ఉదయించే కవుల వారం ‘కవివారం’

కవివారం” – ముప్ఫయి ముగ్గురు కవులు, కవయిత్రులు రచించిన కవితా సంకలనంపై సమీక్ష – అరుణ ధూళిపాళ

కవిత్వం అంటే ఉబుసుపోక రాసుకునే ఏవో నాలుగు ముక్కల పదాల కూర్పు కాదు. ఏదో ఒక సమయంలో చలించిన మనసు అంతర్గతపొరల్లో నుంచి బయటకు పెల్లుబికే భావ స్పందన. అలా పుట్టినదే “కవివారం” కవితా పుస్తక మాలిక. ఇందులో ముప్పది ముగ్గురు కవులు రాసిన కవితలన్నీ చేర్చబడ్డాయి.. కరోనా మహమ్మారి కోరలు చాపక ముందు ఈ కవులంతా ప్రతీ సోమవారం ఏదో ఒక చోట చేరి, వారి వారి కవితలను చదువుతూ విశ్లేషించుకుంటూ ఆత్మీయ ముచ్చట్లను పంచుకునేవారు. కరోనాలో ఏమీ చేయలేని స్థితిలో ప్రతీవారం కలుసుకునే తపనను విడువలేక ప్రత్యామ్నాయంగా జూమ్ మీటింగ్ ఏర్పాటు చేసుకొని యధావిధిగా వారి కవితా ప్రవాహాన్ని కొనసాగించారు. చదివే కవితలకు పుస్తకరూపం ఇస్తే అది ఉపయుక్తంగా ఉంటుందని భావించి దానికోసం అనేకానేక శ్రమలకోర్చి మన ముందుంచారు. ఈ విషయంలో సంపాదకులు కందుకూరి శ్రీరాములు గారు, బెల్లంకొండ సంపత్ కుమార్ గార్ల కృషి శ్లాఘనీయం.
‘కవివారం’ అనే పేరు వింటే ప్రతీ ఒక్కరికీ ఆశ్చర్యం కలుగక మానదు. సోమవారం నాడు ప్రత్యేకంగా ఉదయించే కవుల వారం అది. ఎక్కడ ఉన్నవారైనా, ఎటువంటి పనుల్లో వున్నా ఆ చోటునుంచే
అందరూ ఒక సుహృద్భావ వాతావరణంలో జూమ్ లో సమావేశమై వారి వారి కవిత్వ ధారలను ఒలికిస్తారు. అలా రూపొందించబడిన ‘కవివారం’ పుస్తకాన్ని తెలంగాణా కోసం అక్షరాల్ని, జీవితాల్ని త్యాగం చేసిన అమర సాహితీ వేత్తలకు అంకితం ఇవ్వడం వారి ఉదాత్త భావనను, కవిత్వం పట్ల వారికున్న అంతులేని అనురాగాన్ని తెలియచేస్తోంది. అందులోని అక్షర ఆణిముత్యాలను కొన్నింటిని చూద్దాం.
“పూలయినా కాయలైనా పండ్లయినా / రాల్చగలిగే నిబ్బరం చెట్టు” “కలలు కూల్చడానికి / కాలం సిద్ధంగా ఉంటుంది” డా. నందిని సిధారెడ్డి రచించిన ‘దూరభారాలు’ అనే కవితలో పంక్తులివి. కాదు జీవిత వాస్తవాలు. మారుతున్న కాలానికి అనుగుణంగా ఋతుధర్మాన్ని పాటిస్తుంది చెట్టు నిబ్బరంగా. మనిషి కనే కలలు ఎప్పుడూ కాలానికి లోబడి కూలుతాయి. స్వీకరించక తప్పదు. మనమంతా కాలచక్రంలో తిరుగాడే బొమ్మలమే..అంటూ జీవన సత్యాలను చెప్పారు. అలాగే ‘వేడుక’ కవితలో “ఒప్పుకోరు గానీ/

పువ్వెనక పువ్వు తాంబాలంలో శిఖరం పేర్చే/ జానపద స్త్రీల చేతుల్లో ఏమికళ” అంటూ బతుకమ్మను పేర్చే కళానైపుణ్యాన్ని మెచ్చుకుంటారు.
