ఇంద్రధనుస్సు

ప్రముఖ రచయిత్రి విజయ కందాళ గారు ” గిన్నిస్ బుక్” అనే పుస్తకం గురించి వారు చేస్తున్న ఆడియో ‘ మితభాషి‘ శబ్ద సంచికలో ప్రముఖ రచయిత ముక్తవరం పార్థ సారథి గారు రచించిన పుస్తకం లోనుంచి విషయాన్ని సమీక్షిస్తున్నారు వినండి , తెలుసుకోండి. నోరిస్ మాక్ విర్టర్, రాస్ మాక్ విర్టర్
కవల సోదరులు.
లండన్ లో August 1955
తొలి ప్రచురణ చేసిన గిన్నిస్ బుక్ గురించి మీకోసం..
-సంపా

అనగనగా ఓ కార్పొరేట్ ఎగ్జిక్యూటివ్ నవలా రచయితయ్యాడు, అమ్మ పోయిన బాధలో యోగిగా మారాడు, అకస్మాత్తుగా సన్యాసం వీడి పారిశ్రామికవేత్తగా అవతరించాడు. ఓ స్టార్టప్ ని ప్రారంభించిన పద్దెనిమిదినెలల్లోనే దానికి 2240 కోట్ల రూపాయల విలువ కల్పించి… అనూహ్యంగా అమ్మేశాడు! అదికూడా జూమ్ మీటింగ్ లోనే, కొనేవారిని ముఖాముఖి కలవకుండా. ప్రస్తుతం అతని వయస్సు 42. చిన్న వయసులోనే ఇన్ని అవతారాలెత్తిన ఆ యువ యోగి-కమ్ -పారిశ్రామికవేత్త కరణ్ బజాజ్ ! చిత్రమైన అతని కెరీర్ ప్రయాణమే భారతీయ స్టార్టప్ రంగంలో గత ఏడాది హాట్ టాపిక్ . ఆ ప్రస్థానం గురించి కరణ్ మాటల్లోనే.

న్యూయార్క్ నగరంలో అదో పెద్ద రెస్టరంట్ . అక్కడ మా ఫ్రెండ్ బర్త్ డే పార్టీ జరుగుతోంది. ఆ రాత్రి కడుపునిండా తిన్నాను… పీకల్దాకా తాగాను. ఫ్రెండ్స్ తో ఉబుసుపోక కబుర్లేవో చెప్పడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాను. ఎంత చేస్తున్నా నా మనసులో బాధ తగ్గడంలేదు. పొగిలి పొగిలి వస్తున్న దుఃఖం ఆగట్లేదు. అప్పటికి అమ్మ చనిపోయి ఆరునెలలవుతోంది. క్యాన్సర్ తో బాధపడుతూ… మృత్యువుతో నిస్సహాయంగా పోరాడుతూ… నా కళ్లెదుటే చనిపోయింది. అమ్మ కోసం నెలన్నరపాటు సెలవుపైన ఇండియా వచ్చిన నేను ఆ బాధలన్నీ అతిదగ్గరగా చూశాను. మృత్యువు తనని నా నుంచి ఇలా దూరం చేయడం తట్టుకోలేకపోయాను. అప్పటిదాకా నేను చాలా పరిణతి ఉన్నవాడిననీ, తార్కిక బుద్ధి ఉన్నవాడిననీ… అనుకుంటూ ఉండేవాణ్ణి. కానీ అమ్మ మరణం నన్ను చిన్నపిల్లాడిలా… బేలగా మార్చింది. ఆ దుఃఖం ఓ వైపున ఉంటే మరో వైపు నాలో ఎన్నో ప్రశ్నలు. ‘అసలేమిటీ జీవితం… పుట్టుకేమిటీ? చావడమేంటీ? పెళ్ళీ పిల్లలూ సంసారం… వీటి గమ్యమేంటీ!’ ఇలా ఎన్నో తాత్విక ప్రశ్నలు ఉక్కిరిబిక్కిరి చేసేవి. ఈ బాధలూ, ప్రశ్నల నుంచి బయటపడదామనే ఆ రోజు పార్టీకి వచ్చాను. ఇక్కడ వేదన పెరుగుతోందే కానీ తగ్గలేదు. నా ఫ్రెండ్ కెరీతో ఇవన్నీ చెప్పుకుని ఏడ్చేశాను. తను ఓ ఐడియా చెప్పింది. ‘ఓ పని చేద్దాం కరణ్ … ఆధ్యాత్మిక యాత్ర చేద్దాం. అవి మన బాధని ఎంత వరకు తగ్గిస్తాయో చూద్దాం… తగ్గేంత వరకూ తిరుగుతూనే ఉందాం!’ అంది. నాకూ ప్రయాణాలంటే ఇష్టమే కాబట్టి ఆ తర్వాతి వారమే అమెరికా నుంచి బయటపడ్డాం. మమ్మల్ని బాహ్యప్రపంచంతో బంధించే సెల్ ఫోన్ , నెట్ , బ్యాంక్ బ్యాలెన్స్ అన్నీ వదిలేసి ప్రయాణం కట్టాం. అప్పటిదాకా… ఓ సగటు భారతీయుడు అమెరికాలో కోరుకునే విలాసాలన్నీ అనుభవిస్తూ వచ్చినవాణ్ణి నేను. అమెరికాలోని క్రాఫ్ట్ ఫుడ్స్ అనే సంస్థలో సీనియర్ ఎగ్జిక్యూటివ్ ని. న్యూయార్క్ లోని సెంట్రల్ పార్కులోని ఓ పెద్ద లగ్జరీ ఫ్లాట్ లో నివాసం. అన్నింటినీ వద్దనుకుని కేవలం ఓ జతబట్టలు సర్దుకుని నేనూ కెరీ బయలుదేరాం. స్కాట్లాండ్ లోని బౌద్ధ కేంద్రానికి ఫ్లైట్ లో వెళ్లాం కానీ… ఆ తర్వాత మేం చేసిన ప్రతి ప్రయాణం రోడ్డుపైనే. ఇంచుమించు కాలినడకనే… అదీ ఇండియాదాకా! ఆ యాత్ర నన్ను యోగిని చేసింది. ఆ స్థితి నుంచి పారిశ్రామికవేత్తగా ఎందుకయ్యానో వివరించే ముందు… నా గురించి ఇంకాస్త చెప్పాలి మీకు…

బెస్ట్ సీఈఓగా గుర్తింపొచ్చినా..

మా నాన్న ఆర్మీ ఆఫీసర్ . ఆయనకి ఎన్నో బదిలీల తర్వాత మేం హిమాచల్ ప్రదేశ్ లోని సిమ్లాలో స్థిరపడ్డాం. అక్కడి ఆర్మీ స్కూల్ లో చదువుకున్నాను. ఎంత బాగా చదువుతూ ఉన్నా సరే, నా మనసంతా ఎదురుగా ఉన్న హిమాలయాలపైనే ఉండేది… వాటిని ఎప్పుడు అధిరోహించాలా అని మనసు ఉవ్విళ్లూరేది. ప్లస్ టూ తర్వాత బిట్స్ పిలానీలో మెకానికల్ ఇంజినీరింగ్ లో చేరాను. ఆ తర్వాత మేనేజ్ మెంట్ పైన ఆసక్తి పుట్టి బెంగళూరు ఐఐఎంలో సీటు సాధించాను. అక్కడ ఎంబీఏ ముగించగానే ప్రాక్టర్ అండ్ గాంబుల్ (పీ అండ్ జీ) సంస్థలో మార్కెటింగ్ అసిస్టెంట్ గా ఉద్యోగం వచ్చింది. నాలుగేళ్లలోనే ఆ సంస్థ తయారుచేస్తున్న ఏరియల్ వాషింగ్ పౌడర్ కి బ్రాండ్ మేనేజర్ గా అమెరికాకి వచ్చాను. ఏరియల్ తో నేను సాధించిన విజయానికి గుర్తుగా అమెరికాకి చెందిన యాడ్ -ఏజ్ సంస్థ 2007లో ‘టాప్ మార్కెటీర్ 40 అండర్ 40’ జాబితాలో నన్ను చేర్చింది. కానీ ఆ విజయాన్ని ఎక్కువ కాలం ఆస్వాదించలేకపోయాను. టీనేజీ నుంచి నాలో ఏదో మూల ఉన్న ‘రచయితని కావాలనే కల’ నన్ను వెంటాడింది.

రచయితని కావాలంటే కొద్దిగానైనా ప్రపంచాన్ని చూడాలి కదా అనిపించింది! దాంతో ఆరునెలలు సెలవుపైన మొదట దక్షిణ అమెరికా దేశాలైన పెరూ, చిలీ, అమెజాన్ ప్రాంతాలనీ, తూర్పు యూరప్ దేశాలనీ, మంగోలియానీ చూశాను. ఈ ప్రయాణంలో నేను చూసిన అసాధారణ వ్యక్తులకే నా ఊహల్నీ జోడించి ‘కీప్ ఆఫ్ ది గ్రాస్ ’ అనే నవల రాశాను. ‘నేనూ రచయితనైపోయానోచ్ …’ అంటూ ఆనందంతో అమెరికా వస్తే అక్కడ ఆర్థిక సంక్షోభం విలయ తాండవం చేస్తోంది! దాంతో నా ఉద్యోగం పోయింది. అప్పటికి నా వయసు ముప్పై ఏళ్లు. నాతోటివాళ్లంతా పెళ్లై కార్లూ, ఆస్తులని కొనుక్కుంటూ ఉంటే నేను మాత్రం ఉన్న డబ్బంతా పర్యటనలోనే ఖర్చుచేసేసి… అమెరికాలోని మా అక్కవాళ్లింట్లో తలదాచుకున్నాను. దాంతో కుటుంబం, బంధువులే కాదు స్నేహితులు కూడా నన్ను ఎగతాళి చేయడం మొదలుపెట్టారు. ఆ హేళనల మధ్య నాకు ధైర్యం నూరిపోసింది అమ్మే. తనిచ్చిన ధైర్యంతో ఉద్యోగాలకి ప్రయత్నిస్తూ బోస్టన్ కన్సల్టన్సీ గ్రూప్ (బీసీజీ)లో చేరాను. అందులో మళ్లీ నన్ను నేను నిరూపించుకున్నాను. ఈలోపు 2010లో నా మొదటి ఇంగ్లిష్ నవల ఇండియాలో అచ్చయి సూపర్ హిట్టయింది! అప్పట్లో పేరున్న రచయితల పుస్తకాలే ఐదువేల కాపీలు పోవడం గగనమైతే… నా మొదటి పుస్తకం ఏడాదిలోనే 70 వేల కాపీలు అమ్ముడుపోయి రికార్డు సృష్టించింది. అది నా జీవితాన్ని మార్చింది. ఈలోపు నా మొదటి పుస్తకం ముద్రించిన సంస్థవాళ్లు రెండో నవల రాయమన్నారు. రాద్దామని కూర్చుంటే… ఏ కొత్త ఆలోచనలూ రాలేదు. మొదటి నవలతోనే నా సరుకంతా అయిపోయిందనిపించింది. దాంతో, నవల రాయడం కోసమే బ్యాగ్ సర్దుకుని ప్రయాణాలు మొదలుపెట్టాను. ఈసారి కిలిమంజారో పర్వతాన్ని అధిరోహించి ఆ అనుభవంతో మరో పర్యటక నవల ‘జానీ గాన్ డౌన్ ’ రాశాను. అది లక్ష కాపీలు దాటింది. దాన్ని సినిమాగా తీయడానికి బాలీవుడ్ నిర్మాతలు కాపీ రైట్స్ తీసుకున్నారు! ఆ తర్వాత క్రాఫ్ట్ ఫుడ్స్ సంస్థలో సీనియర్ ఎగ్జిక్యూటివ్ గా మారాను. ఈ విజయాలన్నీ ఆనందిస్తుండగానే అమ్మ మరణం… ఓ సునామీలా నన్ను ముంచెత్తింది. ఆ ఊపిరాడని పరిస్థితిలోనే ఆధ్యాత్మిక ప్రయాణం మొదలుపెట్టాను.

