చంచ న్మాయాప్రపంచ స్థితి లయకరణాద్యంత తంత్రస్వతంత్రం
కంబాలాభప్రతాపం కపటపటు పటాలంబిత ప్రాఙ్నితంబం
రంగజ్జంఘాల జంఘాయుగ మపరిమితానందనందాభివంద్యం
వందే యాదక్షమాభృత్కటక పటుభుజారంహ లక్ష్మీనృసింహమ్‌ !
తాత్పర్యం: అస్థిరమైన ఈ మాయా ప్రపంచం యొక్క ఉనికికీ, మహా ప్రళయంలో లయమై పోవటానికీ, సమస్త సృష్టి పరిరక్షణకూ, పోషణకూ, ఆదినుండీ అంతమువరకూ అన్నింటికీ కారణభూతమైన స్వతంత్ర చిద్రూపుడూÑ అపార పరాక్రమశాలిjైున ఆంజనేయునితో సముడగు ప్రతాపశాలీÑ తన మాయాబలంతో వస్త్రంవలె తూర్పుపర్వతాన్నంతా కప్పివేసినవాడూÑ ప్రకాశిస్తూ శీఘంగా కదలగల బలిష్ఠములైన రెండు పిక్కలు కలవాడు, తనయుని బాల్య చేష్టావిశేషాల చేత అంతులేని ఆనందాన్ని పొందిన నందునిచేత నమస్కరింపబడినవాడూ అయిన ` యాదగిరిపై నెలకొని తన బలిష్ఠములైన భుజముల బలపరాక్రమాలను ప్రదర్శిస్తున్న ` శ్రీ లక్ష్మీనరసింహస్వామి వారిని నమస్కరిస్తున్నాను.
విశేషాలు: ‘‘య ద్దృశ్యం త న్నశ్యం’’ అని వేదాంతులు నొక్కి వక్కాణించారు. ఇంద్రియ గోచరమయ్యే ప్రతిదీ నశించిపోయేదే అని దీని భావం! సమస్త చరాచర సృష్టినీ తనలోని అంతర్భాగంగా చేసుకుని అంతా తానుగా కనిపించే ఈ ప్రపంచం (చంచత్‌GమాయాGప్రపంచంR) కదులుతూ ఉన్నట్లుగా కనిపించే మాయాప్రపంచమే! ఈ ప్రపంచం యొక్క ఉనికి (స్థితిR) అంటే జన్మించినట్లుగా కనిపించి, ఇదంతా నిజమేనని భ్రమింపజేసి, (లయR) కొంతకాలం అందరినీ మాయలో ముంచి, శోక`మోహాదులకు గురిచేసి, నశించిపోతున్నట్లుగా అనిపించి, చివరికి మహాప్రళయ సమయంలో సమస్తాన్నీ తనలో కలుపుకునే మహాసముద్రంగా కనిపించి, ఈ (జన్మలయల) మధ్య కాలంలో (కరణR) రక్షింపబడుతూ, వృద్ధి చెందుతూ ఉన్నట్లుగా అందరినీ భ్రమింపజేసే ఈ మాయా ప్రపంచం (స్థితిGలయGకరణGఆద్యంతGతంత్రGస్వతంత్రంR) పుట్టుకకూ, వృద్ధికీ, నాశానికీ తానే మూలకారణమైన సర్వతంత్ర స్వతంత్రుడు ఆ లక్ష్మీనరసింహస్వామి!
బమ్మెర పోతన మహాకవి కూడ భాగవతంలో ఈ విషయాన్ని ఈ విధంగా పేర్కొన్నాడు ` ‘‘ఎవ్వనిచే జనించు జగ, మెవ్వని లోపల నుండు, లీనమై యెవ్వని యందు డిరదు, పరమేశ్వరుడెవ్వడు, మూలకారణం బెవ్వ, డనాది మధ్యలయుడెవ్వడు, సర్వము తానjైునవాడెవ్వడు, వాని నాత్మభవు నీశ్వరునే శరణంబు వేడెదన్‌’’ అంటూ ఆ పరమేశ్వరుణ్ణి వేడుకున్నాడు.
