వవలసిన బంగారం నాణ్యత బరువు కూడా ఖచ్చితంగా నిర్ణయించాడు. ఈ లావాదేవీలలో నేను తలదూర్చలేదు.  అనుకున్న దానిలో చిన్నమెత్తు తేడా వచ్చినా మామ ఒప్పుకునే మనిషి కాదని నాకు తెలుసు. మాకు డబ్బు అవసరం లేకపోయినా, అవతలివాళ్ళు అడిగినంత యివ్వ లేకపోయినా ఎట్టి పరిస్థితిలోనూ మా కుటుంబ ప్రతిష్ఠే గెలిచితీరాలని మామ పట్టుదల.

పెళ్ళిలో పసుపుకు సంబంధించిన వేడుక వైభవంగా జరిగింది. లెక్కవేయడానికి ఒక గుమాస్తాను పెట్టుకోవలసినంత మంది మా బంధువులు వధువుకు బహుమమతులు యిచ్చారు.

బ్యాండు మేళంతో బ్రహ్మాండమైన ఊరేగింపు పెళ్ళి మండపానికి చేరింది. బంగారు జలతారు చొక్కాతో మెడనిండా బంగారు గొలుసులతో వేళ్ళకు ఉంగరాలతో ధరల చీటీ అంటించబడి షోకేసులో ఉండే వస్తువులా వెళ్ళాను.  మా మామ పెళ్ళి జరిగే ప్రదేశం చూడగానే ఎంతో నిరాశకు గురయ్యాడు. మా వాళ్లకు ఆ స్థలం సౌకర్యవంతంగా లేదని ఏర్పాట్లు ఘనంగా లేవని చిరాకు పడ్డాడు. శంబునాథ్ బాబు ఆహ్వానించిన విధానం కూడా ఆయనకు నచ్చలేదు. ఆయన ఒక్క మాట కూడా మాట్లాడకపోవడంతో గొడవ మొదలవుతుంది అనుకున్నా, కానీ నల్లగా లావుగా ఉన్న బట్టతల మనిషి శంబునాథ్ బాబు లాయర్ మిత్రుడు నడుముకి శాలువా చుట్టుకుని మా మధ్యకు వచ్చి తలవంచి చిరునవ్వు నవ్వుతూ చేతులు జోడించి అందరికీ నమస్కరించి దాన్ని నివారించాడు.

నేను మండపంలో కూర్చోగానే మా మామ శంబునాథ్ బాబును పక్కకు తీసుకువెళ్ళాడు. వాళ్ళిద్దరి మధ్య యేం జరిగిందో తెలియదుకాని శంబునాథ్ బాబు వచ్చి ‘బాబూ! ఓసారి నా వెంట వస్తావా’ అన్నాడు. మామకు వధువుకు యిచ్చే బంగారం నాణ్యత విషయంలో మోసం జరగవచ్చునని భయం. అందుకే బంగారం నాణ్యతను చూడటానికి, తూచడానికి కంసాలిని వెంట తీసుకువచ్చాడు.

నేను శంబూనాథ్ బాబు వెంట గదిలోకి ప్రవేశించేప్పటికి మంచం మీద మామ ఆ పక్కన నేలమీద త్రాసు, తూకపురాళ్ళతో కంసాలి కనిపించారు.

శంబునాథ్ బాబు నావైపు తిరిగి ‘పెళ్ళి జరగడానికి ముందే బంగారం అంతా పరీక్షించాలంటున్నారు. మరి మీరేమంటారు?’ అన్నాడు.

నేను తలదించుకుని మౌనంగా ఉన్నాను. ‘వాడి ముఖం వాడేం చెప్తాడు. నేను ఏది చెప్తే అదే!’ అన్నాడు మామ. ‘ఇది నిజమేనా? ఆయన చెప్పిందే వేదవాక్కా, తమరు నోరు విప్పరా?’ అన్నాడు శంబునాథ్ బాబు. నేను విషయం నా పరిధిలో లేదు అన్నట్టు తల ఊపాను.

‘అలాగయితే కాస్సేపు ఆగండి. నేను వెళ్ళి అమ్మాయి మీద ఉన్న నగలన్నీ తీయించి తెస్తాను’ అన్నాడు శంబునాథ్ బాబు.