‘గ్లోబల్ ఖడ్గం’ కవితలో “బొట్టు కాటుకలతో పాటు / ఏ రాష్ట్రపు ఐదో తనాన్నయినా డాలరే అమ్మగలదు. “గ్లోబల్ మూడవ హస్తం/ మానవ గోళం మీదే మార్కెట్ వలను విసిరింది “నాళేశ్వరం శంకరం రచించిన ఈ వాక్యాలు గ్లోబల్ వ్యవస్థ వల్ల వచ్చిన మార్పులు, ప్రపంచాన్ని డాలర్ శాసిస్తున్న తీరును కళ్ళకు కడతాయి. ఆ ఆవేదనతో “అనుక్షణం నేల కంట్లోంచి/ జారుతున్న జల పాత సవ్వడి/ నా బాహ్యాంతర మనో లోయంతా ప్రతిధ్వనిస్తూనే ఉంటుంది” అంటూ వాపోతారు.
“పదం ఒక ముడి పదార్థం/ అదే ఒరిగిపోతుందో/ అదెట్లా ఒనగూరుతుందో” …”నీవు కవివి/ నీవు సృష్టికర్తవు ” ప్రతీ దాన్ని పసిగట్టిన మనసు/ జ్ఞాన గ్రంథమై రూపుదిద్దుకుంటుంది” ..అని ‘కవనభూమి’ కవితలో కవులు మనసుతో ఆలోచించాలంటూ భావంతో ఓడించాలని, కలంతో జయించాలని చెబుతూ కవి బాధ్యతను గుర్తు చేస్తూ పదమనే ముడి పదార్థాన్ని తన అంతరంగంలోంచి ఒక గొప్ప శిల్పంగా చెక్కాలని కందుకూరి శ్రీరాములు సూచిస్తారు. మామూలు పదాలు కవిత్వమవటమంటే/ ఒక అవయవం పనిని ఇంకో అవయవం చేయటమే/ అని కవిత్వం ఉండాల్సిన రీతిని చెప్తారు. ‘కళ్ళతో విను’ అనే కవితలో.
“గాయానికి సిద్ధపడ్డన్నాళ్ళు/ గాయం గాయ పరుస్తూనే ఉంటది/ బుద్ధికి జీవమిచ్చినాంక/ గాయం నీరు కారిపోతది”/ అంటూ ‘నేను’ కవితలో మనిషికి ఉద్బోధ చేస్తున్నారు డా. బెల్లంకొండ సంపత్ కుమార్. అడుగులు ముందుకు వేస్తూ నడవాలే కానీ గాయాలు అవుతున్నాయని వెనక్కు తగ్గకూడదు. బుద్ధి బలంతో ఆలోచిస్తే గాయం ఏమీ చేయలేదని మనలను ప్రోత్సహిస్తారు. ప్రపంచంలో మానవ సమాజం శాంతికి దర్పణంగా ఉండాలని ” ఏ పక్షం కానీ/ బతుకు పక్షం అయేదాక/ శాంతిని ప్రతిక్షేపిద్దాం”/ అని ” యుద్ధం రెండు దేశాల మధ్యనే జరగదు” అనే కవితలో కొత్త విలువల ఆవిష్కరణలను ఆకాంక్షిస్తారు.
కందాళై రాఘవాచార్యులు ‘చిప్పల బువ్వ’ కవితలో “బతుకంటే అర్థం పరమార్థం/ చిప్పకూడు తినేటోల్లకే సమజైతది” పూట గడవడం కోసం ఎన్నో తిప్పలు పడే పేదవాళ్లకు జీవితం అంటే ఏమిటో అర్థమవుతుంది కానీ పండితులకేం తెలుస్తుంది అంటారు. ‘తొమ్మిది గజాల చీర’ కవితలో ” అమ్మ ఇప్పుడు లేదుగని/ చెక్క పెట్టెల తొమ్మిది గజాల చీర/ మడతలు మడతలుగా/ అమ్మనే యాది సేస్తది”/ అంటూ ఆర్ద్రంగా అమ్మను గుర్తుచేసుకుంటారు.
కర్షకుడు తన శక్తి వంచన లేకుండా ప్రయత్నం చేసి, చివరకు ఓడిపోయి కన్నీరుగా కరిగిపోతున్నప్పుడు రూప్ కుమార్ హృదయం ద్రవిస్తుంది. దాంట్లో నుండి వెలువడిన కవిత్వం మన హృదయాలను తడిగా మారుస్తుంది. ‘ఒంటరీదైన పొలం’ అన్న కవితలో “తండ్లాడుతున్న ఆత్మను పంజరంలో పట్టుకొని/ ఏ చెట్టు కొమ్మకో వేలాడదీయడానికి”/…”కట్టె పొగలా తేలిపోతూ/ అతను వెళ్ళిపోతున్నాడు”/ అలాగే ‘ తెర తొలగిన దృశ్యాలు’ కవితలో దేహాన్ని వదిలిన ఆత్మ చీకటికి భయపడుతూ, కొడుకు చితికి నిప్పంటించగానే వెలుగులోకి పయనించినట్టు ఊహిస్తూ “బిడ్డా! తల కొరివిగా చితికి నిప్పంటించి/ నా మరో ప్రపంచాన్ని వెలుతురుమయం చేసావు/ ఇక భయం మరచి కాంతి మార్గం గుండా/ మళ్ళీ ప్రయాణం కొనసాగిస్తాను”/ అన్న మాటలు మనిషి జీవన సహజ స్వభావాలకు దర్పణాలు.