(కంGబాలGఆభGప్రతాపంR) ‘క’ అనే ఏ కాక్షరానికి ఉన్న నానార్థాలలో వాయుదేవుడు అన్న అర్థం కూడ ఒక్కటి. వాయుదేవుని బాలుడు (కుమారుడు) ఆంజనేయస్వామి. బాలశబ్దానికి చిన్న శిశువు అన్న అర్థం కూడ ఉంది. చిన్నపిల్లవాడిగా ఉన్నప్పుడే ఆంజనేయుడు ఉదయిస్తున్న సూర్యుణ్ణి పండుగా భావించి, మింగటానికి పైకెగిరిన విషయం తెలిసిందే కదా! అంతటి పరాక్రమశాలి ఆంజనేయుడు. సీతజాడ తెలిసికొని వచ్చిన ఆంజనేయుణ్ణి, అతని పరాక్రమాన్ని మెచ్చుకున్న సుగ్రీవుడు లక్ష్మణునితో ఇలా అంటాడు ` ‘‘కార్యసిద్ధి ర్మతి శ్చైవ తస్మి న్వానరపుంగవే, వ్యవసాయ శ్చ వీర్యం చ శ్రుతం చాపి ప్రతిష్ఠితమ్‌, జాంబవా న్యత్ర నేతా స్యా దంగద శ్చ మహాబలః హనూమాం శ్చా ప్యధిష్ఠాతా న తస్య గతి రన్యథా’’ ‘‘వానశ్రేష్ఠుడైన ఆ హనుమంతునిలో కార్యసిద్ధి, తెలివితేటలు, పట్టుదల, పరాక్రమము, విద్య అన్నీ నెలకొన్నాయి. ఏ పనిలో జాంబవంతుడు, మహాబలుడగు అంగదుడు నాయకులుగా ఉంటారో, హనుమంతుడు తోడుగా ఉంటాడో ఆ పని వేరు విధంగా కాదు. అంటే తప్పకుండా జయప్రదం అవుతుంది’’ అని అంటాడు.
తూర్పు దిక్కుకు అధిపతి ఇంద్రుడు. ఇంద్రుడు సమస్త దేవతాగణానికీ, దేవలోకానికీ అధిపతి కూడా! దైత్యదానవుల తాకిడి నుండి ఇంద్రుణ్ణీ, దేవలోకాలను రక్షించేవాడు శ్రీహరి! వాళ్ళు పన్నే చిత్ర విచిత్రములైన మాయోపాయాలన్నిటినీ ఛేదిస్తూ ` అనంతమైన, అభేద్యమైన కవచంగా నిలిచేవాడు విష్ణుమూర్తి! (కపటGపటుGపటGఆలంబితGప్రాక్‌GనితంబంR) రాక్షసుల దాడి నుండి సురలోకాన్ని కాపాడటం కోసం (కపటR) తన విష్ణుమాయ అనే (పటుGపటR) దృఢమైన వస్త్రంతో (ఆలంబితGప్రాక్‌GనితంబంR) కొండ మధ్య భాగం వలె స్థిరమైన సురలోకాన్ని కప్పి, రక్షిస్తున్నాడు. నితంబం అంటే కొండ (పర్వతం) యొక్క నడిమి భాగం అని అర్థం. విష్ణుమాయ నిరంతరం దుర్మార్గుల బారి నుండి (ప్రాక్‌GనితంబంR) దేవ లోకాలను కాపాడుతూ ఉంటుందని భావం!
పిక్కల్లో బలం ఉంటే కాని శత్రువులను ఎదిరించి పోరాడి విజయం సాధించలేము. యుద్ధంలో (రంగత్‌GజంఘాలG జంఘాయుగంGఅపరిమితGఆనందGనందGఅభివంద్యంR) తన బలపరాక్రమాలను ప్రదర్శించాడు శ్రీకృష్ణావతారంలో శ్రీహరి. దానిని చూడటం వలన అపరిమితమైన ఆనందం కలిగింది నందగోపుడికి. భక్తితో శ్రీకృష్ణపరమాత్మను (శ్రీహరిని) స్తుతించి నమస్కరించాడు నందుడు.
అనంత మహిమాన్వితుడై, యాదాద్రిపై నెలకొని తన బలిష్ఠములైన భుజముల బలమును ప్రదర్శించుచున్న శ్రీలక్ష్మీ నరసింహస్వామి వారిని కవి భక్తి ప్రపత్తులతో స్తుతించి నమస్కరిస్తున్నాడు.