‘అనుపమ్’ ఇక్కడ ఉండి చేసేది ఏమీ లేదు. వాణ్ణి మండపానికి వెళ్లనివ్వండి’ అన్నాడు మామ.

‘వీల్లేదు. అతనూ ఇక్కడే ఉండాలి’ అంటూ వెళ్లిన శంభునాథ్ బాబు ఒక ఉత్తరీయంలో బంగారు నగలు మూటకట్టి తెచ్చి మామ కూచుని ఉన్న మంచం మీద విప్పి పోశాడు.

‘నగలలో ఒకటి చేతిలోకి తీసుకుని ‘పరీక్షించే అవసరం లేదు అన్ని నగలూ కల్తీలేని బంగారంతో చేసినవే. ఈ రోజుల్లో ఇంత స్వచ్ఛమైన బంగారం కనిపించదు’ అన్నాడు కంసాలి. తర్వాత ఒక నోటు పుస్తకంలో వివిధ నగల జాబితా రాశాడు. చివరికి అమ్మాయికి యిస్తామన్నదాని కంటే శంబునాథ్ బాబు తెచ్చిన బంగారం కాస్త ఎక్కువగా ఉందని తేలింది.

ఆ నగలలో ఒ క జత చెవిరింగులు ఉన్నాయి. కంసాలి వాటిని పరిశీలించి వీటిలో బంగారం చాలా తక్కువగా ఉంది అన్నాడు. ‘అవి మీ బంధువుల్లో ఎవరో మా అమ్మాయికి బహుమతిగా యిచ్చినవి’ అంటూ శంబునాథ్ బాబు ఆ చెవి రింగులు మామ చేతిలో పెట్టి ‘ఇవి మీ దగ్గరే ఉంచండి’ అన్నాడు.

మామ ముఖం అవమానంతో ఎర్రబడ్డది. ఏం మాట్లాడాలో తెలియక నావైపు తిరిగి ‘అనుపమ్ ఇక నువ్వు మండపానికి వెళ్ళి కూర్చో’ అన్నాడు.

శంబునాథ్ బాబు నన్ను వారించాడు. ‘అవసరం లేదు, ముందు భోజనాలు కానివ్వండి’ అన్నాడు. ‘భోజనమా? పెళ్ళి కాక ముందే భోజనమా? ఈ మాట ఇదివరకెన్నడూ విన్లేదు’ అన్నాడు మామ.

శంబునాథ్ బాబుపైకి కనిపించేటంత సాత్వికుడు కాదు. లోపల చాలా గట్టివాడు. మా వాళ్ళను ముందు భోజనం చెయ్యమని ఒత్తిడి చేశాడు. మామను భోజనం చెయ్యడానికి ఒప్పించాడు. వరుని వెంట వచ్చిన వాళ్ళంతా భోజనాలు చేశారు. భోజనం మామూలుగానే వుంది కానీ రుచికరంగా ఉండి మర్యాదగా వడ్డించబడటం వల్ల అందరికీ తృప్తి కలిగింది.  అంతా తిన్నాక శంబునాథ్ బాబు నన్ను కూడా తినమన్నాడు. ‘అదెలా కుదురుతుంది. పెళ్ళి కాకుండానే వరుడు ఎలా భోం చేస్తాడు’ అన్నాడు మామ.

మామ మాటలు పట్టించుకోకుండా ఆయన నాతో ‘మీరు భోజనం చేస్తే ఏ ప్రమాదమూ ముంచుకురాదు’ అన్నాడు.

నేను మామ మాటకి ఎదురు చెప్పింది లేదు. అది మా అమ్మ ఆజ్ఞతో సమానం నాకు. అందువల్ల భోజనం చెయ్యడానికి ఒప్పుకోలేదు.

శంభునాథ్ బాబు మామవైపు తిరిగి ‘మా వల్ల మీకు కలిగిన అసౌకర్యానికి మమ్మల్ని క్షమించండి. మేం సంపన్నులం కాము. మీ స్థాయికి తగిన ఏర్పాట్లు చేయలేకపోయాం. ఆలస్యం అవుతున్నది. ఇంక ఎక్కువగా మిమ్మల్ని ఇబ్బంది పెట్టబోను. అందువల్ల…..’

మధ్యలో అందుకుని మామ ‘అవునవును ఇక మనం మండపానికి వెళ్దాం’ అన్నాడు.