ఇక డా. కొండపల్లి నీహారిణి ‘నీళ్ళాట’ కవితను చూస్తే ప్రసవవేదనను అనుభవించి పిల్లలకోసం సమస్తం త్యాగం చేసే స్త్రీని వృద్ధాప్యంలో తన పిల్లలే తనను దూరం చేస్తున్న నేటి సమాజ స్థితికి ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తూ “అప్పటి నీళ్లాట ఇప్పటి కన్నీళ్ళాట ఒక్కటైనట్టు/ ఇంత కనా కష్టంగయ్యిందా జీవన చక్రం”/ అంటారు. అంతేకాక ‘రినోవేట్ చేసుకుందాం’ అనే కవితలో “కాలం ఓ సమ్మోహనాస్త్రం/ ఋతుచక్రం మహా నియంత/ జీవితాన్ని/ మార్చగలదు – పూడ్చగలదు”/ జీవితం- కాల నియమాలకు, ఋతువులకు లోబడి ఉండక తప్పదంటారు. “రేపటి దేవులాటలో పల్లె/ ఒక పట్టలేని చరిత్ర/ చిత్రమవుతుంది”/ అకాలమైన వాతావరణ మార్పులకు పల్లెలు కన్నీటి ప్రవాహాలవుతాయని, రేపటి కోసం వెతుక్కునే పల్లె వేదన పట్టలేని చరిత్ర చిత్రంగా మారుతుందని అక్షరమై రోదిస్తారు.

జీవితంలో ఎన్నో కష్ట నష్టాలు ఎదురైనా కొన్ని చిన్న చిన్న సంతోషాలు జీవితాన్ని చిగురింప చేస్తాయని చెప్తూ దాసరి మోహన్ ‘ఆనందాల పొట్లం’ అన్న కవిత” ద్వారా “జీవితం చిలిపిది/ చిన్ని చిన్ని ఆనందాలను/ పొట్లం కట్టుకొని పదిలపరచు కుంటది” అని ఆశావహ దృక్పథాన్ని అందిస్తారు. ‘నువ్వు మరణించలేదు’ అనే కవితలో “నువ్వు మరణించలేదు/ ఎక్కడో నోట వాక్యమై/ నిప్పును రాజేస్తూనే ఉంటావు”/ మరణం దేహానికే కానీ ఆత్మకు కాదన్నట్టు, కవి మరణించినా “నిండు సభలో చప్పట్ల సాక్షిగా/ చెంపలపై దొర్లిపోయే కన్నీటి కవనంగా”/ …మిగిలిపోతాడంటూ…”సుకవి జీవించు ప్రజల నాలుకలయందు”….అనే వాక్యాన్ని గుర్తుకుతెస్తారు.
“చెప్పలేదంటనక పోయేరు ఓ మిత్రులారా” అనే కవితా పంక్తుల్లో ” నీ బతుకు మారదు బరువు మారదు/ తలరాత మారదు జీవితపు నీ నడక మారదు/ అంటున్న వేణు నక్షత్రం. తేదీలు, కాలాలు మారినంత మాత్రాన జీవితం మారనప్పుడు కొత్త సంవత్సర శుభాకాంక్షలు ఏమని చెప్పాలంటూ మిత్రులతో వాపోతారు. ‘పరుగు పరుగు’ అనే కవితలో “జీవిత ముఖాన్ని చూసుకోవడానికి తీరికే లేదు” అని అవిశ్రాంత మనిషి మనుగడ ప్రశ్నార్థకంగా మారుతుందని హెచ్చరిస్తారు.
‘అమ్మ అంటే’ అనే కవితలో ” అనివార్య పరిస్థితుల్లో/ కన్న పేగును సైతం పేలిక కింద/ చెత్త కుప్పల పైన పారుతున్న మురికి కాలువలలో/ వదిలివేస్తున్నారన్న విషయాన్ని దృశ్యమానం చేస్తూ అలాంటి స్థితిలో ఆడవారి నిస్సహాయత పేగు బంధాన్ని కూడా తెంచుతుందని ఆవేదన చెందుతారు వేణుశ్రీ. ‘నేనిపుడెవరిని’ అన్న కవితలో “నరనరాలలోని నారక్తం /
నాది కాకుండా పోతుంది”/ అని ప్రయివేటీకరణను మరణ సముద్రంగా పేర్కొంటారు.