తేడా
——-

ఆకాశంలో
మిణుకు మిణుకుమంటూ
మెరిసే కోటానుకోట్ల
నక్షత్రాల కన్నా…..
జిగేల్ న మెరిసే
ఒక జాబిల్లి మిన్న
పదవి పట్టాన్ని వరించి
వాగ్దానాల నూకల్ని విసిరే
నాయకుల కన్నా
జాతిని ఒక త్రాటిపై నడిపే
ఉద్యమకారుడు మిన్న

—-**——

రాజకీయం
—————

రాజకీయ ప్రయాణంలో
పదవుల పట్టాలు తప్పి
ప్రతిపక్ష పార్టీల
యాక్సిడెంట్లు సహజం –
వాటిని తట్టుకుని
ముందుకు సాగినవాడే
రాజకీయ నాయకుడు
అదే అసలైన
రాజకీయం

కె.హరనాథ్, 9703542598

దర్భశయనం శ్రీనివాసాచార్యులు గారు ఈ కవితను 6.1. 2012 వ తేదీన రంచించారు . 27.2.2012 ఆంధ్రప్రభ దినపత్రిక లో మొదటిసారి అచ్చయింది. శ్రీనివాసాచార్యులు గారు ఈ కవితను , వారు రామప్పను స్వయంగా దర్శించినప్పుడు అక్కడ వీరికి రామప్పను గురించిన విశేషాల్ని గోరెంట్ల విజయ్ కుమార్ అనే గైడ్ కు అంకితం చేసానని చెప్పారు . వరంగల్ జిల్లా లోని అద్భుత శిల్పసౌందర్యం , శిల్పి నైపుణ్యం రామప్ప విశేషాలను ప్రపంచానికి తమ ‘ఉలికళ’ కవితద్వారా తెలియజేయాలని ఎన్నో వేదికలపైన చదివాను అని అన్నారు . మయూఖ లో మీకోసం.

రామప్ప శిల్పబంధం ఎన్నో విషయాలు చెప్పిన కొండపల్లి శేషగిరిరావుగారు ప్రపంచం మెచ్చిన ప్రఖ్యాత చిత్రకారులు . ఆయన కుంచె దించిన రంగుల్లో ఒదిగిన ప్రకృతి అందాలు గాని, ప్రబంధ నాయికానాయకులుగాని మనను ముగ్ధులను చేసినవే. ఆయన గీసిన రేఖాచిత్రాలలో దాగిన భారతీయ శిల్పసంపద మన చూపులను కట్టిపడేసేవే.
1940 దశకంలో కొండపల్లివారు విద్యార్థిగా ఉన్నప్పుడే కాకతీయ శిల్ప సంపద వైభవాన్ని , ప్రత్యేకంగా రామప్ప శిల్పకళను రేఖాచిత్రాలుగా చిత్రించి సభ్యసమాజానికందించారు. మారుమూల అడవి ప్రాంతం . జనసమ్మర్ధమైన స్థలకాదు. అంతగొప్ప దేవాలయం అక్కడ ఉన్నదని ఆనాడు ఎవరికీ ఎక్కువ తెలియదు. ఫోటో కెమెరాలు ఇంకా తెలంగాణ లో అడుగుపెట్టని ఆ కాలంలో హైదరాబాద్ లో ఉన్న ఆనాటి సాహితీవేత్తలకూ, సాధారణ ప్రజలకు కొండపల్లి శేషగిరిరావు గారి చిత్రలే రామప్ప శిల్ప సౌందర్యం పరిచయం చేసాయి. వారి రేఖాచిత్రాలు మచ్చుకు కొన్ని మయూఖ పాఠకులకు – మన తెలంగాణ ప్రతికలోని కొండపల్లి శేషగిరిరావు రామప్ప గురించిన వ్యాసం ప్రచురితమైంది.

పాటల పల్లకీలో ఊరేగించిన సముద్రాల రాఘవాచార్యులు

సముద్రాలగా పేరు తెచ్చుకున్న రాఘవాచార్యులుగారు సినీ గీత రచయితే కాకుండ, సిని మాటలకు, కథ, సంభాషణలు మాత్రమే కాదు వినాయక చవితి, బబ్రువాహన సినిమాలకు దర్శకత్వం కూడా వహించారు.  1958వ సంవత్సరంలో విడుదలైన “భూకైలాస్” సినిమాలో పాటలన్నీ సముద్రాల వారే వ్రాశారు. ఇందులో ఒక పాట.

“జయ జయ మహాదేవా, శంభో సదాశివా, ఆశ్రిత మందారా, శృతి శిఖర సంచారా” తో మొదలయ్యే ఈ పాట  ఘంటసాలగారి భక్తి గీతాలలో ఎన్నదగినది, మిన్నయైనది.

శృతులనబడే వేదాల శిఖరమందు ఉండేవి ఉపనిషత్తులు. జీవాత్మను పరమాత్మను సన్నిధికి సమీపంగా (ఉప), నియమబద్ధంగా (ని), ఉంచునది (షత్). కనుక ఆ ఉపనిషత్తులలో సంచరించే వాడా అనే అర్థంలో వాడిన ‘శృతి శిఖర సంచారా’ వాక్యాన్ని మన కందించిన సముద్రాల వారి పాండిత్య వైభవానికి నమో వాక్కాలు.