అదే ధర్మం అని తెలిసింది.

కెరీతో నా ప్రయాణంలో కొన్ని దేశాల్లో ప్లాట్ ఫామ్ పైన పడుకున్నాం. కొన్నిసార్లైతే ఆగకుండా 50 కిలోమీటర్లూ ప్రయాణించాం. అలా ఇండియా వచ్చి మదురైలోని శివానంద ఆశ్రమంలో చేరాం. రెండు నెలలపాటు అతికఠినమైన శిక్షణ ఇచ్చారక్కడ. ఉదయం ఐదున్నరకే లేచి మంచుగడ్డని తలపించే చన్నీళ్లలో స్నానం చేయడం, కటిక నేలమీద పడుకోవడం, రోజూ యోగా, ధ్యానం మా జీవిత దృక్పథాన్నే మార్చింది. ఆ తర్వాత రుషికేష్ లోని శివానంద ఆశ్రమానికి వెళ్లాం. అక్కడే నేను సన్యాసిగా మారాను. ఏడాది తర్వాతే నాలో చైతన్యం మొదలైంది. మన భారతీయ చింతన ప్రకారం… ప్రతి జీవికీ తాను మాత్రమే నెరవేర్చగల కర్తవ్యం ఒకటి ఉంటుంది. దాన్ని స్వధర్మం అంటారు. నేను ఓ యోగిగా హిమాలయాల్లో ఉండగలిగినా… నా స్వధర్మం పెద్ద సంస్థల్ని సృష్టించడమేనని అర్థమైంది. దాంతో సన్యాసానికి స్వస్తి పలికాను. అమెరికా వచ్చి కెరీని పెళ్ళి చేసుకున్నాను. ఆధ్యాత్మిక జీవనం మనస్సునీ, శరీరాన్నీ శక్తిమంతం చేయడమే కాదు… ప్రాపంచిక వ్యవహారాల్ని తామరాకుమీద నీటిబొట్టులా చూసేలా చేసింది. కోపతాపాలకి దూరం చేసింది. కాకపోతే, ఇంత పరిణతి తర్వాతా ఓటమి నాకు ఎదురవుతూనే వచ్చింది…

వరుస అపజయాలు.

భారతదేశంలో యోగిగా నా ఆధ్యాత్మిక అనుభవాలతో ‘ది సీకర్ ’ అనే నవల రాశాను. దాదాపు 62 పుస్తక ప్రచురణ సంస్థలు దాన్ని తిప్పికొట్టాయి! చివరికి పెంగ్విన్ సంస్థవాళ్లు అచ్చేసినా… ఆశించినంతగా అమ్ముడు పోలేదు. ఆ తర్వాత ఓ స్టార్టప్ లో పెట్టుబడులు పెడితే అందులోనూ నష్టం వచ్చింది. ఆ తర్వాత డిస్కవరీ ఛానెల్ ఇండియా సంస్థకి వైస్ ప్రెసిడెంట్ ని అయ్యాను. ఆ సంస్థ కోసం కొత్తగా హిందీ ఎంటర్ టైన్ మెంట్ ఛానెల్ మొదలుపెట్టాను. మరెన్నో చేయాలనుకున్నాను కానీ సాధ్యం కాలేదు. నా ఉద్యోగం కాస్తా నెలకోసారి వెళ్లి ప్రధానమంత్రినీ, మంత్రుల్నీ కలవడంతోనే సరిపోయేది. అది నాకు సరిపడక రాజీనామా చేశాను. అంత మంచి హోదాకి రాజీనామా చేశానని తెలిసి నా భార్యవైపు వాళ్లు నన్ను పిచ్చోడిలా చూడటం మొదలుపెట్టారు. ఇద్దరు పిల్లల తండ్రిగా నేను ఇలాంటి నిర్ణయాలు తీసుకోవడాన్ని ఏ అత్తామామలు భరిస్తారు చెప్పండి! కానీ ఒకప్పుడు మా అమ్మ చేస్తున్నట్టు ఇప్పుడు మా ఆవిడ నన్ను వెనకేసుకొచ్చింది. ‘అతనో క్రియేటర్ … తను ఇలాగే ఉండగలడు!’ అని తనవాళ్లతో వాదించింది. తనకి నాపై ఉన్న ఆ నమ్మకమే నా ‘వైట్ హ్యాట్ జూనియర్ ’ సంస్థకి పునాది!

శిక్షకులందరూ మహిళలే.

పిల్లలకి కంప్యూటర్ కోడింగ్ ని ఓ ఆటలా నేర్పించే సంస్థ నాది. ఆన్ లైన్ లో ఇలాంటి శిక్షణ ప్రపంచంలో ఎవ్వరూ ఇవ్వడం లేదని తెలిసి దీన్ని మొదలుపెట్టాను. కేవలం మహిళల్ని మాత్రమే టీచర్లుగా తీసుకున్నాను. ఇందుకూ… మా అమ్మ జీవితమే కారణం. అమ్మ అప్పట్లోనే పీజీ చేసినా నాన్న బదిలీల కారణంగా తనకంటూ కెరీర్ లేకుండా పోయింది. తనలోని ఆ బాధని నేను చిన్నప్పటి నుంచీ చూస్తూ వచ్చాను. అందుకే, నేను కోడింగ్ కోచ్ లుగా మహిళలు మాత్రమే ఉండాలనుకున్నాను! ఏ కాస్త ఆర్థిక స్వాతంత్య్రం ఇచ్చినా వాళ్లు అద్భుతాలు చేస్తారనే నమ్మకం నాలో బలంగా ఉండేది. మావాళ్లు దాన్ని నిజం చేశారు!

ఆ అద్భుతాలు ఇవి.

కేవలం పదిమంది ఉద్యోగులతో నా సంస్థని 2018 అక్టోబర్ లో ప్రారంభించాను. మొదటి ఏడునెలలు పెద్దగా లేదుకానీ ఆ తర్వాత పిల్లలూ, తల్లిదండ్రుల నుంచి మేం ఆశించిన స్పందన మొదలైంది. దాంతో టీచర్ల సంఖ్యని నాలుగు వందలకి పెంచాం. అక్కడి నుంచి మరో నాలుగు నెలల్లో నాలుగువేలకి చేర్చాం. అమెరికాలోనూ ఈ సేవలు అందించడం ప్రారంభించాం. రెవెన్యూ పది కోట్ల నుంచి వందకోట్ల మైలురాయిని అందుకుంది. రోజువారి క్లాసుల సంఖ్య పాతికవేలకి చేరింది. దాంతో బైజూస్ మా సంస్థని కొంటామంటూ ముందుకొచ్చింది. సుమారు రూ.2,240 కోట్లు… నగదుగా ఇస్తానంది! కేవలం ఏడాదిన్నర వయసే ఉన్న సంస్థకి ఇంత డిమాండు రావడం ఓ రికార్డు. నాకూ బైజూస్ ద్వారా నా ఆలోచనలు మరింత ఎక్కువమందికి చేరడం మంచిది అనిపించింది. అందుకే ఓకే చెప్పాను. సంస్థని అమ్మినా సీఈఓగా నిర్వహణ బాధ్యతలన్నీ నేనే చూస్తున్నాను. మా టీచర్ల సంఖ్యని లక్షమందికి చేర్చడం, దీన్ని ప్రపంచవ్యాప్తంగా తీసుకెళ్లడం ప్రస్తుతం నా లక్ష్యాలు. ఇవి పూర్తయ్యాక ఎప్పట్లాగే మరో సరికొత్త రంగంవైపు వెళ్లాలనుంది..!

మా ఆవిడ కెరీ చాలా గ్రేట్.

మా ఆవిడ కెరీ, నేనూ, మా ఇద్దరు పాపలు నీలా, రూమీ అందరం ముంబయిలోనే ఉంటున్నాం. మా ఆవిడ పిల్లల పోషకాహార నిపుణురాలు. తను లేకపోతే నా విజయాలే లేవని చెప్పడం అరిగిపోయిన రికార్డ్ లోని వాక్యంగా అనిపించొచ్చుకానీ… అది వందకు వెయ్యిశాతం నిజం. తనకే నా మీద నమ్మకం లేకుంటే ఇన్ని అపజయాల తర్వాత నిలదొక్కుకునేవాణ్ణి కాదు. బైజూస్ డీల్ తో సంస్థ ప్రొమోటర్ గా వెయ్యి కోట్లు వచ్చినా… ఒకప్పటి మా సన్యాస జీవితమే అలవాటై మేం సొంత ఆస్తులేవీ కొనలేదు. మాకు సొంతిల్లూ, కారూ లేవు. ఇప్పటికీ వీలున్నంత తక్కువ ఖర్చుతోనే నెట్టుకువస్తున్నాం. మా పిల్లలకీ ఈ ‘స్వచ్చంద పేదరికాన్ని’ నేర్పిస్తున్నాం!