‘తరుగుతో మెరుగు’ అనే కవితలో “రుతువుల సత్యం నిండిన పాఠం/ నాలో గుణపాఠం ఎప్పుడు మొదలైంది/ కాటేసినప్పుడేనా ఈ పాట్లన్నీ/ చలించుట ప్రకృతి ఎప్పుడు నేర్చుకుంది”/ ఇలాంటి వాక్యాలతో సహజసిద్ధంగా జరుగుతున్న వాటన్నింటికీ కారణం ఏది? మంచి చెడులు అన్నింటినీ ఆస్వాదిస్తూ ఉండాలని చెబుతూ, రాలిన ‘మామిడి పండు మధురం/ రాలి పడే మరణంలో ఎందుకు ఉండొద్దని ప్రశ్నిస్తారు అహోబిలం ప్రభాకర్. ‘బరువు ముల్లె’ అన్న కవితలో “ఈడికి పంపినోడవు/ ఇన్ని కొట్టివేతల/ వెతలెందుకు/ ఈ డొక్క నింపనీకి/ ఎంత దద్దరిల్లుదు”/ అంటూ పొట్టకూటికి పేదలు పడే పాట్లను గురించి ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తారు.
‘విలువ’ కవితలో “ప్రతి పనికి/మానవీయతను జోడిస్తే/ మహాత్ముడి వవుతావు”…మనం చేసే పనిలో మానవీయ విలువలు ఉండాలని, ‘స్మార్ట్ ఫోన్’ కవితలో “నేను వీడుతానన్నా/ నన్ను వీడనంటున్నది”/ అంటూ స్మార్ట్ ఫోన్ మోజు ఈరోజు మనిషి జీవితాన్ని ఎంతగా ప్రభావితం చేసిందో చెప్పిన గజేందర్ రెడ్డి అనేకమందికి జ్ఞాపకాల ముల్లె అయిన ప్రఖ్యాత ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ గురించి చెబుతూ “ఆకలితో ఉన్నప్పుడు కడుపు నింపింది/ ఉద్యమాలకు అది ఊపిరి అయ్యింది”/ అని తన అనుభవాలను జ్ఞప్తికి తెచ్చుకుంటారు ‘జ్ఞాపకాలు’ కవితలో
‘ఆలంబన’ కవిత ద్వారా “సముద్రాలు దాటి వచ్చిన ఆలోచన/ నమ్మించి మోసం చేసింది”… “గాలి, నీరు, వెన్నెలను విభజించి పాలించి” బ్రిటీష్ వారి దుర్మార్గపు పాలనను వివరించి, అటువంటి దాన్నుండి విముక్తి పొందిన మనకు ఆ స్వాతంత్ర్య పోరు ఊపిరి కావాలంటారు ఒద్దిరాజు ప్రవీణ్. అంతేకాక ‘ తల్లి సిగలో తంగేడు’ కవితలో “చెరువులు అలుగులు దుంకిన జీవకళ/ పల్లెలు దరువేసిన జానపదం/ ఉపాధి దొరికి మనాది మరచిన జీవితం”…ప్రత్యేక రాష్ట్రాన్ని సాధించుకున్న తెలంగాణా ప్రజలు హాయిగా జీవితాలను గడుపుతారని చెప్తారు. ‘నది ఎండిపోయాక’
కవితలో “దుఃఖం నుండి దుఃఖం లోకి సుడులు తిరుగుతుంటే/ నాలోకి నేను ఇంకిపోయి/ నీలోకి ఒంపుకోలేకపోయాను”. అంటారు మరోచోట. బాధయొక్క పరాకాష్ఠ ఇది..అద్భుతమైన భావుకత.
‘బతుకమ్మ పండుగ’ కవితలో “మనసు నిండిన పండుగ/ బతుకమ్మ నిండుగ/ నువ్వే లేకుంటే/ ఎన్ని బంధాలు/ నిరర్థకమో”/ తెలంగాణా సంబురం. ఆబాలగోపాలాన్ని అలరించే పండుగ. దాన్ని వర్ణిస్తూ కె. నరసింగం బతుకమ్మ పండుగ మనుషుల కల్మషాలు తొలగిపోయి కలిసిపోతారని, అది లేకుంటే బంధాలన్నీ అర్థం లేనివిగా మారతాయని అంటారు. ‘కళ’ అనే ఇంకో కవితలో “దుర్గమమైన ప్రాసాదంలో/ సైనికులు లేని రక్షణ/ ఆ పక్షి/ కళాత్మక నిర్మాణం” అసామాన్యమైన అల్లికతో గూడు నిర్మించి, తన పిల్లలకు రక్షణ కల్పించే పక్షి కళా నైపుణ్యాన్ని విశ్లేషిస్తారు. ఇది చదివినప్పుడు గుఱ్ఱం జాషువా గారి ‘గిజిగాడు’ గుర్తుకు రాక మానదు.