నీలకంధరాదేవా, దీనబాంధవారావా, నన్ను గావరా ||నీలకంధరా||

సత్యసుందరాస్వామి, నిత్య నిర్మలాపాహి,

అన్యదైవమూ కొలువా, నీదు పాదమూ విడువా,

దర్శనమ్మునీరా, మంగళాంగా గంగాధరా ||నీలకంధరా||

ఈ పాట పల్లవి ‘నీలకంధరా’ నుండి ‘గంగాధరా’ వరకు ‘తిలంగ్’ రాగాన్ని ఉపయోగించారు.

‘దేహియన వరములిడు దానగుణ సీమా, పాహియన్నను ముక్తినిడు పరంధామా’, నీమమున నీ దివ్య నామ సంస్మరణా, ఏ మరకసేయుదును భవతాపహరణా, నీ దయా మయ దృష్టి దురితమ్ములారా, వరసుధా వృష్టి నా వాంఛలీడేరా, కరుణించు పరమేశ దరహాస భాసా, హరహర మహాదేవ కైలాసవాసా’

ఇంతవరకు శుద్ధసావేరి రాగాన్ని ఉపయోగించారు.

“ చరణం నుండి పాట పూర్తి అయ్యేవరకు హృదయమున్న ప్రతి మనిషి, స్పందనకు లోను కావలసిందే. లేకుంటే

దానిని పాషాణంగా అనుకోవాలి.

“అన్య దైవమూ కొలువా’ చరణం ద్వారా రావణ బ్రహ్మ వ్యక్తిత్వాన్ని సముద్రాలవారు ఆవిష్కరించారు.

‘ఫాల లోచన నాదు మొరవిని జాలిని పూనవయా,

నాగభూషణ నన్నుగావక జాగును సేయకయా, 

కన్నుల విందుగ భక్తవత్సల కావగ రావయ్యా ||కన్నుల||

ప్రేమీ మీర నీదు భక్తుని మాటను నిల్పవయా ||ప్రేమ||

శంకరా శివశంకరా, అభయంకరా, విజయంకరా

ఈ చరణంలో సముద్రాలవారు ‘నాద నామక క్రియ’ రాగాన్ని ఉపయోగించారు.

నందమూరి తారాకరామారావు, రావణబ్రహ్మగా అభినయించిన ఈ పాటలో నాగభూషణం (పరమశివునిగా), బి.సరోజాదేవి (పార్వతీదేవిగా) కనిపిస్తారు.

సుదర్శనం, గోవర్ధనం, సంగీతం కూర్చిన ఈ పాటను పాటల పోటీలలో పాడే ఏ గాయకుడైనా ప్రత్యేకంగా ప్రశంసించబడతాడు.

సముద్రాలవారు పండిత కుటుంబం నుండి వచ్చినవారు. వారికి విషయ పరిజ్ఞానం, గ్రంథపఠనా బలం, భాషా పటిమ మెండుగా వున్నాయి.

ఈ పాటలో సముద్రాలవారు విశేషణాలు బాగా వాడారు.

భూ కైలాస్ సినిమా ఎ.వి.యం సంస్థ నిర్మించినది. దర్శకుడు కె.శంకర్. 1958 సంవత్సరంలో విడుదలైన ఈ చిత్రం  తమిళ, కన్నడ భాషల్లో కూడా నిర్మాణం జరిగి, 3 భాషల్లోనూ విజయవంతమైనది.

రావణబ్రహ్మ తన తల్లి అయిన కైకసి కోరిక మేరకు పరమశివుని ఆత్మలింగం తేవడానికి తపస్సు చేస్తాడు. మహావిష్ణువు మాయ ప్రభావంతో ఆత్మలింగానికి బదులు పార్వతీదేవిని ఇవ్వమని శివుని కోరతాడు రావణుడు. తిరిగి రెండవసారి తపస్సు చేయగా పరమశివుడు తన ఆత్మలింగాన్ని ఇస్తు ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ లింగాన్ని నేలపై పెట్టవద్దని చెప్తాడు. నారద మహర్షి సలహామేరకు గణేషుడు బాల బ్రాహ్మణుని రూపంలో రాగా, రావణుడు, సంధ్యావందనం చేయడానికి, ఆత్మలింగాన్ని గణేషునికి ఇచ్చి తాను వచ్చేవరకు, లింగాన్ని పట్టుకోవాలని కోరతాడు. తాను 3 సార్లు పిలుస్తానని, ఆలోగా రాకపోతే నేలపై పెట్టేస్తానని గణేషుడు షరతు విధిస్తాడు. రావణుడు సంధ్యావందనం చేస్తున్న సమయంలో గణేషుడు 3 సార్లు పిలువగా రానందున ఆత్మలింగాన్ని గణేషుడు నేలపై పెడతాడు. రావణుడు వచ్చి లింగాన్ని తీయడానికి ప్రయత్నించగా, భూమిలో నుండి లింగం రాలేదు. ఆ ప్రదేశమే గోకర్ణ క్షేత్రం (భూకైలాస్)గా ప్రసిద్ధి చెందినది.