ప్రజ్ఞాన్ విద్యార్థి ప్రజ్ఞ శ్రీ శ్రీ శ్రీ త్రిదండి చిన్న జీయర్ స్వామి మంగళాశాసనాలతో ప్రజ్ఞవికాస్ వారు తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ప్రతి జిల్లాలో అన్ని పాఠశాలల్లో వ్యాసరచన పోటీ నిర్వహించడం జరిగింది. ఈపోటీలలో రాష్ట్రం లోని అన్ని పాఠశాలలలో దాదాపు 6000 మంది విద్యార్థులు పాల్గొన్నారు.ఇందులో మేడ్చల్ జిల్లా ఉప్పల్ లోని ప్రజ్ఞాన్ ది స్కూల్ లో 10వ,తరగతి చదువుతున్న చిరంజీవి వలిపే రామ్ చేతన్ జిల్లా స్థాయిలో ప్రథమ బహుమతి పొందడం జరిగింది. ముచ్చింతల లోని స్వామి వారి ఆశ్రమంలో జిల్లాస్థాయిలో గెలుపొందిన వారికందరికీ మళ్ళీ రాష్ట్రస్థాయి వ్యాసరచన పోటీ శనివారం నాడు నిర్వహించారు. దాదాపు 500 మంది విద్యార్థులు పాల్గొనగా అందులో కూడా చిరంజీవి వలిపే రామ్ చేతన్ ద్వితీయ బహుమతి గెలుపొందారు. విజేతగా నిలిచిన చిరంజీవి వలిపే రామ్ చేతన్ ను శ్రీ శ్రీ శ్రీ త్రిదండి చిన్న జీయర్ స్వామి గారు ప్రశంసాపత్రంతో సత్కరించి చిరంజీవిని ఆశీర్వదించారు.ఈకార్యక్రమంలో చిరంజీవి తల్లిదండ్రులైన శ్రీమతి వలిపే సత్యనీలిమ, శ్రీ వలిపే లక్ష్మీ నరసింహ రావు గార్లు కూడా పాల్గొన్నారు.పాఠశాల యొక్క పేరును రాష్ట్రస్థాయిలో నిలబెట్టిన చిరంజీవి రామ్ చేతన్ ను పాఠశాల యాజమాన్యం అరుణ్ సూర్య, శకుంతల, నళిని గార్లు మరియు ఇతర ఉపాధ్యాయిని, ఉపాధ్యాయులు అభినందించారు.

⁠సాహిత్యం జీవితాన్ని ప్రజ్వలనం చేస్తుంది.వ్యక్తిత్వ వికాసం కలిగిస్తుంది. చదువు సంస్కారాల విలువను తెలియజేస్తుంది. గొడవర్తి సంధ్య గారి పరిచయం ప్రథమం గా ఉపాధ్యాయినిగానే ! హైదరాబాద్ రామ్ కోటి , కింగ్ కోటి ల దగ్గర ఉన్న సెయింట్ జోసెఫ్ పబ్లిక్ స్కూల్ లో మేం కొలీగ్స్ మి. తెలుగు హెడ్ ఆఫ్ ది డిపార్ట్మెంట్ గా కూడా వారు విధులు నిర్వహించారు.

కానీ నాకు పరిచయం అయిన కొద్ది రోజుల్లోనే తెలిసింది ఆమె కవయిత్రి రచయిత్రి అని.
ఆమె సాధన నరసింహాచార్యులు గారి అర్ధాంగి అని. ” సాధన ” అనగానే సాహిత్య సంస్థగా నరసింహాచార్యులు గారికి పేరు. వీరి అర్థాంగి గా అడుగడుగున ఆయన కి సంపూర్ణ సహకారాలు అందిస్తూ సాహిత్య సభలలో వెన్నుదన్నుగా నిలిచారు సంధ్య గారు. కవిత్వం లో అందెవేసిన చేయి సంధ్య గారి ది అని వారి కవిత్వం వింటే తెలుస్తుంది. కొన్ని సభా వేదిక ల మీద కవి సమ్మేళనం లో కవిత చదవగానే నేను దగ్గర గా వెళ్లి అభినందనలు తెలిపేదాన్ని. ఎన్నో సాహిత్య కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు ఈ దంపతులు. హైదరాబాద్ లోని చాలా పాఠశాల లో పద్య పఠన పోటీ, వ్యాస రచన పోటీలు వంటివి పెట్టి తెలుగు భాష కోసం పాటుపడిన జంట.
సంధ్య గారి తల్లిదండ్రులుకీ.శే.భాగ్యలక్ష్మి తెలికిచర్ల కృష్ణ మూర్తి గారు.
సంధ్య గారి ఆడపడుచు వైదేహి నేను ఒకే సంవత్సరంలో తెలుగు ఉపాధ్యాయులుగా చేరాం. మాకన్నా సంధ్య గారు సీనియర్. తర్వాత కాలంలో
సెయింట్ జోసెఫ్ పబ్లిక్ స్కూల్ లో తెలుగు శాఖ అధ్యక్షులుగా పనిచేశారు.
పుస్తకపఠనం ఎంత ఇష్టపడేవారో రచనాసేద్యం అంతే ఇష్టపడేవారు. స్కూల్ లో పిల్లలతో నాటకాలు వేయించేవారు. అవసరార్థం నాటకాలు కూడా అప్పుడే రాసేవారు. “పోతన చరిత్ర “, “కథా భారతం ” సంధ్య గారి ప్రసిద్ధ ముద్రితగ్రంథాలు.
దూరదర్శన్ ఆకాశవాణి ల లో ఎన్నో సాహిత్య కార్యక్రమాల్లో పాల్గొన్నారు. తిరుమలతిరుపతి దేవస్థానం ధర్మ ప్రచార పరిషత్ లో ప్రవచనాలు చెప్పిన సందర్భాలు ఉన్నాయి. త్యాగరాయ గాన సభ లో ఎన్నో కవి సమ్మేళనాలలో కవితా పఠనం చేశారు. ఎన్నో అష్టావధానాలలో ప్రుచ్చకురాలుగా పాల్గొన్నారు, కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. సాహితీ సమీక్షకురాలిగా మన్ననలందారు. సంధ్య గారి కి ప్రాచీన సాహిత్యం అంటే ఎంత ఇష్టమో ఆధునిక సాహిత్య మంటే కూడా అంతే ఇష్టం. తాము చదివిన సాహిత్యం అందరికీ పంచటంలోనే ఆనందం అనేవారు.
ప్రతి ఏటా పాఠశాల వార్షికోత్సవం లో సంధ్య గారు, మరో సీనియర్ తెలుగు ఉపాధ్యాయుని రచయిత్రి కొమండూరి అరుంధతి గారు కలిసి నాటకాలు వేయించేవాళ్ళు . తోటి తెలుగు ఉపాధ్యాయులుగా మేమందరం సహాయపడేవాళ్ళం. ఒక సంవత్సరం ” పుష్ప విలాపం” టాబ్లో ను అద్భుతంగా వేయించారు.
వానమామలై వరదాచార్యులు గారు రచించిన
“పోతనచరిత్ర” ను తేట తెలుగు వచనం లో సంధ్య గారు రాసిన పుస్తకం ప్రశంసలు అందుకుంది. పోతనపై తనకు ప్రత్యేక అభిమానం కల్గటానికి కారణం కీ.శే.బ్రహ్మశ్రీ మల్లంపల్లి పరమేశ్వర శర్మగారు అనీ, రాజమండ్రిలో స్థానం ప్రాచ్య కళాశాల లో ఆయన చెప్పిన పాఠాలు “పోతన చరిత్ర” ను రాయడానికి కారణం అని అనేవారు.
శ్రీవానమామలై వరదాచార్యులు గారి కావ్యంలోని అందాలను సులభశైలిలో తేట తెలుగులో రాసి భర్త ప్రోత్సాహంతో వచనంగా ” పోతన చరిత్ర” తో రాసారు. కవయిత్రి గా రచయిత్రి గా ప్రసిద్ధి కెక్కిన సంధ్యగారు ఎన్నో సాహిత్య సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. ఇద్దరి కవితలను ఒక కవితా సంపుటి గా ప్రచురించారు కూడా. గొడవర్తి సంధ్య గారు గా సాహితీ లోకంలో పేరు పొందినా, మాకు నర్సమాంబ గారు గానే చాలా దగ్గర. నర్సమాంబగారు మంచి స్నేహశీలి.
ఈ మధ్య కాలంలో నేను నడుపుతున్న అంతర్జాల పత్రిక” మయూఖ” లోనూ సంధ్య గారి వ్యాసం ప్రచురించాను.

దాదాపు 25 ఏళ్ల క్రితం సెయింట్ జోసెఫ్ పబ్లిక్ స్కూల్ లో సంధ్య గారి తో పరిచయం. అప్పటి నుండి ఆ సాధన నర్సింహా చార్యులు గారి తో మాకు అంటే నా భర్త కొండపల్లి వేణుగోపాల్ రావు గారి కీ నాకూ పరిచయం. ఒక కవయిత్రి గా, ఒక కవిగా ఈ దంపతులు మేడ్ ఫర్ ఈచ్ అదర్ అన్నట్టే ఉండేవాళ్ళు. కూకట్ పల్లిలో లో వారి ఇల్లు సాహితీ వేత్తలనిలయం.వీళ్ళ ఏకైక కుమారుడు చిరంజీవి సాయిమానస్ ప్రస్తుతం ఉద్యోగం చేస్తున్నాడు.
గొడవర్తి సంధ్య గారు నువ్వు ముఖం తో , మంచి మాట లతో స్నేహశీలి గా మా హృదయాలలో చిరస్థాయిగా నిలిచిపోతారు.
వారి కిదే తరుణి పత్రిక సంపాదకురాలిగా, స్నేహితురాలిగా నా శ్రద్ధాంజలి.*

మేఖల:–నానమ్మా! ఇనుగుర్తి లో ఒద్దిరాజు సోదరులు గా ప్రఖ్యాతి చెందిన ఒద్దిరాజు సీతారామచందర్ రావు, ఒద్దిరాజు రాఘవ రంగారావు గార్లైన మా తాతయ్య లే కాకుండా కవి పండితులు ఎవరైనా ఆడవాళ్ళ లో ఉన్నారా?