శంభునాథ్ బాబు ‘మీ తిరుగు ప్రయాణానికి బండ్లను పిలిపించనా?’అన్నాడు.

అదిరిపడ్డాడు మామ. ‘వేళాకోళానికి యిది సమయమా?’ అన్నాడు.

శంబునాథ్ బాబు ‘పరిహాసం ఆడటం మీకు మాత్రమే తెలుసు. నేను దానిని కొనసాగించదల్చుకోలేదు’ అన్నాడు.

మామ నిశ్చేష్టుడై నిలబడ్డాడు.

‘నా బిడ్డకు యివ్వాల్సిన బంగారం విషయంలో మోసం చేస్తానని భావించిన కుటుంబానికి నా కూతురుని యివ్వలేను’ అన్నాడు శంబునాథ్ బాబు. ఈసారి ఆయన నావైపు చూడలేదు. ఏ రకంగానూ విలువలేని మనిషినైన నాతో మాట్లాడ్డం అనవసరం అనుకున్నట్టున్నాడు.

ఆ తర్వాత యేం జరిగిందీ చెప్పడానికి నోరు రావడం లేదు. మా వాళ్ళు అక్కడ్నించి బయటకు వెళ్ళడానికి ముందు అక్కడ ఉన్న  కుర్చీలను విరగ్గొట్టారు. మండపాన్ని ధ్వంసం చేశారు.

మేం తిరిగి వచ్చేప్పుడు బ్యాండు మేళం లేదు. దీపాలు పట్టుకునే వాళ్ళు లేరు. ఆకాశంలోని చుక్కల వెలుతురులో నిశ్సబ్దంగా వెనక్కు వచ్చేశాం.

3

బహుశా బెంగాల్ లో యిలా పెళ్లివారి ఇంటి నుంచి తరిమివేయబడ్డ ఏకైక పెళ్ళి కొడుకును నేనేనేమో! మా కుటుంబంలో అందరూ ఆగ్రహంతో ఊగిపోయారు. వాడు కూతురి పెళ్లి ఎలా చేస్తాడో చూద్దాం అన్నారు. మామ వధువు తండ్రి మీద పరువు నష్టం దావా వేస్తానన్నాడు కానీ బంధువులు అది మనకే అప్రతిష్ట అనడంతో ఊరుకున్నాడు.

నాకు బాగా కోపం వచ్చింది. ఏదో ఒకనాడు శంబునాథ్ బాబు నా కాళ్లమీద పడి క్షమాపణ అడిగి తన కూతురును నాకు యివ్వడానికి రావాలని కోరుకున్నాను. నా ఈ కోపానికి మరొక బాధ కూడా జత కూడింది. నేను వెళ్ళడానికి వీల్లేని గోడ వెనుక, సిగ్గుతో, గంధం రాసుకున్న ముఖంతో, ఎర్రటి పెండ్లి చీరలో నిలబడి ఉన్న ఆమె నా ఊహా లోకంలో వసంత కాలంలో వికసించే పుష్పాలతో నిండి ఉన్న తీగలా కనిపించేది. గాలిలో ఆ తీగ పరిమళాన్నిఆస్వాదించేవాణ్ణి. ఆ తీగ ఆకుల సవ్వడి వినేవాణ్ణి. నాకు ఒకే ఒక్క అడుగు దూరంలో ఉన్న ఆమె హఠాత్తుగా అందనంత దూరం వెళ్ళిపోయింది.

ఆమెను చూసి వచ్చి బినూ అన్నయ్య  చెప్పినదాన్నిబట్టి ఆమె అసాధారణమైన అందగత్తె అని ఊహించుకున్నాను. కనీసం ఆమె ఫోటో కూడా చూడలేదు. ఆమె రూపం నా మనసులో అస్పష్టంగా ఉండిపోయింది. ఆమె నా ఫోటో చూసిందని హరీష్ చెప్పాడు. బహుశా నచ్చే ఉంటాను. ఆమె నా ఫోటోను దాచుకుని రహస్యంగా చూస్తూ ఉండి ఉంటుందని, ఆమె నా ఫోటో పైకి వంగి చూస్తున్నప్పుడు ఆమె తల వెంట్రుకలు దాన్ని కప్పేస్తుంటాయని, ఆమె నా ఫోటో చూస్తున్నప్పుడు ఎవరైనా వస్తే దాన్ని తన చీరమడతలో దాచేస్తుంటుందని రకరకాలుగా ఊహించుకునే వాణ్ణి.