సముద్రాల సీనియర్ వి మరికొన్ని పాటలు

జగదభి రాముడు శ్రీరాముడే, రఘుకుల సోముడు ఆ రాముడే పాట లవకుశ (1963)
జననీ శివకామినీ నర్తనశాల (1963)
రాజశేఖరా నీపై మోజు తీరలేదురా అనార్కలి (1955) చిత్రం
శ్రీరాముని చరితమును తెలిపెదమమ్మా పాట లవకుశ (1963)
సీతారాముల కల్యాణం చూతము రారండీ పాట సీతారామ కళ్యాణం (1961) సినిమా
జయహే కృష్ణావతారా పాట శ్రీకృష్ణావతారం (1967) చిత్రం

పిలువకురా అలుగకురా నలుగురిలో నను ఓ – పి. సుశీల బృందం – రచన: సముద్రాల సీనియర్
కరణా చూడవయా వరముజూపవయా మురళీ మోహనా వినీల మేఘశ్యామా – ఘంటసాల బృందం
పలుకరాదటే చిలుకా సముఖములో రాయభారమెందులకే – ఘంటసాల
ఓ తారకా నవ్వులేలా నను గని అందాలు చిందెడి – ఘంటసాల, పి.భానుమతి
ఓ చిగురాకులలో చిలకమ్మా … చిన్నమాట వినరావమ్మా

ఇది మంచి సమయము రారా తెలుగు చలనచిత్ర చరిత్రలో ఒక మహిళ ఇతరులకు పాడిన తొలి నేపథ్యగీతం. ఈ పాటను అలనాటి నటి, గాయని అయిన బెజవాడ రాజరత్నం భక్త పోతన (1942) చిత్రంలో రాజనర్తకి భోగిని పాత్రధారిణి అయిన సామ్రాజ్యం అనే నటీమణికి పాడారు. ఈ పాటను అలనాటి ప్రముఖ రచయిత సముద్రాల రాఘవాచార్య  రచించారు.

సముద్రాల జూనియర్

సముద్రాల సీనియర్ కుమారుడే సముద్రాల వెంకట రామానుజాచార్యులు, తన తండ్రికి ఇష్టం లేకపోయినా, ఇతరుల ఆకాంక్షమేరకు సినీరంగంలోకి అడుగుపెట్టి, మాటలు, పాటలు వ్రాశాడు.

బ్రుతుకు తెరువు సినిమాలోని ‘అందామె ఆనందం’ పాట సముద్రాల జూనియర్ కలం నుండి జాలు వారినదే.

తండ్రి, కొడుకు ఇద్దరు కూడా సినీరంగంలో ఉండడంతో, తండ్రిని సీనియర్, కొడుకుకు జూనియర్ గా టైటిల్స్ లో వ్రాసేవారు.

బ్రతుకు తెరువు సినిమా వచ్చింది. తనకు బతుకు తెరువునిచ్చింది అని సముద్రాల (జూనియర్) చెప్పేవారు.

‘అందమె ఆనందం’ వ్రాశానని తన తండ్రి రాఘవాచార్యులగారితో  చెప్పబోతే , కీట్స్ ‘A thing of beauty is joy for ever’ను తెలుగు భాషలోకి తిప్పివ్రాశావా ఏమిటి? అని ఆయన సణిగారట.

అందమె ఆనందం, అందమె ఆనందం

ఆనందమె జీవిత మకరందం

కేవలం బాహ్య సౌందర్యమే కాకుండ, ప్రకృతిలో ఉన్న ప్రతి వస్తువులోను మన అందాన్ని ఆస్వాదించవచ్చని, ఆ ఆస్వాదనే మనకు ఆనందం కలిగిస్తుందని, మన జీవితంలో తేనెను కురిపిస్తందని సముద్రాల (జూనియర్)గారి భావన.

పడమట సంధ్యారాగం, కుడి ఎడమల కుసుమపరాగం

ఒడిలో చెలి మోహనరాగం, జీవితమే మధురాను రాగం

సాయంకాలవేళ సూర్యుడు అస్తమిస్తున్న సమయంలో కిరణాలు అరుణవర్ణంతో ప్రకాశిస్తుంటాయి. ఆ సాయంకాలవేళ ఆ అందాన్ని ఆస్వాదించడం ఒక అదృష్టంగా భావిస్తారు సముద్రాల. ఆ కిరణాలు పూలమొక్కలపై పడి, ఆ మొక్కలకున్న పూలపుప్పొడిని ద్విగుణీకృతం చేస్తే, మన మనస్సు మధురానురాగంలోకి వెళుతుంది. తన ఇష్టమైన ప్రేయసి తన ఒడిలో పడుకొని మోహనరాగాన్ని ఆలపిస్తే, ఇంకేం కావాలి మానవ జీవితానికి.