‘ఊరు’ అనే కవితలో తన ఊరి గొప్పతనాన్ని వర్ణించే గజవెల్లి “ఋషిలా జీవిస్తుంది నా ఊరు/ కృషితో పయనిస్తుంది నా ఊరు/ అనంత చరిత్ర పుటలపై నా ఊరు/ అడుగులు తిరిగి చూసుకుంటుంది”/ అంటూ ఊరు యొక్క అభివృద్ధిని కాంక్షిస్తారు. భారత పౌరులను ఉత్సాహపరుస్తూ ‘మలినం లేని’ అనే కవితలో “మతం గోడలను కూల్చే/ చైతన్య కణాలను నిద్రలేపండి/ కుల మతాలకు అతీతంగా గౌరవించే/ మలినం లేని మరో భారతాన్ని నిర్మించండి” అని కుల మతాల విద్వేషాలను నిరసిస్తారు.
స్త్రీ – సమాజం’ అనే కవితలో “నీవే ఒక శక్తివై/ యుక్తివై/ సుదర్శన చక్రానివై/ నిన్ను నీవు /రక్షించుకో తల్లి”/.. గుండెల్లి ఇస్తారి రాసిన కవితా వాక్యాలివి. ప్రస్తుత సమాజంలో ఎక్కడా రక్షణ లేని స్త్రీ తనను తాను రక్షించుకునే ఆయుధం కావాలని ఆత్మవిశ్వాసాన్ని నూరిపోస్తారు. ‘ఎన్నికల పండుగ’ అన్న కవితలో “మిమ్ము ఎదిరించే / ధైర్యాన్ని అమ్ముకున్నాం/ మిమ్ము ప్రశ్నించే / తత్వాన్ని తాకట్టు పెట్టాం”/ ఎన్నికల పండుగ వస్తుంది. పోతుంది. ప్రజలకు ఒరిగేది ఏమీ ఉండదు. చివరకు ధైర్యాన్ని, వ్యక్తిత్వాన్ని మీకోసం కోల్పోయామని నాయకులను నిలదీస్తారు.
స్ఫూర్తిదాత అమ్మ’ అనే కవితను చూస్తే “పురిటి నొప్పులు ఒంటినిండా/ అయినా సంతోషమే కంటినిండా/ ….”ఎన్ని మత్తు మందులు సరిపోవు/ నొప్పులు ఓర్చాలంటే/ మాతృత్వపు మనసు చాలు/ మవునంగా భరించాలంటే”/ అని చెప్తున్న జగ్గయ్య అమ్మతనపు అనురాగాన్ని అందంగా మలిచారు. ఆ మాధుర్యానికి కొలమానం లేదు కదా! “కదులుతేనే కాలమని/ కొనసాగేదే జీవనమని” కాల ప్రవాహంతో కలిసిపోక తప్పదంటారు.
‘ఆమె…చిరునవ్వుల చిరునామా’ అన్న తన కవిత ద్వారా దుగ్గి గాయత్రి “తానిప్పుడు వంటింటి కుందేలు కాదు/ ఆకసమే హద్దుగా ఎదిగిన చిరునవ్వుల చిరునామా ఆమె”/ అంటూ స్త్రీ ఎదుగుతున్న క్రమాన్ని, అవసరమైతే భద్రకాళి అవతరమెత్తి అన్యాయాన్ని ఎదిరించే స్త్రీ సబలత్వాన్ని వివరిస్తారు.
యాదికచ్చిన బాల్యం’ అనే కవితలో ఒకప్పటి బాల్యస్మృతులను నెమరేసుకుంటూ దుర్గ రాములు “చీకు చింత లేని చిరుతల్లా ఊరంతా తిరిగి తిరిగి/ అలసి అరుగులమీద సేద/ అణా పైసా ఖర్చు కాలే సోపతి తేనె తెట్టలా/ సుట్టూ తిరిగె/ అని ఆ కాలాన్ని యాది చేసుకుంటారు. అదే క్రమంలో ‘యువ’తర’మా’ అనే కవితలో ఇంకెన్నాళ్ళు నువ్వొదిలిన పొగలో నీ పొగరును కప్పేస్తావు/ సరిపోదా సరదాల బండి, ఇకనైనా దిగి/ గమ్యంవైపు అడుగువేయి”/ అని నేటి యువతరాన్ని హెచ్చరిస్తారు.