సంవత్సరం గడచిపోయింది. నా పెళ్ళి గురించి మాట్లాడటానికి మామ ఇబ్బంది పడితే అమ్మ జరిగిన అవమానాన్ని మరచిపోయే వరకూ పెళ్ళి మాట తలపెట్టకూడదనుకుంది.

ఆ అమ్మాయికి ఒకమంచి సంబంధం వచ్చినా ఒప్పుకోలేదని తను యింక పెళ్ళి చేసుకోనని ఒట్టు పెట్టుకుందని తెలిసింది. ఆమె నా కోసం పరితపిస్తుందనుకున్నాను. ఆమె దుఃఖాన్ని చూసి భరించలేక మామ మా ఇంటి గుమ్మం ముందు నిలబడతాడని ఊహించుకున్నా. మళ్ళి పెళ్ళి యేర్పాట్లు జరిగితే జరిగిన అవమానానికి ఆ పెళ్ళిని రసాభాస చేసి బదులు తీర్చుకోవాలని కూడా అనిపించేది.

కానీ నా ఊహాలేవీ నిజం కాలేదు. కథలో నేననుకున్నదేమీ జరగలేదు.

అమ్మకు తోడుగా తీర్థయాత్రకు బయలుదేరాను. మామ ఎలాగూ హౌరాబ్రిడ్జి దాటి రాడు కనుక నాకా అవకాశం వచ్చింది. రైల్లో దాని లయబద్ధమైన కదలికకు ఒకదానికొకటి పొంతనలేని కలలు కంటూ నిద్రపోయాను. రైలు ఒక స్టేషన్లో ఆగింది. అది కూడా కలేనేమో అనుకున్నా. స్టేషన్లో దీపాల మసకవెలుతురు ఉన్నది. అమ్మ తన బెర్తుమీద నిద్రపోతున్నది. మా బ్యాగులు చుట్టుపక్కల అస్తవ్యస్తంగా పడున్నవి.

హఠాత్తుగా ‘తొందరగారా ఇక్కడ ఈ కంపార్టుమెంట్ లో ఖాళీ ఉన్నది’ అన్న శబ్దం వినపడింది. నా చెవులకు అది సుమధుర సంగీతంలా వినిపించింది. ఈ అర్ధరాత్రివేళ ఎక్కడ ఉన్నానో తెలియని చోట ఒక అమ్మాయి బెంగాలీ భాషలో మాట్లాడటం వింటుంటే బెంగాలీ భాష ఎంత తియ్యనిదో అనిపించింది. అది కేవలం ఒక స్త్రీ గొంతుక మాత్రమే కాదు నేను ఎప్పుడూ విని ఉండని సుస్వర సంగీతం.

భౌతికంగా కనిపించే రూపం కంటే మనుషుల కంఠధ్వని నాకు ఆసక్తికరంగా అనిపించేది. నేను కిటికీ తెరిచి చూశాను. ఆ చీకట్లో గార్డు తన ఒంటికన్ను లాంతరు పైకి ఎత్తి పట్టుకోవడంతో రైలు కదిలింది. లేచి కిటికీ పక్కనే కూర్చున్నా, నక్షత్రాలు వెలుగుతున్న ఆకాశంలో ఒక వ్యక్తి రూపం లీలగా నన్ను కమ్మేసింది. ఆ అపరిచిత కంఠధ్వని నా హృదయంలోకి చొరబడి అత్యంత సమీప వ్యక్తి కోసం దాచిన చోటును ఆక్రమించేసింది. లయబద్ధంగా విన వస్తున్న రైలు శబ్దంలో ఒక పాట పల్లవి పదే పదే నా చెవులకు వినిపించసాగింది. ‘ఇక్కడ ఈ కంపార్టుమెంటులో ఖాళీ ఉన్నది’.  ఓ నా సంగీత స్వరమా ఇక్కడ కావలసినంత ఖాళీ ఉన్నది. నేనింక క్షణం ఆగలేను అనుకున్నా.