పడిలేచే కడలి తరంగం, ఒడిలో జడిసిన సారంగం

సుడిగాలిలో ఎగిరే పతంగం, జీవితమే ఒక నాటక రంగం

సముద్రం ఒడ్డుకు కూర్చొని, అలలు ఒడ్డుకు చేరే సమయంలో ఆ సవ్వడిని ఆస్వాదించునపుడు మన జీవితం పులకిస్తుంది. జింక భయపడి, రక్షణకొరకు మనలను చేరినపుడు దానిని మనం మన ఒడిలో పెట్టుకొని, దాని శరీరాన్ని, నిమురుతంటే ఆ కోమలత్వంతో మన మనస్సుకు కూడా హాయి అనిపిస్తుంది. గాలిపటం (పతంగం) ఆకాశంలో ఎగరవేస్తుంటే, సుడిగాలి వచ్చినపుడు అది గింగిరీలు కొడుతూ, కొద్దిసేపు క్రిందికి వచ్చి, మళ్ళీ పైకి ఎగురుతున్నప్పుడు, మన జీవితం కూడ పతంగంలాగే ఉన్నత స్థితికి, నీచస్థితికి అనగా ఒడిదుడుకలకు లోనై, ఒక నాటక రంగంలా వుంటుందని రచయిత భావన. నాటక రంగంలో కొంతసేపు శోకరసం,కొంతసేపు శాంతరసం ప్రదర్శించబడతాయో, పతంగం లాగే మన జీవితాలు కూడ అనుభవాలకు లోనవుతాయని రామానుజాచార్యుల వారి భావన.

జూనియర్ గారు వ్రాసిన మరికొన్ని పాటల పల్లవులు

1. పాండురంగ మహత్మ్యం సినిమాలో “జయకృష్ణా ముకుందా మురారి”
2. శాంతినివాసం సినిమాలో “తుషార శీతల సరోవరాన”
3. మంచి మనసుకు మంచి రోజులు సినిమాలో “ధరణికి గిరిభారమా”
4. కులదైవం సినిమాలో “పయనించే ఓ చిలుకా”
5. బొబ్బిలి యుద్ధం సినిమాలో “శ్రీకర కరుణాలవాల”

పాటలు జూనియర్ గా ప్రతిభకు తార్కాణాలు. వారు లేకున్నా వారి పాటలు మన తెలుగు నేలలో “ఊగేములే తులతూగేములే ఇక తొలిప్రేమ భోగాలా” అంటూ అందరినీ ఊసులాడుతున్నాయి.

-మూటుపూరు విఠల్ చందర్ రావు
Tech Arch Delivery Manager, Accenture
+91-9908817120

పదకిరణ కలనం – 3 ఆధారములు
**********
అడ్డం
***
01. కార్మిక కర్షకుల పనివేళ. (4)
05. అబ్దము అప్పులను ఇస్తుంది. (4)
08. సూర్యుడు చంద్రుడు గాలి. (2)
09. కాకి దాణా. (2)
10. రక్షించు. (2)
11. కూర్కు. (2)
12. తాపత్రయం లో సామ్యం. (2)
14. పర్వతంలో నవ్వులో సోకుసొమ్ము. (2)
16. తిన్నట్లు చేసి రుచి చూసి, (2)
18. నాగరికం నేర్పేది. (4)
20. విశ్వ రచయితల సంఘం. అరసం సరసం కాదు. (3)
22. మానవతి తెలిపే సంఖ్య. (3)
24. బెల్లంతో దుడ్డుకర్ర. (3)
27. యావత్తును కోల్పోయిన తరగతి. పగ. (2)
28. నెమలిపురి మాచిపత్రి. (2)
30. ఆనందంతో అంగీకారం. (4)
31. గట్టి మట్టి. (2)
34. ఆ గంటలో పాపం! పిల్లల అల్లరి. (2)
35. స్వ కానిది మూడింట ఒక వాక్కు. (2)
36. ఒకచోట నిలువని శంపా శ్రీ. (3)
38. శరీరంతో సాగిన అంగీకారం. (4)
40. శైవరసం. (2)
41. నిగ్గు తేలితే నిలిచేది. (2)
43. పైకప్పు అంచు పొడి (2)
44. సిరి చీమ. (2)
45. శ్రుతిపతి కావచ్చు. (2)
46. కడుపూద, పగ. (4)
48. నూటనొకటి. (4)