‘గుడ్డముక్క’ కవిత ద్వారా అనుభవాలతో పండిపోయిన జీవితం గుడ్డముక్క లాంటిది. అది శాశ్వతం కాదు. నచ్చినా నచ్చకున్నా పైకి ప్రదర్శించకుండా, గుడ్డముక్క చిరిగితే అతుకులు వేసినట్టు అతుకులు వేసుకోవాలనే భావాన్ని ఎంతో వేదనా భరితంగా చిత్రిస్తారు దేవనపల్లి వీణావాణి. ‘టెర్మినేటర్ సీడ్’ అనే మరో కవితలో పంటలు పండక ఆకలికి అలమటించే రైతుల వెతను “శత్రువు శపథం చేసి టెర్మినేటర్ బీజాల్ని/ దేశం మీదకు వదిలినట్టున్నాడు/ కత్తుల్లేని యుద్ధంలో మారకపు సొమ్ము మింగి/ ఖాళీ డొక్కల్ని వెక్కిరిస్తున్నాడు. అంటూ ఆవేదనను వ్యక్తం చేస్తారు.

“తవ్విన గతం కుప్పనంతా/ తొవ్వ కోసం/ చూపు దిక్కు మెట్లుగా పేర్చాను/ …’దీప పుంజం’ కవితలో నక్క హరికృష్ణ కలం నుండి వెలువడిన వాక్యాలివి.గతమంతా ఎంత తవ్వినా మళ్లీ మళ్ళీ అవే కనిపిస్తున్నాయని, అందుకే దాన్నంతా ఒక కుప్పగా పోసి భవిష్యత్తు కోసం చూపు ప్రసరించానంటారు. “చావు పుట్టుకలు/ పుట్టి చచ్చేందుకే కాదని /జీవిత చక్రానికి మర్మ గర్భ ప్రతిబింబమైంది”/ అని “ఎండుటాకు తను రాలిపోతూ కొత్త ఆత్మను నింపుకొని నేలను మెత్తగా స్పర్శిస్తుందని” ‘ఎండుటాకు’ కవితలో తాత్వికతను దర్శిస్తారు.
‘ఆరోజొకటి రావాలి’ కవితలో చెట్టు,మనిషికి అనేకరకాలుగా ఉపయోగపడుతూ మరణించిన తర్వాత దేహాన్ని కాల్చడానికి కూడా తన దేహాన్ని త్యాగం చేస్తుందని చెప్తూ నరేశ్ చారి “నీకోసం నువ్వు బ్రతికేరోజు రావాలి/ నిన్ను నేలపై కాకుండా/ మనిషి తన గుండెల్లో నాటుకునే రోజు రావాలి”/ అంటూ మనిషిలోని మార్పును ఆకాంక్షిస్తారు. ‘రమ్మంటుందనే’ కవితలో మనిషి తనకు తెలియకుండానే సమయాన్ని వృధా చేస్తున్నాడంటూ ” వేళ్ళ సందుల్లోంచి ఇసుక జారిపోయినట్టు/ కాలం నీ చేతి నుండి జారిపోతుంది/ అప్పుడు నీ కన్నీళ్ళు కాలువలై/ ఉప్పు నీటి సముద్రాలను తయారుచేస్తాయి”/ అందుకే ఇకనైనా జాగ్రత్త పడమని హెచ్చరిక చేస్తారు.
నల్లగొండ రమేష్ రాసిన ‘సముద్రమంత దుఃఖం’ కవితలో అతివృష్టికి పొలమంతా నిండిన నీళ్లే కాదు, రైతు కన్నీటి ప్రవాహం కూడా కలిసిపోతుంది. అప్పటిదాకా తొలకరి కోసం కాపు గాచిన రైతు గుండెల్లో దిగులు మబ్బులు కమ్ముకుంటాయి. ఆ బాధను మనసులకు హత్తుకునేటట్టు “పొలమంతా నిండింది వాననీరు/ కర్షకుడి కంట కట్టతెగింది కంటినీరు”/ అంటారు. అలాగే అందరికీ అన్నం పెట్టే అన్నదాత/ దుక్కి దున్నిన పొలంలో/ దుఃఖం పాడుకుంటున్న ఏకాకి ఇపుడు”/ ఆ ఒంటరి బాటసారికి తోడు ఎవ్వరూ లేరంటూ వాపోతారు.