ఆ రాత్రి నిద్రపట్టలేదు. నేను చూడని ఆ స్వరం ఉన్న మనిషి తెల్లవారకముందే ఎక్కడ దిగిపోతుందోనన్న భయంతో రైలు ఆగిన ప్రతిస్టేషన్లో కిటికీలోంచి బయటకు తొంగి చూశాను.

మర్నాడు ఒక జంక్షన్లో రైలు ఆగింది. మేము రైలు మారాలి. మా దగ్గర ఫస్టుక్లాసు టికెట్ ఉండటంవల్ల సమస్యే ఉండదు అనుకున్నా. కాని ఓ బ్రిటిష్ సైనికాధికారి తన సహాయకులతో ప్లాట్ ఫాం మీద ఉన్నాడు. ఇక ఫస్టు క్లాస్ లో స్థలం దొరుకుతుందన్న ఆశ వదులుకున్నాను. విపరీతమైన జనం ఉన్నారు. అమ్మకు సౌకర్యంగా ఉండేచోటు ఎలా సంపాదించాలో అర్థం కాలేదు. ఒక్కో కంపార్టుమెంటు లోకి తొంగి చూస్తూ వెళ్తున్న నాకు సెకండ్ క్లాస్ బోగీలో నుంచి ఓ స్త్రీ స్వరం వినవచ్చింది. ఆమె అమ్మతో ‘ఈ కంపార్టుమెంటులోకి రండి ఇక్కడ ఖాళీ ఉన్నది’ అంది.

ఉలిక్కిపడ్డాను. రాత్రంతా నన్ను వెంటాడిన కంఠధ్వని యిదే! పల్లవి కూడా అదే ఇక్కడ

ఈ కంపార్టుమెటులో ఖాళీ ఉన్నది. నేను క్షణం ఆలస్యం చెయ్యకుండా ఆ కంపార్టుమెంట్ లోకి వెళ్ళాను. లగేజీ తేవడానికి సరిపోయే టైం లేదు.  ఆ అమ్మాయి సూట్ కేసులు పరుపు చుట్టలు కదుల్తున్న రైల్లోకి తేవడానికి సాయం చేసింది.

ఆ తర్వాత జరిగిన సంఘటనల్ని వివరించడం చాలా కష్టం. ఎక్కడ మొదలుపెట్టి ఎక్కడ ముగించాలో తెలియడం లేదు. ఇప్పటి దాకా నా మనసులో ప్రతిధ్వనించిన స్వరం ఒక వ్యక్తి రూపంలో నా ముందు ఉన్నది. అమ్మ కూడా ఆ అమ్మాయి నుంచి చూపు తిప్పుకోలేకపోయింది. ఆమెకు పదహారు పదిహేడేళ్ళ వయస్సుండవచ్చు. ఆమె కదలికలు, ముఖ కవళికలు చాలా సహజంగా ఉన్నాయి. ఆమె అందంలోని స్వచ్ఛతకు సాటిలేదు. చుట్టు పక్కల ఉన్న మనుషుల మధ్య ఆమె ప్రత్యేకంగా కనిపిస్తుంది.  తను పెరిగే కొమ్మమీద పొడుగాటి కాడపై వికసించే తెల్లని లిల్లీ పువ్వులా ఉన్న ఆమె చుట్టూ కొంతమంది అమ్మాయిలు ఉన్నారు. వాళ్ళంతా నవ్వుతూ మాట్లాడుకుంటుంటే నేను పుస్తకం చదువుతున్నట్టు నటిస్తూ వారి మాటలు వినడానికి చెవులు రిక్కించాను. తన కంటే చిన్న వయస్సు వాళ్ళ మధ్య ఉన్న ఆమె కూడా చిన్న పిల్లలాగే కనిపించింది. ఆ అమ్మాయిలు ఒక కథల పుస్తకంలోని కథలను ఆమె చేత పదే పదే చదివించుకుంటున్నారు. ఆమె స్వరంలోని మాధుర్యమే అందుకు కారణం అనుకుంటాను. ఆ అమ్మాయితో మాట్లాడాలని అమ్మకు కూడా ఆసక్తి కలిగినట్టు నా కనిపించింది. అయితే ఎప్పుడూ ఒంటరిగా ఉండే ఆమెకు కొత్త వ్యక్తులతో మాట్లాడటానికి మొహమాటం. అందువల్ల మాట్లాడ లేకపోయింది.