నిలువు
**
01. పదహారింట ఒక ఉపచారం. (4)
02. సవ్వడి. (2)
03. దీవి దొర, మయుని దశమగ్రహం. (5)
05. ధర్మరాజు మేనత్త కావచ్చు. ఒకనాటి సత్యభామ. (3)
06. ముందరి ఋషి. (2)
07. వెన్నెలదొర నవ్వు రావణాయుధం. (4)
13. అనారోగ్యం కారణాలు. (4)
15. గుహ. (2)
17. సన్నగిల్లిన చిన్న. (2)
19. మాయలఫకీరు ప్రేయసి. (2)
21. వసుంధర నాలుక పాతాళం. (2)
23. హిరణ్యకుడు కొరికింది దక్షిణము కుడి దిక్కు. (3)
25. డాబు విజృంభణం. (3)
27. గుఱ్ఱము నడకలో తొక్కేది ఇదీ కదండీ. (2)
30. కొండ చెట్టు. (2)
31. లేదని చెప్పు వెక్కిరించు. (5)
32. ఆలకించాలని పెట్టుకునేది. (2)
33. ఒకటి ముఖ్యం. (2)
34. ఆ నదితో కొత్తపోకడ. (4)
35. పంటి పెక్కు. (2)
36. వెండి నెమలికన్ను. (2)
37. మొదలుకొని. (4)
39. కొబ్బరి వక్కల పొడి కావాలనుకొను. (2)
40. ఏకవింశతి నరకాలలో ఒకటి. (3)
42. జోడు దంపతులు. (2)
43. కొంచెం భిన్నహారభిన్నం. (2)

ఏకాక్షరులు
***
04. 26 తో నడుము.
26. 29 తో పొగడ్త.
29. 47 తో నమస్కారం.
47. 33 నిలువుతో మోసం.

శ్రీ పెరంబుదూరు రాఘవాచార్యులు గారు సుప్రసిద్ధ సాహిత్యవేత్తలయిన డా|| ఎస్. లక్ష్మణ మూర్తి

డా|| శ్రీ రంగాచార్య సోదరులయొక్క తండ్రిగారు.

ధన్యం మాన్యం వదాన్యం విఫలిత రిపురాజన్య మూర్థన్య జన్యం

మాద్య ద్విత్సుత్సముద్య ద్విమల తనురుచి వ్యాప్తరో ధంతరాళం

దౌష్ట్యేష్టాభీష్ట నష్టం గణితరణ రమత్సింహ నా దానుమోదం

వందే యాదక్షమాభ్పతటక పటు భుజారంహ లక్ష్మీనృసింహమ్

తాత్పర్యము :  ధన్యుడు, మన్నింప దగినాడు, ఆహ్లాదకరముగా మాట్లాడువాడు, దానశీలి, తమ ప్రయత్నములన్నీ విఫలములై, విపరీతములైన ఫలితములు కలిగినవేళ శ్రతు (రాక్షస) రాజ్రశేష్ఠులతో జయశీలియై యుద్ధమొనర్చినవాడు; మదించిన శ్రతువుల (దానవుల) వలన ఉత్పన్నములైన ఆపదలను తన పరాక్రముచేత అణచుటవలన కలిగిన విజయముచేత తన ప్రకాశిస్తున్న తన నిర్మలమైన శరీర కాంతిచేత వ్యాపించిన భూమ్యంతరిక్షముల మధ్య భాగము కలవాడు; దుష్టతనమునందే తమకు కల ఇష్టములన సూరలు, మునులు మొదలైనవారికి హాని కలిగించటమే తమ లక్ష్యము (అభీష్టము)గా పెట్టుకున్న దానవులకు నష్టం కలిగించినవాడు, తనను స్తుతించే భక్త జనులకు తన రణరణ ధ్వని పూర్వకమైన సింహనాదములచే తన సంతోషమును, సమ్మతిని తెలుపుచున్నవాడు అయిన యాదాద్రిపై నెలకొని తన భుజబలమును ప్రదర్శిస్తున్న శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహస్వామిని నమస్కరిస్తున్నాను.

విశేషాలు : శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహమూర్తి ధన్యుడు. ధనం అంటే పుణ్యం. అది కలిగినవాడు ఆర్తత్రాణ పరాయణమనే పుణ్య కార్యమునే తన ప్రవృత్తిగా పెట్టుకున్నవాడు. సర్వ లోకాలచేత మన్నింప (పూజింప)బడేవాడు, మాన్యుడు. ఆపన్నులకు – భక్తజనులకు – వారి సమస్తములైన కోర్కెలను తీర్చే వదాన్యుడు – దానశీలి! శ్రీ లక్ష్మీదేవి తన భార్యగా కల శ్రీ మన్నారాయణ మూర్తికి భక్త జనుల కోసం ఇవ్వలేని దంటూ ఏముంటుంది?