ఇక బక్కారెడ్డి తన ‘కవి’ అనే కవితలో “కాలాన్ని సిరగా నింపుకొని/ ఒడువని కాలాన్ని ఒడుపుగా/ మనోఫలకాలపై ఒంపుతాడు/ ఒక కవి రాసే కవిత్వాన్ని వ్యక్తీకరిస్తూ కవి తాను కాలాన్నే సిరాగా మార్చుకొని, చక్రంలా తిరిగే కాలాన్ని కూడా ఒడుపుగా పట్టుకొని మనసుల్లోకి ఒంపే ప్రయత్నం చేస్తాడని కవితావిష్కరణ చేస్తారు. ఎన్నికల్లో ఓటరులను ఆకట్టుకోవడానికి పాదయాత్రలు చేయడం, వాగ్దానాలు చేయటాన్ని విమర్శిస్తూ ‘పాదయాత్రలు’ అనే కవితతో ” అధికార అందలమెక్కిస్తారే గాని/ శాపాలు పెట్టలేని అమాయక దేవుళ్ళు” అని ప్రజలు ఓట్లు వేసి నమ్మకంతో వారిని గెలిపిస్తారు కానీ నచ్చకుంటే ఏమీ చేయలేని అమాయకులు అని ఆవేదన చెందుతారు.
బండారు పుష్పలత ‘బాల్యాన్ని వెతకాలి’ కవితలో ఆనాటికీ, ఈనాటికి వ్యవస్థలో వచ్చిన మార్పుల వల్ల పిల్లలకు బాల్యం కరువైతున్నదని, పిల్లలు రోజంతా ఆటా పాటా లేక ఇరుకైన మనసులుగా మారుతున్నారని చెప్తూ “పోయిన బాల్యాన్ని వెతకాలంటూ “ఆహ్లాదం ఎరుగక మానసికంగా కుంగిన జీవితాలు”/ ఎంతో బాధగా బాల్యాన్ని తిరిగి రమ్మంటూ కోరుతారు.
తన బిడ్డ అంచెలంచెలుగా ఎదుగుతూ ఉంటే ఆనందానుభూతుల్ని పొందిన కన్నతల్లి కొడుకుతో పాటుగా ఎగరాలనుకుంటే “కన్నకొడుకే ఎగరలేవని/ వదిలేస్తూ ఉంటే/ ఆశాపాశం వదిలి/ ఆ తల్లికి ఎగరాలనివుంది”/ అన్న భానుజ కవిత్వంలో ఇంటింటి తల్లి కథ, కన్నీటి వెత మనసును కరిగిస్తుంది. కరోనా తీరని కష్టనష్టాలను మిగిల్చినా ” మమతల ప్రపంచంతో నిండిన కుటుంబంతో/ మమతను పంచుకునే సమయం”/ అని మానవ సంబంధాల విలువను మనుషులు తెలుసుకోవాలన్న ఆశను వ్యక్తం చేస్తారు.
“నీ కోసం ఒక్క కవితను ప్రసవించలేకపోయానే అని/ మసక మసకగా ఉన్న గుండె అద్దాన్ని తుడిచి/ నన్ను నాకు కొత్తగా చూపించావు”/ అంటారు ముదిగొండ సంతోష్ తన ‘ కవితావాక్యం’ కవితలో. అక్షరాలను అందంగా అల్లాలన్న కోరికను వ్యక్తం చేస్తున్న కవితా హృదయం అతనిది. రాత్రి అనేది ఒక చీకటి ప్రపంచం. అందులో ఏదైనా జరగొచ్చు. అందుకే రాత్రిని వర్ణిస్తూ “ఈ నల్లని రాత్రి/ గుండెల్ని పిండేస్తూ/ రోదనగా వేదన గుమ్మరిస్తున్న ఈ రాత్రి”/..”నక్షత్రాలను నేల రాలుస్తూ/ ఇంకా విరగబడి నవ్వుతుంది”/ చీకటి మాటున జరిగే ఎన్నో కఠోర సత్యాలకు ఆవేదన చెందుతూ” ఈ రాత్రిని తగలబెట్టాలి. కొత్త కాగడాను వెలిగించాలి”/ ఉద్యమించమని ‘దీర్ఘరాత్రి’ కవితలో ప్రేరేపిస్తారు.