రైలు మరొక జంక్షన్లో ఆగింది. కొంతమంది బ్రిటీష్ వాళ్ళు బహుశా సైనికాధికారికి సంబంధించిన వాళ్లు రైల్లో ఎక్కడానికి ప్రయత్నించసాగారు. వాళ్లు మా కంపార్టుమెంటు ముందు చాలాసార్లు అటూ ఇటూ నడిచారు. అమ్మ భయంతో బిగుసుకుపోయింది. నిజం చెప్పాలంటే నాకూ భయంగానే ఉంది.

రైలు కదల్డానికి కొద్దిసేపటి ముందు ఒక రైల్వే అధికారి లోపలికి వచ్చి పేర్లు ఉన్న రెండు చీటీలను మా రెండు బెర్తులకు అంటించి ‘దొ       రలు ఈ బెర్తులను ముందే రిజర్వు చేసు కున్నారు మీరు ఖాళీ చేసి మరెక్కడయినా స్థలం వెదుక్కోండి’ అన్నాడు. నేను వెంటనే లేచి నిలబడ్డాను. కానీ ఆ అమ్మాయి హిందీలో ‘లేదు లేదు ఇక్కణ్ణించి ఎవరూ కదలరు’ అంది. ఆ మనిషి ‘ఖాళీ చెయ్యాల్సిందే’నన్నాడు గట్టిగా. ఆ అమ్మాయి కదలకపోవడంతో బ్రిటీష్ వ్యక్తి అయిన స్టేషన్ మాస్టర్ ను పిలిచాడు. స్టేషన్ మాస్టర్ వచ్చి ‘క్షమించాలి’ అంటూ పోర్టర్ను పిలిచాడు. లగేజీ తీసెయ్యడానికి, ఆ అమ్మాయి కళ్లు ఎర్రబడ్డాయి. నావైపు చూస్తూ ‘కదలవద్దు. కూచున్న చోటు నుంచి లేవకండి’ అంటూ స్టేషన్ మాస్టర్తో ఇంగ్లీషులో ‘అబద్ధం ఈ బెర్తులు రిజర్వు చేయబడ్డవి కాదు’ అంటూ పేర్లు ఉన్న ఆ చీటీలని చించి ప్లాట్ ఫాంపైకి విసిరేసింది. అప్పుడే యూనిఫాంలో ఉన్న ఇంగ్లీషు వ్యక్తి లోపలికి రాబోతూ ఆమె మాటలు విన్నాడు. ఆమె చేసిన పనిని గమనించాడు. ఏమీ మాట్లాడకుండా  స్టేషన్ మాస్టర్ భుజం మీద చేత్తో తడుతూ పక్కకు తీసుకువెళ్లాడు. ఏం జరిగిందో నాకు అర్థం కాలేదు కానీ ఒ        క అదనపు బోగీని తగిలించుకుని రైలు ఆలస్యంగా బయలుదేరింది. అవమానాన్ని దాచుకోవడానికి నేను కిటికీ లోంచి బయటకు చూస్తున్నట్టు నటించాను.

రైలు కాన్పూర్ లో ఆగింది. అమ్మాయి తన సామాను సర్దిపెట్టుకుంది. ఆమెకు సాయం చెయ్యడానికి వచ్చిన నౌకరు సామాను దించుతుంటే దిగిపోవడానికి సిద్ధంగా ఉన్న అమ్మాయితో ఇగ ఆగలేక అడిగింది అమ్మ.

‘నీ పేరేమిటమ్మా?’ ఆ అమ్మాయి ‘కళ్యాణి’ అంది.

నేను అమ్మా ఉలిక్కి పడ్డాం. ‘మీ నాన్నగారు’ అంది అమ్మ. ఆయన ఇక్కడ వైద్యుడు. పేరు శంబునాథ్ బాబు అంటూ ఆమె రైలు దిగి వెళ్ళిపోయింది.