మణి:– మంచి ప్రశ్న వేశావు మేఖలా!!
చెప్తాను చెప్తాను! మా ఊరిలో మహిళా మణుల నైపుణ్యాలకు కొదవేలేదు .
వంద సంవత్సరాల క్రితమే తెనుగు పత్రిక ఇనుగుర్తి లో స్థాపించి, స్వాతంత్ర ఉద్యమం తమపత్రిక ద్వారా, నడిపి ఎందరో స్వాతంత్ర సమరయోధులకు ఊపిరిలూదిన సోదరులిద్దరికీ వేగుచుక్క సోదరుల మాతృమూర్తి రంగనాయకమ్మ గారు. స్వయంగా స్వాతంత్రం గురించి బోధలు చేసిన మహనీయురాలు రంగనాయకమ్మ గారు.
గ్రంథాలయ ఉద్యమం “తెనుగు” పత్రిక ద్వారా పాఠకులకు -పాలకులకు ఎన్నో విషయాలు తెలియజేసిన పత్రికాధిపతులకు ప్రేరణ వారి తల్లి గారే! అందుకే మొట్టమొదటి తెలంగాణ నవల” అనురాగవిపాకం” రచయిత్రి చాట్రాతి లక్ష్మీ నరసమ్మగారిని రచయిత్రిగా ప్రోత్సహిస్తూ ఆమె రచనలను తమ పత్రిక ద్వారా ధారవాహికగా ప్రచురించి మహిళలకు ఉత్తేజం కలిగించడానికి సోదరుల తల్లి రంగనాయకమ్మ గారు స్వయంగా రచయిత్రి కావడం బహుశా కారణం కావచ్చు.
చేయొత్తు మనిషి, దబ్బపండు రంగు మేనిఛాయ. మెడలో తులసి మాల, తొమ్మిది గజాల తెల్లని చీర ను గోచీ పోసి కట్టుకొని, తెల్లగా నెరిసిన జుట్టు తో ఒక వర్చస్సుతో వెలిగిపోతూ కనపడే రంగనాయకమ్మగారు కేసముద్రం మండలం ఇనుగుర్తి గ్రామ వాసి. ఆ కారణానికి తగ్గట్టు మంచి విద్య ఆమె సొంతం. నలుగురికి దానం చేసేదేగాని ఎవరినీ ఆశించని తత్వం ఆమెది.

అందరినీ ఆకట్టుకునే మాటతీరు, మంచితనం ఆమెకు పెట్టని ఆభరణాలు. అన్నిటికన్నా మించి దైవభక్తి కలవారు ప్రత్యేకంగా ఎందుకు చెప్పడం అంటే తెల్లవారు ఝామునే లేచి శ్రీరంగాపూర్ భగవానుల కు మేలుకొలుపులు ఎంతో శ్రావ్యంగా గానం చేసేవారట.
రంగనాయకమ్మగారు దేవులపల్లి వారి ఇంటి ఆడబిడ్డ. వీరి తండ్రి కృష్ణారావు గారు. తాతగారు రాఘవయ్య గారు. పండిత కవులు గా ప్రసిద్ధి చెందిన వారు “యతిరాజ వింశతి”,”ముకుందమాల” వంటి సంస్కృత కావ్యాలను తెలుగులో అనువదించారు . ఎన్నో రచనలు చేశారు. వారి ఇంట పుట్టిన
రంగనాయకమ్మ గారికి సంస్కృతం లోనూ, తెలుగులోనూ చక్కని పాండిత్యం ఉండేది. ఆమెకు ద్రావిడ సంప్రదాయ ప్రబంధాలు , సంస్కృత స్తోత్రాలు కంఠోపాఠం గా వచ్చేవి. వేదాల్లోని కొన్ని భాగాలు నేర్చుకున్నారు. ద్రావిడ ప్రబంధాలను చక్కగా విశ్లేషించే వారు.
అంతేకాదు 12 గ్రామాల కరణీకం ఆమె ఆధ్వర్యంలో జరిగేది. అందుకే తమ పుత్రరత్నాలు, తెలంగాణ వైతాళికులు గా పేరు తెచ్చుకున్న జంటకవులు వద్దిరాజు సీతా రామచంద్ర రావు వద్దిరాజు రాఘవ రంగారావు గార్లకు 5 సంవత్సరాలు వచ్చే సరికి ఐదు వందల పద్యాలు నేర్పించింది .
సోదరులకుగురువైన గోపాల కృష్ణ శాస్త్రి గారు జటాంతము , వేదం లోని కొన్ని భాగాలు పాఠాలు నేర్పించి వెడితే… అవి చక్కగా కుమారుల చేత వల్లె వేయించేదిట!
రంగనాయకమ్మ గారు భగవద్ విషయమూ, నాలాయిర ప్రబంధం కుమారులకు నేర్పించారు అట. ఆమె తీరిక సమయాలలోనే కాదు… మడి కట్టుకునివంట చేస్తూనే ఎన్నో విషయాలు సోదరులలో శిక్షణ ఇచ్చేవారట. పట్టు బట్టలు కట్టి, పీటలు వేసి కూర్చోబెట్టి తాను పనిచేస్తూ నేర్పించే వారట.
కుమారులకు ఏది నేర్చుకోవడానికిఇష్టమో? దానిని ప్రోత్సహిస్తూ కావలసిన గురువులను ఏర్పాటు చేసేవారట. గురువులు లేని సమయంలో సోదరులకు ఏవైనా అర్ధాలు తెలియకపోతే నిఘంటువును చూసి తెలుసుకోవడం ఎలానో నేర్పించారు అట.
తన కుమారులకు చిన్న వయస్సులోనే కరణీకం నేర్పించి ప్రభుత్వానికి పంపవలసిన జమాబంది లెక్కలు,పహాణీలు రాయడం నేర్పించారట. తమ ఖర్చులకు తామే సంపాదించుకునేలా ప్రోత్సహించే వారట.
ఆకాలంలో ఇనుగుర్తి చుట్టూ దట్టమైన అడవి ఉండేదట.ఆమె ఇంటి వెనుక రోట్లో పచ్చడి దంచుతుంటే చిరుత పులి వస్తే…భయపడకుండా ఆ రోకలి బండ మరోవైపు ఇనుప పొన్ను ఉంటే దాంతో ఒక్కటేసిందట…ఆ చిరుత మూర్ఛ పోయిందట.
మా పెద్ద నాయన అయ్యో! ఇలా అయిందేమిటని తాళ్ళతో కట్టించి, మొద్దుబండిలోకి ఎక్కించి అడవిలో వదిలి పెట్టించారట. ఆమె
అంత ధైర్యవంతురాలు.
అలాగే ఆమె కమ్యూనిష్టులకు కూడా తన కుటుంబ సభ్యులెవరూ ఎవరినీ బాధించలేదనీ, వంచించలేదనీ, ఎవరినీ వధించ లేదనీ కావాలంటే ఊరిలో ఎవరినైనా అడిగి, మీరు చేయదలుచుకున్నది చేయమని చెప్పిందట.
వాళ్ళకు ఈ విషయం తెలిసినా భూస్వాములని … హాని తలపెట్టాలనుకుని వచ్చారట కానీ నాయనమ్మ మాటలతో ఎవరినీ ఏమీచేయకుండా , సోదరుల ఇంట్లోని గ్రంథాలయాన్ని తగలబెట్టారట. అది మూడు రోజులు మండిందట బీరువాలతో సహా…! కమ్యూనిస్టు లని భయపడకుండా ఎదురు నిలిచి వాదించిందట! అలా ధైర్యంగా ప్రతీ సమస్యనూ ఎదుర్కొని, భర్త లేని లోటు కనపడనిచ్చేది కాదట!
రంగనాయకమ్మ గారు వైష్ణవ స్వాములతో సమానంగా ప్రబంధ పారాయణం, సేవాకాలం చేసేవారట. శ్లోకాల అర్థాలు వివరించే వారట.
రంగనాయకమ్మ గారు ఆదర్శ మహిళ ఆమె తన చుట్టూ ఉన్న వారిని విద్యావంతులుగా చేయాలన్నదే ఆమె తహతహ. తన ఇంటిని తీర్చిదిద్దుకోవడం అందరూ చేసే పనే కానీ తన చుట్టూ ఉన్న సమాజాన్ని జాగృత పరచడం , ఆరోగ్య సలహాలు ఇవ్వడం దానం చేయడం సంస్కృతిని తూచా తప్పకుండా పాటించాలి సంప్రదాయాన్ని తరువాతి తరాలకు అందించడం రంగ నాయకమ్మగారికే సాధ్యం.
మేఖల:- చాలా గొప్ప విషయం నాయనమ్మా ! వేగుచుక్కల వంటి వాళ్లకే వేగుచుక్క అని మీరు చెప్పడం చాలా బాగుంది నాయనమ్మా. మరి రంగనాయకమ్మ గారు వ్రాసిన పుస్తకాలు ఏవైనా ఉన్నాయా?
మణి:- ఆమె రచనలు అలభ్యం.

వ్యక్తులను చిరంజీవులుగా చేసే అంశాల్లో సాహిత్యం ఒకటి.ఆ కోణంలో సమాజ హితం కోసం అవిశ్రాంతంగా సంస్కృత ఆంధ్ర భాషల్లో విశేషమైన రచనలు చేసి ఇటీవలే స్వర్గస్తులైన అవధానులు డాక్టర్ అయాచితం నటేశ్వరశర్మ గారు నిజంగా చిరంజీవులే.
సంస్కృత ఆంధ్ర భాషల్లో లబ్దప్రతిష్టులైన సరస్వతీ పుత్రులు డా.అయాచితం నటేశ్వరశర్మ గారు జూలై 17 ,1956 లో కామారెడ్డి జిల్లాలోని రామారెడ్డి గ్రామంలో జన్మించారు. పూవ్వు పుట్టగానే పరిమళిస్తుందన్నట్లుగా అయాచితం వారు 1969లో విద్యాభ్యాసం చేస్తున్న రోజుల్లోనే సంస్కృతంలో,తెలుగులో పద్య, గేయ రచనలు చేయడం మొదలుపెట్టారు. తన సంస్కృత పాండిత్యంతో విద్యార్థి దశలోనే జయేంద్ర సరస్వతి గారిని మెప్పించడం ఆయనకే చెల్లింది. జయేంద్ర సరస్వతి గారు” నీవు ఎప్పటికైనా గొప్ప కవిగా పేరు తెచ్చుకుంటావని ” అతనితో అన్న మాటే తదనంతర కాలంలో నిజమైంది. నటేశ్వర శర్మ గారు తిరుమలలోని సంస్కృత పాఠశాలలో ,తరువాత శ్రీ వెంకటేశ్వర ప్రాచ్య కళాశాలలో,తదనంతరం ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయంలో విద్యనభ్యసించారు. ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో “ఆముక్తమాల్యద” కావ్యంపై ఎం.ఫీల్ శంకరభగవత్పాదుల” సౌందర్య లహరి” పి.హెచ్ డి చేసి బంగారు పతకం అందుకున్నారు. కామారెడ్డి లోని ప్రాకృత విద్యా పరిషత్ ప్రాచ్య కళాశాలలో సంస్కృత అధ్యాపకుడిగా 1977లో ఉద్యోగ జీవితం ప్రారంభించిన నటేశ్వర శర్మ 2014లో అదే కళాశాలలో ప్రధానాచార్యుడిగా పదవీ విరమణ పొందారు. 2011 నుంచి 2013 వరకు ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలోని ప్రాచ్య భాషా విభాగానికి డీన్ గా సేవలందించారు. ఆయన సాహిత్యంలో ఎక్కువగా మంచితనం మానవత్వాన్ని సృజించేవారు‌.చెడును ఎక్కడున్నా ఖండించేవారు. దానికి ఈ మాటలే సాక్ష్యం” మాటలు/ సిరుల మూటలే/ వాటిని వృధా పోనీయకు/ మాటలలో చెడును రానీయకు/ మాట ప్రాణం/ మాట ధ్యానం /ఒక్క నిమిషమైనా/ అసత్యం కానీయకు/ మౌనపంజరంలో/ మాట సురక్షితం/ పంజరాన్ని దాటనీయకు/ మాటలోని అమృతాన్ని ఆస్వాదించు/ మాటలోనే ఆనందాన్ని అనుభవించు”. తన జీవితంలో ఎన్ని ఒడిదుడుకులు ఎదురైనప్పటికిని తను రచనలను వదిలిపెట్టలేదు. సాహిత్యాన్ని ధ్యానించాడు,సాహిత్యాన్ని శ్వాసించాడు. దాని ఫలితంగానే సంస్కృత ,తెలుగు భాషల్లో మొత్తంగా 50కి పైగా రచనలు ఆయన కలం నుంచి వెలువడ్డాయి. అందులో పద్యాలు,గేయాలు,శతకాలు, ఖండకావ్యాలు విమర్శలు కూడా ఉన్నాయి. వాటిల్లో బాల రామాయణం, సమయ విలాసిని ,శకుంతల,రుతుగీత, నవ్య గీతి, భారతీ ప్రశస్తి,ఆముక్తమాల్యద- పరిశీలనలు,వసంతకుమారి, శ్రీ షోడశీ,చుక్కలు ,సౌధామినీ విలాసం, చైత్ర రథం,చుక్కలు మొదలైనవి గొప్ప రచనలుగా పేరుపొందాయి. వీరి సేవలను గుర్తించిన భక్తి సాధనమనే ఆధ్యాత్మిక సంస్థ గజారోహణతో సత్కరించింది.