ఎందరో రాక్షసులు, దానవ రాజులు ఘోర తపస్సులు చేసి, బ్రహ్మను మెప్పించి, ఎన్నో అసాధ్యములైన వరాలను పొందారు. లోకాలన్నింటినీ గడగడలాడించారు. కాని చివరికి వారు సంపాదించిన వరబలం విపరీత ఫలితాలను ఇచ్చింది. వారి ప్రయత్నాలు నిష్ఫలాలైనాయి. అటువంటి దానవ రాజాధిరాజుల్ని కూడా ఎన్నో అవతారాలెత్తి శ్రీహరి యుద్ధం చేసి సంహరించాడు. “ధర్మో రక్షతి రక్షితః” అన్న వేదాను వచనానికి ఇంతకంటే ఇంకేం ప్రమాణం కావాలి?

(మాద్యత్ +ద్విట్ + సుత్ + సముద్యత్ =)వర బలంవలన మదించిన శత్రు (దాన)వులచేత దేవతలకు, మునులకు, మానవులకు ఎన్నో ఆపదలు కలుగుతుంటాయి. వారిని నివారించటం కోసం వివిధ అవతారాలెత్తి, దుర్మార్గులను తన (సముద్యత్ =) పరాక్రమంచేత నిర్మూలించినవాడు విష్ణుమూర్తి! అటువంటి శ్రీహరి యొక్క నిర్మలమైన (విమల + తను +  రుచి + వ్యాప్త + రోధస్ + అంతరాళం రోధస్ + అంతరాళం ఉంది. ఇక్కడ “రోదంతరాళం” అన్నది ముద్రణా దోషం (అచ్చు తప్పు) కావచ్చు)=) శరీరకాంతులు భూమ్యాంతరిక్షాల మధ్య భాగమందంతటా వ్యాపించి ఉన్నదట! కీర్తిని తెల్లగా ఉందని వర్ణించటం కవి సమయం. శ్రీహరి దుష్టసంహారం కోసం ఎత్తిన నృసింహావతారం యొక్క దివ్యశరీరకాంతులు దశదిశలా, సర్వలోకాలలో వ్యాపించినవని కవి దర్శించాడు.

(దౌష్ట్య + ఇష్టా + అభీష్ట + నష్టం = ) దానవులు ధర్మేతరాలైన దుష్ట కార్యాలు చేయటంలో ఇష్టం కలిగి ఉంటారు. అడేవాళ్ల అభీష్టం కూడా. అటువంటివాళ్ళ అభీష్టానికి (లక్ష్యానికి) నష్టం కలిగించేవాడు శ్రీహరి. (గణి + తరణ + రణత్ + సింహనాద + అనుమోదం =) గణించట అంటే భగవంతుణ్ణి స్తుతించటం అని అర్థం. ‘గణి’ అంటే స్తుతించేవాడు, భక్తుడు అని అర్థం! భక్తుల్ని వారికి కలిగిన ఆపదల నుండి తరింపజేయటం, రక్షించటం శ్రీహరి అపారకరుణకు ఉదాహరణ. శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహస్వామి భక్తులను ఆపదలనుండి ఉద్ధరించిన తరువాత సింహనాదం చేశాడట! ఆ శబ్దం భక్త జనులు చేస్తున్న స్త్రోత్రపాఠాలకు తన అనుమోదం (సమ్మతి) తెలిపినట్లుగా ఉందట!

యాదాద్రిపై నెలకొని తన పటుతరమైన భుజబలాన్ని చూపిస్తున్న శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహస్వామిని నమస్కరిస్తున్నాను అని కవి వినమ్రుడై పలుకుచున్నాడు!

పె (ప)ంట కుప్ప

కొందరికి

అది చీదరించుకునే

పెంటకుప్ప

కాని –

అందరికీ

అది ఆకలిదప్పులు తీర్చే

ప్రాణప్రదమైన

పంట కుప్ప!

ఒకటే…

శ్మశానంలో

కాకుల అరుపులు….

వేదికలపై

నాయకుల వాగ్ధానాలు…

కాకపోతే

అవి ఎంగిలి మెతుకుల కోసం

ఇవి తిన్నది

అరగటం కోసం!

స్వాతంత్య్రం

అర్థరాత్రి

స్వాతంత్య్రం

వచ్చిందన్నమాట నిజం!

నా దేశానిక్కాదు

ఈ దేశాన్ని

దిగమింగే

దేశ దిమ్మరులకు!

వ్యత్యాసం

ఒక్క

(రా) బంధువుకన్న

వందమంది

శ్రతువులు మిన్న!

వందమంది

(రా) బంధువులకన్న

ఒక్క

స్నేహితుడు మిన్న!

– కొరుప్రోలు హరనాథ్
ఫ్రీలాన్సర్ పోయెట్ కాలమిస్ట్
+91-9703542598