ఉపసంహారం

మేనమామ ఆంక్షలను ధిక్కరించి, అమ్మ అభ్యంతరాలను లెక్కచేయకుండా నేను కాన్పూరుకు వెళ్ళాను. కళ్యాణిని ఆమె తండ్రినీ కలిశాను. చేతులు జోడించి నమస్కరించాను. నా మాటలు శంబునాథ్ బాబును కదిలించాయి కాని కళ్యాణి మాత్రం పెళ్ళి చేసుకోనని ఖచ్చితంగా చెప్పింది. నేను ఎందుకు అని అడిగితే మాతృసేవ అన్నది. మా పెళ్ళి విఫలం అయిన తర్వాత ఆమె తన జీవితాన్ని ఆడపిల్లలకు చదువు చెప్పడానికి అంకితం చెయ్యాలని నిర్ణయించుకుందని అదే ఆమె మాతృభూమికి చెయ్యాలనుకుంటున్న సేవ అని తర్వాత నాకు తెలిసింది.

నేను ఆశ వదులుకోలేదు. నా హృదయాన్ని ఆక్రమించిన సంగీతం ఎప్పటికీ అలాగే నిలిచిపోయింది. తెలియని అలౌకిక ప్రపంచం నుంచి వచ్చే వేణునాదంలా అది నన్ను తన వెంట లాక్కుపోతున్నది. ఆ రాత్రి చీకట్లో ‘ఇక్కడి ఈ కంపార్టుమెంటంలో ఖాళీ ఉన్నది’ అన్న ధ్వని నా జీవితానికి పల్లవిగా మారింది. అప్పుడు నా వయస్సు ఇరవై మూడు. ఇప్పుడు ఇరవై యేడు. అయినా నేను నా ఆశను వదులుకోలేదు. కానీ మేనమామని వదిలేసు కున్నాను. ఏకైక సంతానాన్ని అయినందువల్ల అమ్మ నన్ను వదిలేసుకోలేకపోయింది. నేనామెకోసం మళ్ళీ మళ్ళీ ప్రయత్నిస్తాను. ఓ అపరిచిత యువతీ నా హృదయం చెప్తున్నది నేను నీ వాణ్ణి మాత్రమే అని, నేను నిన్ను పూర్తిగా అర్థం చేసుకోలేదు. చేసుకోలేను. కానీ ఇప్పుడు నా లక్ష్యం ఏమిటో తెలుసుకున్న అదృష్టవంతుడిని.

అపరిచిత

బెంగాలీమూలం : రవీంద్రనాథ్ టాగూరు, తెలుగు : చింతపట్ల సుదర్శన్

1916లో టాగూర్ రాసిన ‘అపరిచిత’ ఆధునిక స్త్రీ ఆలోచనా విధానాన్ని, స్వాభిమానాన్ని తెలియజేస్తుంది. పురుష దురహంకారాన్ని, నిరసించే ఈ కథలో అనేక కొత్త కోణాల్ని ఆవిష్కరించాడు టాగూర్.

వివాహ సమయంలో వధువు తండ్రి శంబునాథ్ తను యిచ్చే బంగారాన్ని వరుని మేనమామ తూకం వేయించడం అవమానంగా భావించి, వివాహాన్ని రద్దుచేసి మగపెళ్ళివారిని వెళ్ళిపొమ్మనడం విప్లవాత్మకమైన సంఘటన.

వివాహం రద్దయిన తర్వాత వరుడు అనుపమ్, వధువు కళ్యాణి రైల్లో కలుస్తారు. అనుపమ్ ఆమెను చూసి ఉండలేదు కాబట్టి గుర్తుపట్టడు. రైల్లో రిజర్వేషన్ లేని సీట్లకు చీటీలు తగిలించడం సహించ లేని కళ్యాణి వాటిని చంపి ముక్కలు చేసి విసిరేస్తుంది. బ్రిటీష్ ఇండియాలో ఒక భారతీయ స్త్రీ సాహసం ఇది.

ఆమె ఎవరో తెలిసిన తర్వాత అనుపమ్ తమ తప్పు ఒప్పుకుని పెళ్ళి చేసుకుంటానంటాడు కాని కళ్యాణి స్త్రీ విద్యకు, స్త్రీల ఉద్ధరణకు తన జీవితాన్ని అంకితం చేస్తానని తిరస్కరిస్తుంది.

వంద సంవత్సరాల క్రిందటిదైనా ఈ కథాంశం అత్యంత ఆధునికం. దేశభక్తికి, ధైర్యానికి, ఉదాత్తతకు, స్త్రీ స్వేచ్ఛకు ఉదాహరణ ఈ అపరిచిత.