సంస్కృత,ఆంధ్ర భాషల్లో విద్వత్కవి అయిన అయచితం వారు అష్టావధానాలను ఎంతో ఇష్టంగా చేసేవారు. ఆయన శతావధాని గుమ్మన్న గారి లక్ష్మీ నరసింహ శర్మ అవధానాలతో స్ఫూర్తి పొంది డా.రంగనాథ వాచస్పతి గారితో కలిసి జంటగా అవధానాలు చేశారు. వారు తమ జీవితంలో మొత్తం 125 పైగా అష్టావధానాలు, శతావధానాలు చేశారు.
తన రచనలతో అవధానాలతో తెలుగు సాహిత్యాన్ని సుసంపన్నం చేసిన శర్మ గారిని అనేక పురస్కారాలు వరించాయి. 2009లో రంజని విశ్వనాథ కవిత పురస్కారం, 2010లో కిన్నెర ఆర్ట్ థియేటర్ వారి వచన కవితా పురస్కారం , 2011లో కిన్నెర కుందుర్తి వచన కవితా పురస్కారం, 2012లో తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం నుండి అవధాన కీర్తి పురస్కారం, 2013లో సర్వవైదిక సంస్థానం విశిష్ట కవి పురస్కారం,అదే సంవత్సరంలో తెలంగాణ పద్య సాహిత్య పురస్కారం, 2014లో శాతవాహన విశ్వవిద్యాలయం నుంచి ఉత్తమ ఉపాధ్యాయ పురస్కారం, అదే సంవత్సరంలో తేజ ఆర్ట్ క్రియేషన్స్ నుంచి విశిష్ట కవి పురస్కారం, ఆ సంవత్సరంలోనే భక్తి టీవీ వారి ఆధ్యాత్మిక సేవా పురస్కారం, 2017 లో తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం నుంచి అవధాన ప్రతిభా పురస్కారం, 2016లో ఇందూరు అపురూప సాహితీ పురస్కారం, 2020లో వర్గల్ సరస్వతి క్షేత్రం వారి అవధాన భారతి పురస్కారం, 2021లో మల్లినాథ సూరి కళా పీఠం వారి మహోపాధ్యాయ పురస్కారం, 2021 లోని డి.వి.ఎల్ శాస్త్రి స్మారక సాహితీ పురస్కారం, ఆ సంవత్సరంలోనే కోటం రాజు స్మారక సాహితి పురస్కారం, వంటి పురస్కారాలను ఎన్నింటినో అందుకున్నారు. చివరగా మన తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అందించే అత్యుత్తమ సాహితీ పురస్కారమైన దాశరధి పురస్కారాన్ని 2023లో అందుకున్నారు.
ఒక కవి అన్నట్టు “నేను జైలులో బంధీనై ఉన్నాను, కానీ నిజానికి నేనున్నది ప్రజల మధ్యలోనే”అలాగే భౌతికంగా అయాచితం మన మధ్య లేకపోయినా వారి సాహితీ సంపదను మన మధ్య వదిలి వెళ్లిపోయారు.తెలుగువారు ఉన్నంతకాలం అయాచితం వారు ఉంటారు. వారి సాహితీ గుబాళింపులను తెలుగువారందరూ ఆఘ్రాణిస్తూనే ఉంటారు.

ఆకులన్నీ రాల్చేసి
నా కళ్లను నక్షత్రాలుగా
అద్దుకుంది చెట్టు!
ఇక –
పచ్చదనాన్ని నింపుకుని
ప్రపంచానికి నీడనివ్వటం
నా వంతయింది!

* కరీంన‌గ‌ర్‌లో ఏటా స‌మైక్య సాహితీ ఆధ్వ‌ర్యంలో విశిష్ట పుర‌స్కారాలు
* ఆద‌ర్శంగా నిలుస్తున్న స్నేహితులు

ముగ్గురు స్నేహితుల్లో చిగురించిన ఒక ఆలోచ‌న ఒక వినూత్న కార్య‌క్ర‌మానికి శ్రీ‌కారం చుట్టింది.
వివిధ రంగాల్లో నిష్ణాతులైన త‌మ తండ్రుల ప్ర‌తిభాపాట‌వాల‌ను ప్ర‌పంచానికి చాటుతోంది.
ఒక ఆద‌ర్శాన్ని భావిత‌రానికి అందిస్తోంది.
త‌ల్లి దండ్రుల‌ను , మూలాల‌ను ఎన్న‌టికీ మ‌రువ‌రాద‌ని సందేశం ఇస్తోంది.
ప‌లు రంగాల‌లో వినుతికెక్కిన ప్ర‌తిభామూర్తుల‌ను స‌మున్న‌తంగా స‌త్క‌రించుకుంటోంది.
ఆ ముగ్గురు శ్రీ మాడిశెట్టి గోపాల్‌, శ్రీ కేఎస్ అనంతాచార్య‌,శ్రీ  రావికంటి శ్రీ‌నివాస్‌లు.
ఆ త‌ర్వాత పెద్ద‌ప‌ల్లి అడిష‌న‌ల్ క‌లెక్ట‌ర్  శ్రీ జి.శ్యాంప్ర‌సాద్ లాల్‌, డాక్ట‌ర్ శ్రీ ర‌ఘురామ‌న్‌లు  జ‌త క‌లిశారు.  ఏటా ఈ అయిదుగురు త‌మ తండ్రుల పేరిట స‌మైక్య సాహితీ ఆధ్వ‌ర్యంలో విశిష్ట పుర‌స్కారాల‌ను అందిస్తున్నారు.
పురస్కారం అంటే అర్పించడం, ఇవ్వడం.. బహుమతి… పరమాత్మునికి పూజ తరువాత పురస్కారం చేస్తాం అంటే ఏదైనా పండు, ఫ‌లం.. వస్త్రాన్ని సమర్పించి ఆయనను ప్రసన్నం చేసుకుంటాం. పురః కర అంటే పురస్కారం. గౌరవంగా అందించడం.  ఇలాంటి అభ్యాసం మనకు పెద్దవాళ్ల నుంచి అలవ‌డుతుంది. అనూచానంగా వచ్చే  సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించడమే సంస్కృతిలో భాగమవుతుంది. అలాంటి గొప్ప సంస్కృతిలో ఒకటి పురస్కారం. దీనినే అవార్డు అని కూడా అంటాం. ఈ ఒక నిర్దిష్ట రంగంలో పనిచేసిన వారి అద్భుతమైన కృషికి అందించే శ్రేష్టమైన గుర్తింపు పురస్కారం. అంటే ప్రతిఫలం ఆశించకుండా అందించేది. ఒక అసాధారణ సామర్ధ్యానికి, సృజనకు లేదా అత్యధిక నిబద్ధ‌తకు అందించే ప్రశంసాపూర్వక సమర్పణ. రాజుల కాలంలో కవిపండితులను, కళాకారులకు భూములు, నగదు, బంగారు ఆభరణాలు, గ్రామాలను నజరానా కింద అందించి ప్రోత్సహించారు. అనేకమంది రాజులు దీనిని అనుసరించారు. ప్రస్తుతం ప్రజాస్వామ్య దేశంలో ప్ర‌భుత్వాలు కూడా అవార్డులు ప్ర‌క‌టిస్తున్నాయి. కళా సాహితీ సంస్థలు సైతం ఈ బాధ్య‌త‌ను భుజానికి ఎత్తుకొని నిర్వహిస్తున్నాయి. అలాంటి వాటిలో కరీంనగర్ చెందిన సమైక్య సాహితీ కూడా ఒకటి. జన్మనిచ్చిన జనకుల విశేషాలను లోకానికి జ్ఞాపకం చేస్తూ…ఆ బాటలో నడిచిన ఉన్నతశ్రేణి కవిపండితులను, కళాకారులు, అధ్యాపకులకు అందించే పురస్కారాలే సమైక్య సాహితీ విశిష్ట పురస్కారాలు.
2017 నుంచి ఏటా ఈ పుర‌స్కార ప్ర‌దానోత్స‌వాల‌ను నిర్వ‌హిస్తున్నారు. కోవిడ్ కార‌ణంగా 2020, 2021ల‌లో ఈ కార్య‌క్ర‌మాలు జ‌రగ‌లేదు.  శాలువా, మెమెంటోల‌తో స‌త్క‌రించ‌డ‌మే కాకుండా క్యాష్ అవార్డును కూడా ఇస్తున్నారు. ఈ సంవ‌త్స‌రం జూన్ చివ‌రి వారంలో ఈ పుర‌స్కార ప్ర‌దానోత్స‌వం క‌రీంన‌గ‌ర్‌లో జ‌ర‌గనుంది.
(ఒక్క 2019లో మాత్రం తుమ్మ‌ల రంగ‌స్థ‌ల పుర‌స్కారాన్నికూడా ఇదే వేదిక నుంచి  ర‌చ‌యిత‌, నాట‌క క‌ళాకారుడు శ్రీ పెద్దింటి అశోక్ కుమార్ కు ప్ర‌దానం చేశారు)