‘మనసుతోనే గెలవాలి’ కవితలో ఎం.రామదాసు “నా తల్లి గర్భంలో నేను పెరుగుతున్నప్పుడు/ నా చుట్టూ ఉమ్మనీరు సముద్రం/ అవనిపై నేను అడుగేసినప్పుడు/ నా చుట్టూ ఉప్పునీటి సంద్రం”/ తల్లి గర్భంలో ఈదులాడిన మనిషి కుల మత వ్యవస్థ, అవస్థల్లో జీవన సముద్రంలో ఈదుతుంటాడు. దాని నుండి బయటపడి ఐకమత్యంగా మెలగమని సూచిస్తారు. ‘నిండుదనం’ కవితలో “నిన్నటి అబద్ధం/ నేడు సత్యం/ మరి రేపటిది ఊహ”/ ఇవన్నీ సహజం. కానీ అందరూ కలిసి మెలిసి ఉండడమే జీవితం అని సందేశాన్ని అందిస్తారు.
రుక్సానా రాసిన “మా మతం వారి అభిమతం ఒకటి కాదు” అన్న కవితలో “మతం కన్నా మాతృభూమికి విలువ ఇచ్చి, బ్రతుకుతున్న వాళ్ళం/ మానవత్వం లేని వాడికి మతం ఆపాదించి, మాతో కలపొద్దు”/ అంటూ మతాల మధ్య చిచ్చు పెరిగి ఏదో ఒక మతాన్ని తప్పు పట్టేవాళ్ళను నిరసించే గొంతుక వినిపిస్తుంది.
“కాలుతున్న కాలం సాక్షిగా’ కవితలో డా.వి.శంకర్ “నువ్వు నువ్వుగా నిలబడడం ఎంత కష్టమో/ ఒక్కొక్కటే అనుభవంలోకి వస్తుంది/ చీకటిని అలంకరించుకున్న మూఢత్వం/ అడుగడుగునా నిన్ను శీల పరీక్షకు గురి చేస్తుంది/ అంటూ సమాజంలో మనిషి ఎలా బతకాలనుకున్నా చుట్టూ వున్నవాళ్లు ఏవిధంగా ఉంటారన్న సత్యాన్ని విప్పి చెబుతారు.
డా. సరోజ వింజామర కవిత ‘ ప్రశ్నించే గొంతుక’ లో ” ఎందుకు అన్నీ భరించే భూదేవినే అవాలి/ ఎత్తి పడేసే ప్రళయం ఎందుకు కాకూడదు/ అంటూ అలనాటి నుండి స్త్రీ మాత్రమే అన్నింటినీ భరించి సహనశీలిలా ఎందుకుండాలని? సమాజాన్ని ప్రశ్నిస్తారు. ఒకవైపు ఇలా రాస్తూనే మరోవైపు పురుషుల పక్షం వహించి ‘ప్రతిస్పందన’ కవితలో వారికీ సమన్యాయం కావాలంటారు.
డా. సాలగ్రామగిరి ‘అలసిపోని పాదాలు’ కవితలో ఆడవారి పాదాలు జీవితమనే బాటలో ఎంత నడక సాగిస్తాయో తెలుపుతూ ఎవరి వెనకో ఆ పాదాలు ఉండకూడదని, ” నాతో సమానంగానో నాకు ముందు గానో/ నడవమని అంటాడేమోనని ఎదురుచూస్తున్నా/ అని స్త్రీ ఆవేదనకు అద్దం పడతారు. “మెరుగైన సమాజం కోసం” కవితలో “చట్టసభల్లో నిద్దరోతున్న సార్ల

గురకనడుగు/ సంక్షేమపథకాల అమలు ఏపాటో చెబుతోంది” అని నేటి చట్టసభల తీరును ఎండగడతారు.
‘ఆగమైపాయె’ కవితలో రైతు వ్యధల్ని వినిపిస్తున్న సోమశిల తిరుపాల్ “వరి పంట ఇంకెవ్వరేస్తారు చెప్పూ/ అన్నదాతలు కాడి కిందకు దింపితే/ అంటూ రైతు పండించడం మానేస్తే మనగతి ఏమవుతుందని ప్రభుత్వం రైతులను పట్టించుకోని విధానాన్ని నిరసిస్తారు. ‘మారలే’ కవితలో ” కదిలే సాధనం మారింది కానీ నలిగే బతుకులు మారలే” అని
ప్రగతి ఎంత సాధించినా ఆకలి బతుకులు మారలేదని
ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తారు.
ఈవిధంగా తమ కవితా పాటవాలతో అందరి మనసులను రంజింపజేస్తున్న ఈ కవులు, కవయిత్రుల కలాల నుండి ఇంకా ఎన్నో కవితా మకరందాలు వెలు వడాలని ఆకాంక్షిస్తున్నాను.