క‌ల‌కుంట్ల సంప‌త్‌కుమారాచార్య సంగీత పుర‌స్కారం

కరీంనగర్‌కు చెందిన శ్రీ‌ కలకుంట్ల సంపత్ కుమార్ ఆచార్యుల  వేళ్లు హార్మోనియంపై సున్నితంగా కదులుతుంటే కర్ణపేయమైన సుస్వారాలు వినిపించాయి. ఆయన  స్వరపరిచిన రాగాలు సంగీత ప్రియుల‌ను అల‌రించాయి. పరిచితరాగాలతో ప్రసిద్ధిగాంచిన సంగీతజ్ఞులు శ్రీ‌ సంపత్ కుమారాచార్యులు. ఆయన వృత్తిరీత్యా ఉపాధ్యాయులు. తను అడుగుపెట్టిన ప్రతి పాఠశాలలో పిల్లలు రాగాలు తీస్తుంటే విద్యాధికారులు ఆశ్చర్యపోయిన సందర్భాలెన్నో. హార్మోనియంలో ఉన్న ప్రతిభతో పాఠశాలల్లో పిల్లలచే నాటకాలు ఎన్నో ప్రదర్శింపజేశారు. భక్త ప్రహ్లాద, లవకుశ, శకుంతల,  కృష్ణరాయబారం, భక్త సిరియాలతో పాటు సాంఘిక నాటకాలను విద్యార్థులను విద్యార్థులతో ప్రదర్శింప జేశారు. రవాణా సౌకర్యం లేని రోజుల్లోనూ ఎన్నో గ్రామాల్లో నాటకాలు వేయించారు. సంగీత పరిజ్ఞానంతో పాటు తెలుగు సాహిత్యం కూడా పరిచయం ఉంది. కరీంనగర్లో నిర్వహించిన నంది నాటకోత్సవాల్లో ఆనాటి జిల్లా కలెక్టర్ తో పురస్కారం అందుకున్నారు సంగీత కళాకారుడిగా ఉపాధ్యాయుడిగానే కాకుండా ఆ రోజుల్లో పెద్దపల్లి ప్రాంతంలో ఆర్ఎంపీ గా పని చేశారు. వారి సేవలు స్ఫూర్తిగా నిలవాలని వారసుడు శ్రీ కేఎస్‌ అనంతాచార్య తండ్రి పేరిట ఏటా ఒక సంగీత  విద్వాంసునికి పుర‌స్కారం అందజేస్తున్నారు. ఈ ఏడాది సంగీత విద్వాంసుడు, తెలుగు రాష్ట్రాలలో వేలాది మందిని గాయకులుగా తీర్చి దిద్దుతున్న సంగీత గురువు శ్రీ రామాచారికి ఈ పురస్కారాన్ని ప్రకటించారు గతంలో రాఖీ,  శ్రీ కొరిడె న‌ర‌హ‌రి, శ్రీ రామయ్య శర్మ, శ్రీ జయకుమారాచారి, శ్రీ కేబి శర్మ లకు ఈ పురస్కారం దక్కింది.

ఆచార్య రజనీ శ్రీ నాట్య పురస్కారం

 హుస్నాబాద్‌కు చెందిన ఆచార్య రజనీ శ్రీ కళా రంగంలో తనకంటూ ప్రత్యేక స్థానం పొందారు.  ప్రముఖ నాట్యాచార్యులుగానే కాకుండా నటుడు,దర్శకుడు,కవి, రచయితగా బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలిగా నిలిచారు. 1959 నుంచి 2002 వరకు సాహిత్య రంగంలో.. నాటక రంగంలో అత్యంత ప్రతిభ చాటారు. వృత్తిరీత్యా ప్రభుత్వ ఉపాధ్యాయులుగా ఉంటూనే సామాజిక చైతన్యం కోసం నాటకాల‌ ప్రదర్శనలిచ్చి ప్రజాభిమానం పొందారు. కూచిపూడి, కథక్ ఆంధ్ర భరతనాట్యాలను అలవోకగా ప్రదర్శించారు. జానపద నృత్యాలతో జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు తెచ్చుకున్నారు. సాంస్కృతిక రంగంలో నిబద్ధత కలిగిన కళాకారుడుగా ఉంటూనే అదే నిబద్ధతతో ఉపాధ్యాయ వృత్తిలో 37 ఏళ్లు పనిచేశారు. 1990లో జిల్లా స్థాయి ఉత్తమ ఉపాధ్యాయునిగా జిల్లా కలెక్టర్ నుంచి,  2000 సంవత్సరంలో రాష్ట్ర గవర్నర్ చేతుల మీదుగా ఉత్తమ ఉపాధ్యాయునిగా అవార్డులు అందుకున్నారు. విభిన్న రంగాలలో కృషిచేసిన రజనీ శ్రీ  స్ఫూర్తి కొనసాగాలని ఆయన తనయుడు, ప్రస్తుత పెద్దపల్లి జిల్లా సంయుక్త పాలనాధికారి శ్రీ జి.వి. శ్యాం ప్రసాద్ లాల్ పురస్కారాన్ని అందిస్తున్నారు.తొలుత తండ్రి గురువైన డాక్టర్ మల‌య‌శ్రీ‌కి  రజనీ శ్రీ పురస్కారాన్ని ప్రదానం చేశారు. తర్వాత ప్ర‌సిద్ధ ఆంధ్ర నాట్య కళాకారులు శ్రీ కళాకృష్ణకు, ప్రముఖ నచ్చే కళాకారులు అంజి బాబుకు, ఈ అవార్డు ఇచ్చారు. ఈ సంవత్సరం ప్రముఖ పేరిణి నృత్య కళాకారుడు ప్రకాశ్‌కు ఈ పురస్కారం ప్రకటించారు.

శ్రీ మాడిశెట్టి మల్లయ్య ఉపాధ్యాయ పురస్కారం

 విధి నిర్వహణ అనేది ప్రతి మనిషి వ్యక్తిత్వానికి అందం తీసుకొస్తుంద‌ని భావించేవారు ఉపాధ్యాయుడు శ్రీ మాడిశెట్టి మల్లయ్య. ఆట, పాట, మాటలన్నింటినీ సమన్వయం చేసుకొని విద్యార్థులకు బోధించిన అక్షర సూర్యుడాయన. చిన్నతనంలో తండ్రిని కోల్పోయిన తల్లి ప్రోత్సాహంతో చదువుకొని ఉపాధ్యాయునిగా స్థిరపడ్డారు. గణితాన్ని బోధించి గణాంకాలతో ఆటలాడించిన అధ్యాపకుడాయ‌న‌. విధి నిర్వహణలో ముక్కుసూటిగా వ్యవహరించి  విధులు నిర్వహించారు. వ‌చ్చునూరు గ్రామానికి చెందిన ఈయన సొంత ఊరును ఆకుపచ్చనూరుగా మార్చారు. అందరికీ ఆదర్శంగా నిలిచారు.   ఆయన తనయుడు మాడిశెట్టిగోపాల్ తండ్రి పేరిట ఏటా ఒక ఉత్తమ ఉపాధ్యాయునికి పురస్కారం అందిస్తున్నారు. ఈ సంవత్సరం ప్రముఖ పాఠ్యపుస్తక రచయిత, ఉత్తమ ఉపాధ్యాయుడు,  జాతీయవాది శ్రీ గాజుల రవీందర్‌కు ఈ పురస్కారం ప్రకటించారు గతంలో శ్రీ మానేటి ప్రతాపరెడ్డి, శ్రీ అవసర రాజయ్య,శ్రీ లక్ష్మీనారాయణ,  శ్రీ సువర్ణ వినాయక్ , పోరెడ్డి రంగయ్యలకు ఈ పురస్కారం దక్కింది.

శ్రీ రావికంటి రామయ్య గుప్త‌ సాహితీ పురస్కారం

తెలంగాణ సాహితీ చరిత్రలో ఆరిపోని కవివరేణ్యుడు  శ్రీ రావికంటి రామయ్య గుప్త‌.  వేద శాస్త్రాల పుట్టినిల్లుగా భావించే మంథనిలో జన్మించిన రామయ్య ఉపాధ్యాయునిగా పనిచేసేవారు. మంత్రకూట వేమనగా ప్రసిద్ధి పొందారు. మాట‌లాడుతున్నంత తేలికగా ఆటవెల‌ది పద్యాలు రాసేవారు. ఆశువుగా అందరినీ అలరించారు. అందుకే రెడీమేడ్ పోయెట్ (ఆర్‌.ఎం.పి)గా పేరు పొందారు. అలతి అలతి పదాలతో ..హాస్య చ‌తురోక్తులతో సహజ కవిగా, ప్రజాకవిగా సాహితీ లోకంలో నిలిచారు. కల్ల‌గాదు రావికంటి మాట మ‌కుటంతో ఎన్నో పద్యాలు రాసి సామాజిక చైతన్యం తెచ్చారు. తన చుట్టూ ఉండే పరిసరాలు, సందర్భాలు, వేడుకలు జ్ఞాపకాలను ఆసరా చేసుకుని పద్య రచన చేశారు.  ఆయ‌న ఏ పద్యం పాడినా గుండెలను తాకేది. ఆయ‌న నీతి, నిజాయితీ, నిర్భీతితో శిరమెత్తి, కరమెత్తి కవిత్వాన్ని అందించారు. తెలంగాణ ఆవిర్భావం తర్వాత రాష్ట్ర విద్యా పరిశోధన సంస్థ రూపొందించిన  పాఠ్య‌పుస్తకాల్లో వీరి పద్యానికి చోటు లభించింది . ఈ ఘనత సాధించిన ఆ కవికి కాంస్య విగ్రహాన్ని ఏర్పాటు చేసి  మంథ‌ని సమాజం గౌరవాన్ని చాటుకుంది. వీరు రాసిన వాసవీగీత అనేక‌ కన్యకా పరమేశ్వరి ఆలయాల్లో మారుమోగుతోంది. మంథని గౌతమేశ్వరుని స్తుతిస్తూ గౌతమేశ్వర శతకం, క‌న్యకాపరమేశ్వరి శతకం, శ్రీ వరహాల భీమన్న జీవిత చరిత్ర (బుర్రకథ), వరద గోదావరి ఉయ్యాల పాట లాంటివి ఎన్నో రాశారు. వారి వారసుడు రావికంటి శ్రీనివాస్ తండ్రి పేరున ఏటా సాహిత్య పురస్కారాన్ని  అందిస్తున్నారు. ఈ సంవత్సరం ప్రముఖ ప‌ద్య‌కవి, అవధాని, పండితులు శ్రీ ముద్దు రాజయ్యకు ఈ పురస్కారాన్ని ప్రకటించారు. గతంలో శ్రీ మాడుగుల మురళీధర‌ శర్మ, శ్రీ అల్లం వీరయ్య, శ్రీ ఎం నారాయణ శర్మ, శ్రీ అవుసుల భాను ప్రకాశ్‌,  శ్రీ కొల్లారపు ప్రకాశరావు శర్మలు ఈ పురస్కారం పొందారు.

డాక్టర్ శ్రీ దారం నాగభూషణం పరిశోధన పురస్కారం

 డాక్టర్ శ్రీ నాగభూషణం కరీంనగర్‌లో  పేరెన్నిక గ‌న్న వైద్యులు. సామాజిక చింతనతో ప్రజల పట్ల అమితమైన అనురాగంతో సేవ చేసేవారు.చారిత్రక అంశాల పట్ల, వస్తువుల పట్ల ఆసక్తితో తపాలా బిళ్ల‌లు, నాణేలు ఇతర రకాల వస్తువులతో మ్యూజియం ఏర్పాటు చేశారు. క్రమశిక్షణ, దేశభక్తి , నైతిక విలువలు మూర్తీభావించిన వ్యక్తిత్వం అయినది. అవసరం ఉన్న మందులు మాత్రమే రాసి, న్యాయబద్ధమైన ఫీజు తీసుకొనే డాక్టర్ గా ఆయన గొప్ప పేరు సంపాదించుకున్నారు. వారి  సామాజిక సేవలు గుర్తించి భారత ప్రభుత్వం ప్రతిష్టాత్మకమైన వయో శ్రేష్ఠ సన్మాన్‌ అవార్డు ప్రకటించగా ఆనాటి భారత రాష్ట్రపతి శ్రీ‌ప్రణ‌బ్‌ ముఖర్జీ గారి చేతుల మీదుగా ఆ పురస్కారాన్ని తీసుకున్నారు. 2013లో ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో జీవన సాఫల్య పురస్కారాన్ని పొందారు. ప్రవృత్తి రీత్యా పురావస్తు సేకరణలో అగ్రగణ్యుడిగాపేరు పొందారు. భారతీయ సంస్కృతి, సనాతన ధర్మం,  ప్రాచీన కళ‌లు, ఆచార వ్యవహారాల ప‌ట్ల మక్కువతో ..వాటిని ప్రతిబింబింప‌జేసే  అరుదైన కళాఖండాలను, అబ్బురపరిచే వస్తువులను సొంత డబ్బులతో సేకరించి భద్రపరిచారు. తన సతీమణి పేరిట దారం సుశీల మెమోరియల్ ట్రస్ట్ ఏర్పాటు చేసి అనేక సేవా కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. వారి స్మారకార్థం ఆయన తనయుడు డాక్టర్ రఘురామన్ 2023 నుంచి పరిశోధన పురస్కారాన్ని అందిస్తున్నారు.తొలుత చరిత్ర పరిశోధకుడు సంకేపల్లి నాగేంద్ర శర్మకు ఈ అవార్డును ప్రధానంప్ చేశారు.ఈ సంవత్సరం తెలంగాణ నవ చరిత్ర పరిశోధకులు ధ్యావ‌న‌ప‌ల్లి సత్యనారాయణకు ఈ అవార్డు ప్రకటించారు. పురస్కారాలు..సృజనకు సోపానాలు.

-రూపావాస్‌
99088 92067

రేడియో ఒక వినోద, విజ్ఞాన ప్రసార సాధనం.
ప్రస్తుత కాలము నుండి ఒక 50 సంవత్సరాల వెనకకు వెళితే….ఇంటర్నెట్, టీవీలు, ఓటీటీలు ఇవేవీ లేని ఆ కాలంలో రేడియో ఒక్కటే వార్తలను, వినోదాన్ని అందించిన ఏకైక సాధనంగా ప్రజల మన్ననలు అందుకుంది. . రోజూ నాలుగు పూటలా పలు భాషల్లో వార్తలను ప్రసారం చేస్తూనే, పాటలు, జానపద గీతాలు, శాస్త్రీయ, లలిత సంగీతం వ్యవసాయ కార్యక్రమాలు, క్విజ్, కథానికలు,సినిమా ఆడియోలు ఇలా అన్నింటినీ సమపాళ్లలో ప్రసారం చేసిన రేడియో ప్రజల మనసును ఆకట్టుకుంది.ఓ నాలుగు దశాబ్దాల క్రితం వరకు పెద్దా, చిన్నా అందరికీ అత్యంత ఇష్టమైన వ్యాపకం రేడియో వినటం. అసలు రేడియో ఒక వింత సాధనం …. అందులోకి మనుషులు ఎలావెళ్లి మాట్లాడుతారా! పాటలు ఎలా పాడుతారా? అని ఆశ్చర్యంతో కూడిన అమాయకత్వం చాలా మందికి ఉండేది. ప్రతి ఇంట్లో పెద్దదో,చిన్నదో…. ఏదో ఒక రేడియో తప్పకుండా ఉండేది. వివిధ కంపెనీల రేడియోలు అంటే మర్ఫీ, బుష్ ,ఫిలిప్స్, నేషనల్ పానసానిక్ మొదలగునవి….. మా చిన్నతనంలో మా ఇంట్లో బుష్ రేడియో ఉండేది. దానిలో వచ్చే కార్యక్రమాలు నాకు ఇప్పటికే జ్ఞాపకమే. ఉదయం 6 గంటలకు ఆకాశవాణి, హైదరాబాద్ కేంద్రం ఇప్పుడు సమయము 6 గంటలు అని చెప్పేవారు. రేడియో వింటున్న ప్రతి ఒక్కరు గడియారంలో సమయాన్ని (టైం ని) సరిచేసుకునేవారు. వందేమాతర గీతంతో రేడియో ప్రసారాలు ప్రారంభమయ్యేవి. 6.10 నిమిషాలకు ప్రసారకర్త (అనౌన్సర్) ఆ రోజు కార్యక్రమాల వివరాలు తెలిపేవారు.6.30 నిమిషాలకు… సంస్కృతం నేర్చుకుందాము అనే కార్యక్రమం ‘బర్తృహరి’ శ్లోకముతో మొదలయ్యేది.
“కేయూరాణి న భూషయంతి పురుషం, హారాణ చంద్రోజ్వలా
న స్నానం న విలేపనం న కుసుమం నాలంకృత మూర్దజాః
వాణ్యేకా సమలంకరోతి పురుషం, యా సంస్కృత ధార్యతే, క్షీయంతేఖిల భూషణాని సతతం, వాగ్భూషణం భూషణం.” 6.45 నిమిషాలకు సంస్కృతంలో వార్తలు… ‘ఇయం ఆకాశవాణి సంప్రతి వార్తాహః శుయంతాం ప్రవాచకః బలదేవానంద సాగరః’ అని మొదలయ్యేవి. 7.10 నిమిషాలకు ఢిల్లీ నుండి తెలుగులో వార్తలు ‘అద్దంకిమన్నార్’ చదివేవారు. మధ్యాహ్నం ఢిల్లీ నుండి ‘ప్రాంతీయ వార్తలు’ అద్దంకిమన్నారు, కందుకూరి సూర్యనారాయణ ,పార్వతీ ప్రసాద్ వీళ్లలో ఎవరో
ఒకరు చదివేవారు. తర్వాత కార్మికుల కార్యక్రమం… చిన్నక్క ఏకాంబరం, పీతాంబరం నిర్వహించేవారు.ప్రభుత్వ పథకాలు,కార్మికులు-వారి హక్కులు,బాధ్యతలను తెలియజేస్తూ మధ్య మధ్యలో చిత్ర గీతాలు ప్రసారం చేసేవారు.ఆ తర్వాత ప్రాంతీయ వార్తలు ప్రయాగ రామకృష్ణ లేక తిరుమల శెట్టి శ్రీరాములు వారిలో ఎవరైనా ఒకరు చదివేవారు.సరిగ్గా మధ్యాహ్నం ఒంటిగంటకి ‘పాడి-పంటలు’ కార్యక్రమం మొదలయ్యేది. పాడిపంటల కార్యక్రమము తర్వాత ‘మనోరంజని’ మీరు కోరిన పాటలు వింటారు అని మీనాక్షి (లేక )ఏవీఎస్ రామారావు ప్రకటించగానే ఇంట్లో అందరం ఎంతో శ్రద్ధగా ఆ పాటలు చెవులు రిక్కించి వినేవాళ్ళం. అరగంట ఎటువంటి ప్రకటనలు లేకుండా మంచి మంచి పాటలు వేసేవారు. మధ్యాహ్నం 2.00 గంటలకు ఢిల్లీనుండి వార్తలు అని చెప్పేవారు. ఇంగ్లీషులో వార్తలు ఢిల్లీనుండి ప్రసారమయ్యేవి. స్పష్టమైన ఇంగ్లీషులో వార్తల ప్రసారం సాగేది.సాయంత్రం 6 గంటలకు’ఉర్దూలో వార్తలు,ఏడు గంటలకు ‘ఇల్లు- వాకిలి’ కార్యక్రమము,7.30 నిమిషాలకు ప్రాంతీయ వార్తలు ఢిల్లీ నుంచి ప్రసారమయ్యేవి.ఇక రాత్రిపూట చిత్రలహరి ‘మధురిమ’ అంటూ పాటలు వేస్తుండేవారు. ఆ తర్వాత ఢిల్లీ నుండి శాస్త్రీయ సంగీత కార్యక్రమం వెలువడేది. ఉద్దండులైన కళాకారుల స్వర విన్యాసాన్ని సంగీతాభిలాషులు ఎంతో శ్రద్ధా,భక్తులతో ఈ కార్యక్రమాన్ని ఆలకించేవారు. ఇక రాత్రి 10 గంటలకు హరికథలు, నాజర్ బృందంచే బుర్రకథలు, సాంఘిక నాటకాలు, నాటికలు, ప్రసారమయ్యేవి.
ఇక ‘సిలోను’లో హిందీ పాటలు వచ్చేవి. మధ్యాహ్నం కొన్ని తెలుగు పాటలు, సాయంత్రం 5గంటలకు దక్షిణ భారతదేశపు ప్రాంతీయ భాషలలో పాటలు వచ్చేవి, (కన్నడ, తమిళం, తెలుగు, మలయాళం )వాళ్లు ప్రసారం చేసే ఒక తెలుగు పాట కోసం పడిగాపులు పడి అన్ని భాషల పాటలు వినేవాళ్ళం. సిలోన్ రేడియోలో ప్రసారమయ్యే ‘బినాకా గీతమాల’ అంటే అందరికీ ఇష్టమే. సిలోన్ స్టేషన్ సరిగ్గా వచ్చేది కాదు. చెవి దగ్గర పెట్టుకొని జాగ్రత్తగా వినే వాళ్ళము. పండగలప్పుడు ప్రత్యేక ‘జనరంజని’ ఉండేది. దానిలో ఆయా పండుగలకు సంబంధించిన పాటలు ప్రసారమయ్యేవి. పండుగలప్పుడు సినిమానటులతో
గాని,గాయకులతో గాని ప్రత్యేక కార్యక్రమం ఉండేది. ఆ కార్యక్రమం మధ్యలో వాళ్లు నటించిన లేక, పాడిన సినిమా పాటలు వేసేవారు. ఇవే కాకుండా ‘పుష్పాంజలి’ భక్తి సంగీత కార్యక్రమం, ప్రతి శనివారం ‘శ్రీవెంకటేశ్వర సుప్రభాతం’, ఉషశ్రీ ‘రామాయణ,మహాభారతాలు’,వినోదవల్లరి,ఇక తెలుగు పాటలలో… ఏకచిత్రా గానమని, మీరు కోరిన పాటలని, చిత్రతరంగిణి అని ప్రసారం చేసేవారు. సైనిక సోదరుల కొరకు ప్రత్యేక ‘జయమాల’ హిందీ సినిమా పాటల కార్యక్రమం వచ్చేది. ఇంట్లో ఆడవాళ్లు రేడియోలో పాటలు ,ఇతర కార్యక్రమాలు వినుకుంటూ ఇంటి పని, వంటలు చేసుకునేవారు.రేడియోలో ఏమైనా ఇష్టమైన సినిమా పాటలు వస్తే పిల్లలు గానీ,పెద్దలు కానీ ఆ పాట తో శృతి కలిపేవారు.వాళ్ళ గొంతు బాగుందా లేదా అనేది తర్వాత సంగతి.అది వారికి సంతోషాన్ని కలిగించేది.రాగ యుక్తంగా పాడటమే కాకుండా కొందరు ఔత్సాహికులు అవి నేర్చుకోవాలనే తాపత్రయంతో రాసుకోవాలని పెన్ను, పుస్తకం తయారుగా పెట్టుకొనేవారు.రేడియో పుణ్యాన మా తరం వారికి మరియు మా కంటే ముందు తరాల వారికి కూడా పాటలన్నీ చాలావరకు నోటికి వచ్చేవి. పిల్లల పరీక్షల టైములో రేడియో వినడానికి పెద్దల ఆంక్షలు కొద్దిగా కఠినంగానే ఉండేవి. పరీక్షలు అయ్యేదాకా రేడియో విననిచ్చేవారు కాదు. ప్రజా ప్రతినిధులు అంటే… రాష్ట్రపతి, ఉపరాష్ట్రపతి,ముఖ్యమంత్రి, గవర్నర్, స్పీకర్లు, మంత్రులు…వీరిలో ఎవరు అస్తమించిన రేడియోకి సంతాపదినాలు ప్రకటించేవారు. వాళ్ళ పదవిని బట్టి సంతాపదినాలు ఉండేవి. మొదటి 2,3 రోజులు విషాదసంగీతము,చివరికి వచ్చేవరకు భక్తిగీతాలు మొదలయ్యేవి. మా అందరికీ సంతాపదినాలలో ఏమి తోచనట్టు, కాలం చాలా భారంగా గడిచేది. ఆదివారం వచ్చిందంటే పిల్లలకు,పెద్దలకు పండుగే. మధ్యాహ్నము 2గంటలకు ఢిల్లీ నుండి ఆంగ్లవార్తల తర్వాత 2.10 నిమిషాల నుండి 3 గంటల వరకు బాలానందము…. అనే కార్యక్రమం ప్రసారమయ్యేది. పిల్లలందరము రేడియో చుట్టూ కూర్చుని ఎంతో శ్రద్ధగా,ఇష్టంగా బాలానందం కార్యక్రమాన్ని వినేవాళ్ళం.ఎంతో సరదాగా అనిపించేది మాకు.1950 నుండి ప్రసారం చేయబడిన బాలానందం వినని వారు ఉండరు. న్యాయపతి రాఘవరావుగారు రూపొందించిన ఈ కార్యక్రమము చాలా ఉత్సాహంగా నిర్వహించ బడేది.బాలానందం కార్యక్రమం మొదట పిల్లల పాటతో మొదలయ్యేది. అది ఈ విధంగా…. ‘రారండోయ్- రారండోయ్ పిల్లల్లారా- రారండోయ్, పిల్లల్లారా- రారండోయ్, బాలబాలికలు -రారండోయ్ బాలవినోదం వినరండోయ్. రారండోయ్-రారండోయ్.
హైదరబాదు బాలలము జైహింద్ అంటూ పిలిచాము. జై జై మంటూ రారండోయ్ రేడియో ప్రోగ్రాం వినరండోయ్… రారండోయ్- రారండోయ్’. రేడియో అక్కయ్య, రేడియో అన్నయ్య కార్యక్రమానికి వచ్చిన పిల్లలతో చిన్న పిల్లల పాటలు, శ్లోకాలు, పద్యాలు, సామెతలు, పొడుపు కథలు , క్విజ్, జనరల్ నాలెడ్జ్ విషయాలు ఎన్నో చెప్పించి ఆ కార్యక్రమాన్ని ఎంతో ఆనందంగా నడిపేవారు.మూడు గంటలకు నిమిషం ఉందనగా కార్యక్రమం అయిపోయేది.ముగింపు పాటకూడా ఈవిధంగా ఉండేది.’చాలు ఇంకా ఆటలు, మన పాటలు… మన మాటలు, చక చక చక చక పోదామా…
.ఇండ్లకు మనఇండ్లకు,బిర బిర బిర బిర పోదామా….బిర బిర బిర బిర పోదామా…..
సరిగ్గా 3గంటలకు సంక్షిప్త శబ్దచిత్రం మొదలయ్యేది. మూడుగంటల నిడివి ఉన్న సినిమాని ఒక గంట సినిమాగా కుదించి ప్రసారం చేసేవారు.ఎంతో ఆసక్తికరంగా పిల్లలు, పెద్దలు రేడియో చుట్టు చేరి కూర్చొని ప్రసారమవుతున్న సినిమాని వినేవారు. ప్రతి ఆదివారం మధ్యాహ్నం రెండుగంటల నుండి సాయంత్రం నాలుగు గంటల వరకు బజారులో రోడ్లన్నీ నిర్మానుష్యంగా కనపడేవి. అంటే…అందరూ ఆ సమయములో రేడియోకి అతుక్కుపోయేవారు అన్నమాట…. ఇంకేముంది సినిమా అయిపోయిన తర్వాత మళ్లీ ఆదివారం ఎప్పుడొస్తుందా?అని మా లాంటి పిల్లలందరూ ఎదురుచూపులు.ఆదివారం సాయంత్రం నాటికలు, నాటకాలు ప్రసారమయ్యేవి. ఆ నాటకాలలో నండూరి సుబ్బారావు, వీ.వీ. కనకదుర్గ ,పాండురంగ విఠల్, ఏ.వీ.ఎస్. రామారావు వీళ్ళ పేర్లు ఎక్కువగా వినిపించేవి. అచ్చమైన తెలుగు ఉచ్చారణతో నాటకాలు చాలా ఆసక్తికరంగా సాగేవి.రేడియోలో క్రికెట్ కామెంటరీ,వాతావరణ విశేషాలు కూడా ప్రసారమయ్యేవి. రెండు, మూడు రోజులు భారీ వర్షాలు పడతాయని వాతావరణ కేంద్రం వారు సూచిస్తే…. బాగాఎండలు కాస్తాయని, ఒడియాలు ఎండ పెట్టుకోవచ్చని హాస్యంగా మాట్లాడుకునే వాళ్ళు లేకపోలేదు….. ఎందుకంటే వాతావరణ కేంద్రంవాళ్ళు సూచించిన విధంగా వర్షాలు పడేవి కావు. 😀😀
కాలక్రమేణా రేడియో కార్యక్రమాలలో ఎన్నో మార్పులు వచ్చాయి. కొత్త, కొత్త కార్యక్రమాలు వచ్చాయి. మేము హై స్కూల్ చదువులకు వచ్చాక… 1977 నుండి ‘వివిధ భారతి’ వాణిజ్యప్రసార విభాగం మొదలైంది. ప్రతిరోజు ఉదయం 8గంటలకు భక్తి సంగీతాల కార్యక్రమం ‘అర్చన’ తర్వాత, 8:30 కి ‘వివిధ భారతి ‘వాణిజ్య ప్రసార (పాటల) కార్యక్రమం మొదలవుతుంది. మంచి, మంచి సినిమాపాటలు వేస్తూ.. పాటలమధ్యన ప్రకటనలు వేస్తారు. ‘వివిధ భారతి’ ప్రసారం మధ్యలో సమయం 9 గంటలు కాగానే ‘హోటల్ మమత’ విజయవాడ వారి సమయం 9 గంటలు అనే ప్రకటన వచ్చేది. అమ్మో! 9గంటలు అయింది అని మేము పాఠశాలకు వెళ్లేవాళ్ళం. ప్రస్తుతం అనేక ప్రైవేట్ సంస్థలు దేశవ్యాప్తంగా ‘ఎఫ్.ఎం రేడియో’ ఛానళ్ళ ను ప్రారంభించాయి.రేడియో కార్యక్రమాలలో ఎన్ని మార్పులు వచ్చినా… మనకు గుర్తొచ్చేది ఆ నాలుగు దశాబ్దాల కాలం నాటి రేడియో కార్యక్రమాలు మరియు అంకితభావంతో పనిచేసిన ఆకాశవాణి ఉద్యోగులు మాత్రమే.వారికి ధన్యవాదములు తెలుపుకుందాం. నానా విధాలుగా ఆనందాన్ని, వినోదాన్ని అందించిన రేడియో మనకు ఒక అపురూపమైన కానుక. ఎన్ని ప్రసార మాధ్యమాలు ఉన్నప్పటికీ… రేడియోకి ఆదరణ తగ్గలేదు.ఇప్పటికీ రేడియో కార్యక్రమాలు అంటే ఇష్టపడే రేడియో ప్రియులు ఉన్నారంటే ఆశ్చర్యపోవాల్సిన పనిలేదు. రేడియో అభిమానులలో నేను కూడా ఒకదాన్ని.ఆ అభిమానమే రేడియో గురించి రాయాలనే ప్రేరణ నాకు కలిగించింది.మనకు, విజ్ఞాన,వినోదాలను అందించిన రేడియోను కనిపెట్టిన ‘మార్కోని’ కి మనం ఎంతో ఋణపడి ఉన్నాము అని చెప్పక తప్పదు.